Puntu kardinal
Puntu kardinalak iparrorratzaren lau norabide nagusiak dira:
- Iparra edo Iparraldea. I.
- Ekialdea edo Sortaldea. E.
- Hegoa edo Hegoaldea. H.
- Mendebaldea edo Sartaldea. M.
Lurraren errotazio mugimendutik eratorriak diren lau norabideak dira, kartesiar erreferentzia-sistema bat osatzen dutenak, orientazioa mapa batean edo lurraren azalean bertan irudikatzeko. Lau norabide hauek 90 graduko lau angelu eratzen dute, aldi berean, erdikariengatik banatuak direnak, ipar-mendebaldea, hego-mendebaldea, ipar-ekialdea eta hego-ekialdea eratuz. Gauza bera errepikatuz Haize-arrosa lortzen da, nabigazioan mendeetan zehar erabili izan dena eta lurrazalaren mugimenduko 32 norabide nagusiak hartzen dituena.[1][2]
Etimologia
Kardinal hitza kardo hitz latindarretik dator, erromatar hirietan, ipar-hego marraztutako kalea identifikatzen zuena eta hiriaren erditik igarotzen zena. Honek, benetan kardinala den puntu bakarra, etimologiaren aldetik behintzat, Iparraldeak izan beharko lukeela esan nahi du, eta, neurri txikiagoan, Hegoaldea. Puntu kardinaletatik, Iparraldea da orientazioaren norabidea identifikatzen duena, eta, beraz, irudizko zentzuan, pertsona batek iparra galdu duela esaten da galduta dagoenean edo norabidea galdu duenean. Dena dela, ideia honek, ia paradoxikoa dirudi, orientatzeko pertsonek, Ipar Hemisferioan, lehenik Ekialdea, Mendebaldea edo Hegoaldea kokatzen dugun zentzuan, eguerdiko orduetan, Iparraldea hain argia ez den bitartean.
Haize-arrosa
Puntu kardinalak haize-arrosak erabiliz irudikatzen dira mapetan. Oro har, iparralde nabarmen agerrarazten da, gezia luzatuz edo kolorea aldatuz. Gehienetan, maparen goialdea iparraldea izaten da eta, hortaz, behealdea hegoaldea, eskuinaldea ekialdea eta ezkerralde mendebaldea. Puntu geografikoak koordenatu bidez emateko modua arauturik dago nazioarteko sisteman, eta euskaraz ere halaxe adierazi behar dira. [3]
Lau puntu kardinalez gain, tarteko puntuak ere adieraz daitezke (edo kardinalartekoak):
| Laburdura | Puntua | Azimut |
|---|---|---|
| I (N) | iparraldea | 0° |
| IIE (NNE) | ipar-ipar-ekialdea | 22,5° |
| IE (NE) | ipar-ekialdea | 45° |
| EIE (ENE) | eki-ipar-ekialdea | 67,5° |
| E (E) | ekialdea | 90° |
| EHE (ESE) | eki-hego-ekialdea | 112,5° |
| HE (SE) | hego-ekialdea | 135° |
| HHE (SSE) | hego-hego-ekialdea | 157,5° |
| H (S) | hegoaldea | 180° |
| HHM (SSW) | hego-hego-mendebaldea | 202,5° |
| HM (SW) | hego-mendebaldea | 225° |
| MHM (WSW) | mendebal-hego-mendebaldea | 247,5° |
| M (W) | mendebaldea | 270° |
| MIM (WNW) | mendebal-ipar-mendebaldea | 292,5° |
| IM (NW) | ipar-mendebaldea | 315° |
| IIM (NNW) | ipar-ipar-mendebaldea | 337,5° |
| N | iparraldea | 360° |
Iruditeria
_-_panoramio.jpg)
Erreferentziak
Kanpo estekak
Datuak: Q23718
Multimedia: Cardinal direction / Q23718
