Mikel Zarate

Lezamako Larretzalde baserrian jaio bazen ere, umetan Garaioltza auzoko Lejarrene baserrira bizitzen joan zen, bere familiarekin.

Gaztaroan bere aitarekin lanean hasi eta aparejadore ikasketak egiten aritu zen, 1954an Derioko Seminariora joan eta apaiz ikasketak egitea erabaki zuen arte; besteak beste, Xabier Amuriza izan zuen ikaskide garai haietan.^[1]

Abadea eta irakaslea

1964ko ekainaren 24an abadetu egin zen, eta Mallabiko Gerea auzora joan zen apaiz, Oiz mendiaren magalean.^[2] Herriaren erdiguneko kale nagusiak bere omenezko izena darama.

Bizkaiko Elizbarrutiak Derioko Seminarioa ikastetxe arrunt bat bihurtzea erabaki zuenean, irakasle bezala aritzeko proposamena egin zion 1969an.

Filosofia eta Letretako ikasketak egin ondoren, Deustuko Unibertsitatean Filologia erromanikoak ikasten zituen artean, euskara irakasteko hainbat material eta idazki sortzen hasi zen, Derioko apaizgaitegian klaseak emateko; baita Derioko Udako Ikastaroetan ere (gerora Labayru Ikastegia izendatu zena). ^[3]

Oso ospetsua egin da Ander Manterolarekin batera sortutako esamoldea, ikasketaren progresioa definitzeko: "Dakigunetik, ez dakigunera, hizkuntza bizitik euskera idatzira, Bizkaieratik Batura" ^[4]

Hizkuntza Eskolan eta Unibertsitatean irakasle

1975ean Bilboko Hizkuntza Eskola Ofizialean euskarazko klaseak emateaz gain irakurgaiak eta material sortzen aritu zen.

1978an Deustuko Unibertsitatean Euskal Filologiako karreran, Euskal Literatura ikasgaia ematen hasi zen, zendu arte.

Idazle oparoa

Karmel eta Anaitasuna agerkarietan eman zituen argitara lan aipagarrienak. Euskaltzain urgazlea izan zen.

Hauek izan ziren haren obra nagusiak: Bizkaiko euskal idazleak (1970); Haurgintza minetan (1972), eleberria; Ipuin antzeko alegi mingotsak (1975); Influencias del vascuence en el habla castellana (1975); Higidura berdez (1975), olerki bilduma; Euskal deklinabidea (1976); Euskal Literatura (1977), bi liburuki; Euskal Ortografia (1978); eta Bizipenen bultzadaz (1978) eta Utopiaren fantasian (1982), olerkiak.

1979an bat-batean hil zen Lezamako Lejarrene baserrian, 46 urte besterik ez zituelarik. Baserri ondoan dago bere izena daraman plaza eta lezamar honen omenezko harrizko eskultura ere.

1973an Haurgintza minetan eleberria plazaratu zuen, geroztik berrargitaratu izan dena. Beste eleberri bat ere idazten hasita zegoen, baina argitaratu gabe gelditu zen.

Narrazioa

• Bilbo irribarrez (1980, Bizkargi)
• Utopiaren fantasian (1979, Haranburu)
• Ipuin antzeko alegi mingotsak (1975, Zugaza)
• Ipuin antzeko (1975, Gero)

Nobela

• Haurgintza minetan (1973, Gero)

Saiakera

• Bizkaiko euskal-idazleak (1580-1968) (1970, Derioko Ikastetxea)
• Influencias del vascuence en la lengua castellana (1976, La Gran Enciclopedia Vasca))
• Euskal literatura: azterbideak, aztergaiak, azterketak (1977-1978, Zugaza)

Poesia

• Bizipenen bultzadaz (1978, Zugaza)

• Higidura berdez (1977, GAK)

• Etorriaren zorabioz (2004, Ikeritz)
• Zure begiak^[5] Mocedades taldeak kantatu zuena

Gramatika

• Euskal ortografia (1978, Zugaza)
• Euskal deklinabidea (1975, Zugaza)

Itzulpena

• Gure meza deuna (1960)
• Gure salbaziño egintza (1967)

• 1972an Txomin Agirre saria Haurgintza muinetan eleberriagatik
• 1976an Irun Hiria literatur saria Higidura berdez olerki bildumagatik
• 1979an Itziar kantariak Agur Mikel (Mikel Zarateri) abestia grabatu zuen (Hitzak: Javi Robador-Musika: Eduardo Basterra)^[6]

• Kortazar, Jon (1982): Mikel Zarateren prosa, BBK-Euskaltzaindia.

• mikelzarate.com webgunea
• Mikel Zarate literaturaren zubitegian
• Bidegileak bilduma: Mikel Zarate
• Mikel Zarate Bihotz Zabaleko Ameslaria dokumentala Bilboko Zinebi 62an estreinatuta, 2020ko Azaroaren 17an.