Hegoaldeko Gurutzea

• α Crucis edo Acrux: konstelazio honetako dizdiratsuena 0,87ko magnitudearekin eta zeruko hamabigarren argitsuena. Zuri-urdinska koloreko izar bat da.
• Beta Crucis/β Crucis (Becrux edo Mimosa): urdin kolorekoa eta 1,25 magnitudekoa Beta Cephei motako izar aldagarri bat da.
• Gamma Crucis/γ Crucis (Gacrux): tamaina handiko erraldoi gorria eta 1,59 magnitudekoa. Oraindik bere existentzia baieztatu ez den nano zuri bat ondoan duela uste da.
• Delta Crucis/δ Crucis (Decrux): 2,79 magnitudeko azpierraldoi urdina eta Beta Cephei motako izar aldagarria.
• Epsilon Crucis/ε Crucis (Juxta Crucem): 3,56 magnitudeko erraldoi laranja.
• Eta Crucis/η Crucis: 4,14 magnitudeko izarra, konstelazioko hego muturrean kokatua.
• Theta Crucis: Bi izar ezberdinek banatzen duten Bayerren izendapena, θ1 Crucis eta θ2 Crucis. Lehena izar bitar espektroskopiko eta lerro metalikodun izar bat da.
• λ Crucis: 4,60 magnitudeko Beta Cephei motako izar aldagarria.
• μ Crucis: izar bikoitz bat. Bi izarren artean 35 arku segundoko separazioa dago. Batak 4ko magnitudea du eta besteak 5,1ekoa.
• BZ Crucis: Gamma Cassiopeiae motako izar aldagarria, 5,32 magnitudekoa.
• CD Crucis: izar urdin bero batek eta Wolf Rayet izar batek osatutako izar bitar masibo bat.
• HD 108147: exoplaneta bat duen izar horia.
• TYC 8997-1597-1: PSR B1259-63 pultsarrak eta SS 2883 Be izarrak osatutako sistema bitar bat.

• Bitxigina (NGC 4755) izeneko izar kumulu irekia, zenbait kolore kontrastatuko izarrekin.
• Ikatz Saku Nebulosa, ilun eta dentsoenetako bat.

Inken kosmobisioa

Espainiarren aurreko Perun konstelazio honek berebiziko garrantzia izan zuen lurralde honetan garatu ziren zibilizazioentzat, Chakanak, (Cruxen andetar irudikapena) kitxua klasikoan "igoera eta jaitsierako eskailera" moduko zer edo zer esan nahi duena, edo "gora eta beheranzko zubia", Kay Pacha (mundu lurtarra) Hanan Pacharekin (jainkoen mundua) eta Uku Pacharekin (hildakoen mundua) lotzen baitzituen. Mailakatutako gurutze baten forma bait du.

Bere garrantzia munduaren sortzailea eta antolatzailea den Viracocha jainkoaren bertsio ukigarria izatean dago.

Pachacutec enperadorearentzat Inka Inperioa lau zatitan banatzeko inspirazio iturri izan zen, non izar bakoitzak honakoa irudikatzen duen.

• γ Crucisek Chinchaysuyo ordezkatzen du. Iparraldean. Eskualderik aberatsena.
• β Crucisek Contisuyo ordezkatzen du. Mendebaldean.
• δ Crucisek Antisuyo ordezkatzen du. Ekialdean.
• α Crucisek Collasuyo ordezkatzen du. Hegoaldean, garrantzitsuena da zenbait arrazoigatik, horien artean honako hauek nabarmentzen direlarik: Inperioko oinarrizko etniaren jatorrizko eskualdea izatea eta bertan Titikaka lakua egotea.
• ε Crucisek, beste guztien erdian dagoenez inperioko hiriburua den Cusco ordezkatzen du.

Beste kultura amerindiar batzuetan

Hegoamerikako zenbait kulturak konstelazio hau ikurtzat hartu zuten. Adibidez, Hegoamerika hegoaldean bizi diren maputxeek choyke (ñandua edo ostruka amerikarra) baten oinatzaren irudikapentzat hartzen zuten, euren sinesmenetan sakratua zen animalia.

Ipar Patagonian, XVI eta XVII. mende inguruetan, Esne Bidea ñandu ehizaleku bat bezala irudikatzen zuten, non ehiztariek "puntero"ak (α eta β Centauri) irudikatutako boleadorak erabiltzen zituzten, Magallanesen Lainoek ehizatutako animalien gorpuak irudikatzen zituzten eta Pleiadeak (eskualde honetan Zazpi antxumeak bezala ezagutuak) ñanduaren habia ziren.

Mokobientzat, chaco eskualdean bizi zirenak, punteroak eta beragandik gertuko izarrek bi ehiza txakur irudikatzen zituzten, eta hegoaldeko gurutzeak jazartutako ñanduaren erdialdeko gorputza, gurutzetik gertuko gainontzeko izarrek animaliaren irudia osatzen zuten bitartean^[2].

Brasilen bizi diren bororoentzat, gurutzea ñandu bat irudikatzen zuen konstelazio baten zati zen, gurutzea bera animaliaren bi hanketako bat zelarik^[2].

Nazioarteko Astronomia Elkarteak ezarritako irudizko mugen arabera, Hegoaldeko Gurutzea zeruko konstelaziorik txikiena da: 68 gradu karraturekin soilik, zeruaren 600garren zatia ozta-ozta hartzen du.

• 
  Australiako bandera.
• 
  Papua Ginea Berriko bandera.
• 
  Brasilgo bandera.
• 
  Mercosurren bandera.

• Australia, Zeelanda Berria, Papua Ginea Berria eta hegoaldeko hemisferioko beste herrialde batzuren banderek ohoratzen dute. Brasilen banderak, bere erdian, konstelazio bat du, non Hegoaldeko Gurutzea nabarmentzen den.
• Hegoaldeko hemisferioko biztanleak ordezkatzen dituen ikur bat da.
• Hegoaldeko Gurutzea Pablo Nerudaren olerki batean aipatzen da.

• Hegoaldeko gurutzea Stratovariusen kanta batean aipatzen da.

• J. C. Bishopen Apirileko Hodeiak eleberrian Hegoaldeko Gurutzea hainbeste errepikatzen da istorioan zehar ia beste pertsonaia bat gehiago dela. Ermitaño Lautarok zitadela sortzea erabakitzen duen tokiko zeruan agertzen da. Lainoetako Hiria aurkitzeko mapan agertzen da, eta Ermitaño Segundoren ametsetan, hau, Ipar Amerikan galduta zegoela Lainoetara itzuli ezinik egon zenean Hegoaldeko Gurutzearekin amets egin izana oroitu zuen arte. Baina beharbada Septima Dominga Lautaroren masaileko oreztetan du garrantzi gehien.
• Hegoaldeko Gurutzea Brasilgo futbol talde ospetsua den Cruzeiro Esporte Cluben ikurra da.
• Txilen Hegoaldeko Gurutzea Magallanes eta Txileko Antartika eskualdeko banderan irudikatzen da.