Ascoliko brontzea
Ascoliko brontzea brontzezko xafla bat da, K.a. 89. urtean irarria, 1908an Erroman (Italia) aurkitu zena. Aliatuen Gerran Ascoli hartzen lagundu zuten Turma Salluitana-ko 30 zaldun aipatzen eta omentzen ditu.[1] Egun Erromako Museo Kapitolinoan dago.
| Ascoliko brontzea | |
|---|---|
 | |
| Jatorria | |
| Aurkikuntza lekua | Erroma |
| Aurkikuntza data | 1908 |
| Honen izena darama | Ascoli Piceno |
| Ezaugarriak | |
| Materiala(k) | brontzea |
| Hizkuntza | latina, iberiera eta akitaniera |
| Kokapena | |
| Lekua | Museo Kapitolinoak |
| Bilduma | Museo Kapitolinoak |
| Historia | |
Historia
Pompeio Estrabon kontsulak Turma Salluitana izeneko zalditeria bildu zuen Aliatuen Gerran (K.a. 91-88) matxinatutako italikoen aurka borrokatzeko; seguruenik, Salduie (egungo Zaragoza) hiriko portuan osatu eta ontziratu zen gudaroste hori.[2] Ascoliren konkistaren sari gisa, besteak beste, erromatar hiritartasuna eman zien kontsulak, eta hori brontzezko xafla batean islatu zuen.
Testua
Zaldun bakoitzaren izenak lerro bat hartzen du testuan, eta jarraian haren aitaren izena eta F(ilius) laburdura datoz. Zaldunen jatorria ere aipatzen da, denak Hispania Ziteriorreko hiriak. Brontzeak zati batzuk falta dituenez, lau zaldunen izenak galdu dira, eta hiru aitarenak ez daude osorik.[3] Brontzean agertzen diren izen guztiak iberiarrak zirela, eta iberiar onomastikaren egitura kanonikoa eskaintzen zutela, pentsatzen bazen ere,[4] batzuk euskal-akitanierazkoak izan daitezkeela proposatu da, hala nola Enneges,[5][4] Arranes eta haren aita Arbiscar.[6][7]
Izenen zerrenda duen testuaren zatia hau da:
| TVRMA SALLVITANA | AGIRNES BENNABELS F. NALBEADEN AGERDO F. VMARGIBAS LVSPANGVB(as) F. ENNEGENSIS BELES VMARBELES F. TVRINNVS ADIMELS F. ORDVMELES BVRDO F. LIBENSES BASTUGITAS ADIMELS F. VMARILLVN TARBANTV F. SVCONSENSES BELENNES ALBENNES F. ATVLLO TAVTINDALS F. ILLVERSENSIS BALCIADIN BALCIBIL(os) F. | |
| SANIBELSER ADINGIBAS F. ILURTIBAS BILVSTIBAS F. ESTOPELES ORDENNAS F. TORSINNO AVSTINCO F. BAGARENSIS CACVSVSIN CHADAR F. ////CENSES //////SOSIMILVS F. /////IRSECEL F. /////GAVN F. //////NESPAISER F. | ILERDENSES Q. OTACILIVS SUISETARTEN F. CN. CORNELIUS NESILLE F. P. FABIVS ENASAGIN F. BEGENSIS TVRTVMELIS ATANSCER F. SEGIENSIS SOSINADEM SOSINASAE F. SOSIMILVS SOSINASAE F. VRGIDAR LVSPANAR F. GVRTARNO BIVRNO F. ELANDVS ENNEGES F. | |
N. Crinitiren irakurketa
Euskal itxurako izenak ageri dira bi epigraferen azpian, tribua edo jatorria iradokitzen dutenak kasu hauetan zein besteetan. Segiensis multzoa da bat, zeinak jatorriz Segia edo Sekiakoak direla adierazten duen (egungo Ejea de los Caballeros, Aragoin, baina lurralde baskoia izan zitekeena garai hartan), eta bestea Ennegensis multzoa zeina Eneko izenarekin lotu izan den, Enekotarren leinua esango bagenu bezala[8].
Erreferentziak
Kanpo estekak
Datuak: Q510108
