Hizkuntza puniko

Hizkuntza puniko
	𐤃𐤁𐤓𐤉𐤌 𐤐𐤍𐤉𐤌
Datu orokorrak
UNESCO sailkapena	6: galdua
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza; afroasiar hizkuntzak; Hizkuntza semitikoak; Feniziera
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua
Alfabetoa	Feniziar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-3	xpu
Glottolog	puni1241
Wikipedia	xpu
IETF	xpu

Hizkuntza punikoa edo kartagotar hizkuntza (𐤃𐤁𐤓𐤉𐤌 𐤊𐤍𐤏𐤍𐤉𐤌, dabarīm kanaʿnīm edo 𐤃‏𐤁‏𐤓‏𐤉‏𐤌‏ 𐤐‏𐤍‏𐤉‏𐤌‏, dabarīm pōnīm)^[1]iparraldeko Afrikan, hegoaldeko Iberiar penintsulan eta Mediterraneoko uharte batzuetan hitz egindako hizkuntza semitiko bat izan zen. Filologikoki, fenizieraren mendebaldeko aldaeretan sartzen da, feniziar kolonizazioaren ondorioz Mediterraneoan zehar zabaldu zena. Hala ere, batez ere k.a. V. mendetik aurrera berezko hizkuntzatzat hartzen dute.^[2]

Azkenik, neopuniera izena erabiltzen da, K.o. 146.ean Kartago Erromaren pean erori ondoren erabili zen dialektoa izendatzeko.

Literatura

Hizkuntza punikoa aztertzeko iturriak, fenizieraren kasuan bezala, topaturiko idazkunetan oinarritzen dira, feniziar-puniko literatura gehiena galdu egin baita.^[3] Plautoren Poenulus idazlanak punikozko lerro batzuk ditu. Adituek lerro hauek biziki aztertu dituzte, izan ere, feniziar alfabetoarekin eginiko idazkunen kontrara, bokalak dauzkatelako.^[4]

Agustin Hiponakoa hizkuntza punikoa menderatzen zuen Antzinaroko azken idazle garrantzitsutzat hartu ohi da. Bere iruzkinen arabera, hizkuntza punikoa V. mendean oraindik bere eskualdean (Afrikako iparraldea) hitz egiten zuten, eta bere hiztunek oraindik ere bere buruari chanani ("kanaandar", hau da, "feniziar, kartagotar") esaten zioten.^[5]

Fonologia

Hizkuntza punikoak 22 kontsonante ditu.^[6]

	Izena	Transliterazioa	Ahoskera
𐤀	ʾalp	ʾ	ʔ
𐤁	Bēt	b	b
𐤂	Gaml	g	g
𐤃	Dalt	d	d
𐤄	He	h	h
𐤅	Waw	w	w
𐤆	Zēn	z	z
𐤇	Ḥet	ḥ	ħ
𐤈	Ṭet	ṭ	tˤ
𐤉	Yod	y	j
𐤊	Kap	k	k
𐤋	Lamd	l	l
𐤌	Mēm	m	m
𐤍	Nūn	n	n
𐤎	Semk	s	s
𐤏	ʿēn	ʿ	ʕ
𐤐	Pi	p f	p f
𐤑	Tsade	ṣ	/sˤ/
𐤒	Qop	q	q
𐤓	Rūš	r	r
𐤔	Shin	š	ʃ
𐤕	Taw	t	t