Llanusyllt

Adeiladwyd yr harbwr yn 1829 ar gyfer allforio glo carreg (anthracite) o'r pyllau glo niferus yn yr ardal (e.e. yn ardal Stepaside), ond cyn hynny allforid glo o'r traeth ei hun am ganrifoedd. Tyfodd y pentref o gwmpas yr harbwr. Mae cwrs hen dramffordd o bwll Cwrt Bonville yn croesi'r pentref tra fod y yr hen dramffordd o bentref Amroth yn ffurfio'r promenad heddiw. Daeth y diwydiant glo i ben ar ddechrau'r 20g.

Manteisiodd y pentref ar y rheilffordd ger llaw i ddenu ymwelwyr o ardaloedd glofaol a dinesig De Cymru a gorllewin Lloegr a thyfodd i fod yn bentref glan-môr poblogaidd. Gorwedd ym Mharc Cenedlaethol Arfordir Penfro ac mae Llwybr Arfordir Penfro yn rhedeg trwyddo.

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^{[12][13][14][15]}