Liga Komunista Iraultzailea

Alderdiaren jatorria ETAk 1970eko udan Itsasun egindako seigarren biltzarrean dago. Biltzarrean funtsean bi sektoreren arteko talka gogor bat gertatu zen: alde batean, jarduera armatuari jarraitu nahi zion taldea zegoen; bestean, talde «obrerista», hau da, langile erakundeekin egindako aliantzen bitartez garatutako borroka politikoaren mende jarri nahi zuena borroka armatua. Bigarren sektore horrek hartu zuen ETA VI. Biltzarra - Iraultza hala hil izena. VI. biltzarraren bigarren zatia egin behar zenean, 1972ko uztailean, beste zatiketa bat sortu zen: gehiengoa zeukan taldeak (gaztelaniaz, «los mayos») troskismora hurbiltzea erabaki zuen bitartean, gutxiengodun taldeak («los minos») desegitea erabaki zuen, beste talde politiko batzuetara jotzeko edo, besterik gabe, ETAn jarraitzeko.^[1]

ETAren VI. bitzarretik sortutako talde politiko berriak langileria-burgesia antagonismoa gizarte esparru guztietara eramateko xedea hartu zuen, jarduera politiko nagusiaren gidalerrotzat.^[2] Taldeak argi zeukan, lehen urratsetatik, ideologia sozialistan oinarritutako alderdi politiko berri bat eratu nahi zuela.^{[oh 1]}

Talde politikoaren jatorriarekin eta norabidearekin loturik, gogoan izan behar 1970eko abenduko Burgosko prozesua. Izan ere, prozesuak Euskal Herrian, Espainian eta Europan izandako ondorioez gain, garrantzi handia izan zuen prozesu hartan epaitutako gehienek 1971ko urtarrilean Burgosko espetxetik ETAren zuzendaritzari bidalitako gutunak;^{[oh 2]} bertan, kritika gogor bat egiten zioten borroka armatuari lehentasuna eman nahi zion sektoreari.

LCRekiko hurbilpena berehala hasi zen, oinarri ideologikoetan adostasun handia baitzegoen bi taldeen artean. Bateratze bidea erraztu zuen, baita ere, LCRek Euskal Herriaren autodeterminazio eskubidea aintzat hartzeak.^[3]

Horrela, bi taldeek adostasun protokolo bat izenpetu eta argitaratu zuten, 1973ko maiatzaren 14an, alderdi berri eta bateratu bat sortzeko borondatea eta erabakia adieraziz.^[4] Bere aldetik, ETAtik zetorren taldeak alderdi berriaren oinarriak azaldu zituen, hilabete batzuk geroago.^[5]

Horrela, alderdi berriak, LCR-ETA (VI) izenaz, indar handia lortu zuen Hego Euskal Herrian. Franco diktadorea hil ostean, 1976ko abuztuan egindako biltzarrean, alderdiaren izena aldatzea erabaki zuten, LCR soila utzita Espainian, eta izen berezi bat hartuta Hego Euskal Herrian.^{[oh 3]} 1977ko apirilean Arantzazun egindako lehen biltzarrean erabaki zuen alderdiak Liga Komunista Iraultzailea (LKI) izena hartzea.^{[6][oh 4][7]}

Espainiako 1977ko hauteskunde orokorretan, Langile Batasunaren aldeko Frontea izeneko koalizioan parte hartu zuen LKI alderdiak, ezker muturreko beste alderdi txikiago batzuekin batera, baina emaitza oso urriak izan zituen, inolako ordezkaritzarik lortu gabe.^[8][9]

Euskadiko autonomia estatutua egiteko prozesuan, 1979an, aurkako jarrera aktiboa eduki zuen, estatutu proiektuak ez baitzuen, alderdiaren ustez, euskal herritarren burujabetasuna aintzat hartzen, baizik Espainiako Gorteen erabakien mende jartzen.^[10] Estatutuen oinarriak plazaratzeaz gain,^[11] estatutuaren testu proiektu bat egitera iritsi zen,^[12] alderdiaren jokabide politikoa zehaztu zuen, proposatzen ari zen Estatutu proiektuaren aurka,^[13] eta proiektuari buruzko zuzenketa proposamenak aurkeztu zizkion Estatutua idazten ari zen batzordeari.^[14]

1982ko uztailean egindako kongresuan onartutako ildo politiko berriaren barnean, Auzolan izeneko hauteskunde marka berri bat eratu zuen 1983an Liga Komunista Iraultzaileak, Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdiarekin (LAIA) eta Ezker Berriarekin (Euskadiko Ezkerraren nafar zatiketa) batera, baina oso emaitza urriak lortu zituen; 1986an desegin zen koalizioa.^[15] Geroztik, maiz eskatu zuen botoa Herri Batasunarentzat, maila guztietako hauteskundeetan.^[16]

1987tik aurrera, Euskal Herriaren independentzia aldeztu zuen berariaz LKIk,^{[oh 5]} eta Euskadiko Mugimendu Komunistarekiko harremanak estutzen. Hurbilpen horren ondorioz, 1991ko martxoaren 17tik 19ra Leioan egindako biltzarrean, LKI eta EMK batu egin ziren, Zutik alderdi berria sortzeko Euskal Autonomia Erkidegoan; konbergentzia lehenago egina zuten Nafarroan, 1990ean Batzarre sortua baitzuten.^[17]

Bi alderdien bat egitea euskal ezker iraultzailearen barruan izandako eztabaida sakon eta zabal baten emaitza izan zen, 1989an Berlingo harresia eraitsi ondoren Europako joera marxisten aldakuntzen ondorioz gertatutakoa. Espainian gisa bereko konbergentzia gauzatu nahi izan zuten Liga Comunista Revolucionariak eta Movimiento Comunistak, Izquierda Alternativa mugimendua sortuta 1991n, baina ez zuen aurrera egin, eta 1993an desegin zen.^{[oh 6]}

Liga Komunista Iraultzaileko kide ezagunen artean daude, besteak beste, Andoni Arrizabalaga, Ramón Zallo, Joxe Iriarte «Bikila», Antton Karrera, Juan Ramon Garai, Sabin Arana, Sabino Cuadra, Iñaki Uribarri, Petxo Idoiaga, Jose Ramon Castaños, German Rodriguez eta Pilar Ansoategi.^{[oh 7]}

LKIren agerkaria Zutik! izenekoa izan zen. Argitalpena ETAren garaitik zetorren, 1962an hasi baitzen argitaratzen.

• 
  Langile Batasunaren aldeko Frontea, 1977
• 
  German Rodriguezen eta Joseba Barandiaranen erailketen aurka, 1978
• 
  Maiatzak 1, 1981
• 
  Bernadette Devlin irlandar aktibistarekin egindako mitinak, 1981
• 
  1986ko Aberri Eguna, Iruñean
• 
  German Rodriguezen oroimenezko eranskailua, 1978
• 
  Alderdiaren ikurra
• 
  Alderdiaren ikurra
• 
  Alderdiaren ikurra
• 
  Zutik! agerkariaren azala, 1973
• 
  Zutik! agerkariaren logoa, 1978
• 
  Combate agerkariaren logoa

• Iker Casanova (2007) ETA 1958-2008: Medio siglo de historia. Tafalla, Editorial Txalaparta. ISBN 978-8481365078.
• Carlos Egia eta Javier Bayón (1997) Contrainformación. Alternativas escritas en Euskal Herria. Bilbo, Likiniano Elkartea. ISBN 987-8488455461.
• Imanol Satrustegi Andres (2021) 'Beste mundu bat nahi genuen'. Nafarroako ezker iraultzailea, 1970-1979. Iruñea, UPNA.

• Zutik
• Komunismoa

• (Gaztelaniaz) Historia de la LCR