Inés Fernández-Ordoñez

Inés Fernández-Ordóñez politikari eta ingeniarien familia batekoa da. José Antonio Fernández-Ordóñez, 2000. urtean hil zen Prado Museoko ingeniari eta Patronatuko presidentearen alaba eta Francisco Fernández Ordóñez politikariaren eta Miguel Ángel Fernández Ordóñez ekonomistaren iloba da. ^[1] Filologo hispaniko gisa hezi zen ^[2] Madrilgo Unibertsitate Autonomoan, eta Europako hainbat unibertsitatetan (Bielefeld, Paris, Cambridge).

Hizkuntzalaritza eta filologia ikertzailea den heinean, nekazal erdararen dialektologian espezialista da, egungoa zein historikoa, eta bereziki interesatzen zaio gramatika aldakuntza. ^[3] Era berean, Diego Catalán Menéndez-Pidal-en dizipulua izan zen, eta horrek Ramón Menéndez Pidalen filologiari eta bere eskolari egozten dio. Espainaiko Errege Akademiarako sarrera-hitzaldian gaztelaniaren sorrerari buruzko teoriaren errepasoa egin zuen, eta bertan gazteleraz gain beste euskalki batzuen papera defendatu zuen. ^[4]

1990 urteaz geroztik, hainbat ikasle belaunaldiren lankidetzaz sortutako Corpus Oral y Sonoro del Español (COSER) zuzendu du. Corpus horrek penintsulako 700 landa-enklabe baino gehiago eta ahozko hizkuntzaren 900 orduko grabazio biltzen ditu.^[3] Corpusa, ESpainiako Errege Akademia (RAE) delakoak argitaratutako elkarrizketa batean kontatu zuenez, «kontu hertsiki profesional batengatik sortu zen», ematen zituen dialektologiako klaseetan iturri gehienak batez ere asturiera eta aragoiera kontuan hartzen zutela eta gaztelania eta landa-lexiko aldaketak oso gutxi ikusita. Gainera ia ez zegoen gramatika aldaketei buruzko azterketarik. Garai hartan (1988. urtean), apenas zegoen iturririk. Orduantxe irakurri zuen Flora Klein Andreu soziolinguista hispanoamerikarraren artikulu bat, non Sorian eta Valladoliden hitz egiteko modua alderatuz egin zuen ikerketa bat zegoen. Ikertzeko zegoen guztiaz jabetu zenean, praktiketarako beka eskatu zuen eta 1990ean hasi zen grabatzen. Urte batzuen buruan, lan egin zuen unibertsitateko Errektoretzak landa-praktika gisa aitortu zuen eta, horrela, landa-ingurunean inkestak egiten hasi ziren ausaz aukeratutako pertsonekin, bertakoak eta adinekoak, hezkuntzarako sarbide gutxiago zutelakoan eta hain estandarizatuta dagoen eta antzinako ideal linguistikora hurbildu den hizkera ahalik eta gehien hurbiltzeko asmoz.^[5] Ikerketa horrekin, emakumeak elkarrizketatzea errazagoa zela ikusi zuen, lehen haiekin lotutako jarduera gehiago partekatzen baitzituzten, baina gizonak ere elkarrizketatu zituen. Bere esanetan, emakumeek azkarrago hitz egiten dute, eta hori arazoa da grabazioak transkribatzeko orduan. Uste du ez dagoela arazorik, hizkuntzaren batasuna dagoela, iragan mendeetan baino askoz gutxiago, eta euskalkiak beti geratzen direla, ez dago erabateko konbergentziarik.^[6]

Horrez gain, bere doktorego tesitik aurrera, Erdi Aroko testuen edizio kritikoak eta Erdi Aroko testu historiko eta kronikako azterlanak ere egin ditu, batez ere Gaztelako Alfontso X.a: Estoria de España eta General estoria (1270- 1284) babespean idatzitakoak. Bestalde, gaztelaniaz leísmo, laísmo eta loísmoaren sorrerari buruzko ikerketez gain, izenordainak nola erabiltzen diren eta penintsulako iparraldean eta erdialdean hainbat sistema pronominal identifikatzen eta hobeto ulertzen lagundu dute ^[3] eta, duela gutxi, materiaren neutroa penintsulako barietateetan. Hainbat doktorego ikerketaren zuzendaria izan da, hala nola, Montrealeko Unibertsitateko Enrique Pato irakaslearen edo Carlos III Unibertsitateko Javier Rodríguez Molinaren tesiak.

Errege Akademian

Horrez gain, Espainiako Hizkuntzako katedraduna da Madrilgo Unibertsitate Autonomoan (UAM). 2008ko abenduaren 18an, Espainiako Errege Akademia (RAE) 'P' besaulkia hartzeko aukeratu zuten, Angel González zenaren ordez, José Antonio Pascualek, Margarita Salasek eta Álvaro Pombok proposatuta. 2011ko otsailaren 13an hartu zuen kargua. Kargu hartzen zuen emakumerik gazteena izan zen eta laugarren emakumea, aurretik Ana María Matute idazlea, Carmen Iglesias historialaria eta Margarita Salas zientzialaria izan baitziren. Bere hautagaitza izan zen lanpostu hutsa betetzeko aurkeztu zen bakarra.^[3]

Bere sarrera-hitzaldia “La lengua de Castilla y la formación del español” izan zen, eta hasieran Ángel González, bere aurrekoa, omendu zuen eta haren poemen hizkuntzalaritzari buruz hitz egin zuen. 600 lagunentzako lekua zuen aretoa ekitaldia baino ordu-erdi lehenago entzulez betetzea lortu zuen.^[2][7] Pertsona horien artean, osaba zegoen, orduan Espainiako Bankua gobernatzen zuena, eta haren emazte Inés Alberdi, Emakumearentzako Nazio Batuen Funtsaren zuzendari exekutiboa. 2015eko urtarrilean RAEren Gobernu Batzordeko bigarren mahaikide hautatua izan zen eta 2016ko abenduan berriz hautatua. Bere urteetan, Gregorio Salvador Caja, Manuel Seco, Arturo Pérez-Reverte, Margarita Salas, Ignacio Bosque, Salvador Gutiérrez Ordóñez edo Luis Mateo Díez bezalako ilustratuekin batera aritu zen.^[8]

RAEren barruan egiten duen lanari dagokionez, gaztelaniaren historiari eta inguruko hizkuntza erromantzeekin duen artikulazioari buruzko alderdiak lantzeaz arduratzen da, baita antzinako testuak berreskuratu, interpretatu eta kritikoki argitaratzeaz ere.^[6]

Hizkuntzako sexismoari buruzko eztabaidari dagokionez, Inés Fernándezen iritziz, ezin da esan sexismorik dagoenik; esan zuen gizonezkoa “markatu gabeko genero lehenetsia” dela, eta ez dela hedapen neutroa, baizik eta orokorragoa, hizkuntza-gatazka bat gertatzen denean; izan ere, emakumeak murrizketa bat aipatzen du talde orokorraren barruan.^[9]

Hainbat zientzia-aldizkaritako Aholkularitza Kontseiluko kide da (Alkanate, Revista de Estudios Alfonsíes, Diálogo de la Lengua, Meridiénnes, besteak beste), eta 2014. urtean “Cómicos de la lengua” proiektuan parte hartu zuen, non Cantar de mio Cid/ MioCiden eresia gaiari buruz hitz egin baitzuen.^[10] 2016ko martxoaren 18an parte hartu zuen Puerto Ricon egin zen “Español en el mundo, unidad y diversidad" izeneko ekitaldian.^[10]

• La "abbreviatio" en nuestra literatura medieval: reflexiones a la luz de la labor historiográfica alfonsí/ "Abreviatio" gure Erdi Aroko literaturan: hausnarketak Alphonseren lan historiografikoaren argitan . ( PDF^{[Betiko hautsitako esteka]} ). Espainiar Hizkuntzaren Historiaren Nazioarteko II. Kongresuaren aktak. II liburukia, Madril, Espainiako Pabiloia, 1992, or. 631-640.
• Alfonso X el Sabio en la historia del español./Alfontso X.a Jakintsua gaztelaniaren historian . Edizio digitala: Miguel de Cervantes Liburutegi Birtuala, 2009
• Las "Estorias" de Alfonso el Sabio/Alfontso Jakitunaren Historiak" . Ediciones Istmo, 1992, (Hizkuntza eta Filologia Liburutegiko Espainiako Liburutegia). ISBN 84-7090-264-4 Edizio digitala: Miguel de Cervantes Liburutegi Birtuala, 2009. PDFa

• Inés Fernández-Ordóñez se convierte en la cuarta mujer académica de la Lengua
• “La Lengua no está ni en crisis ni en retroceso, está viva”. Entrevista en La Gaceta de los Negocios
• Página del profesor de la Universidad Autónoma de Madrid
• Obras de Inés Fernández-Ordóñez: Dialnet
• Artículo en El País sobre su ingreso en la Real Academia Española
• Corpus Oral y Sonoro del Español Rural (COSER)
• Discurso de ingreso en la Real Academia Española (video)
• Entrevista "El Uso hace la Academia" en Pastiche