ویکیپدیا، مانند هر دانشنامهٔ دیگر، دربردارندهٔ زندگینامهٔ شخصیتهای مهم تاریخی و افراد دخیل در امور جاری است. گرچه ویکیپدیا دانشنامهٔ کاغذی نیست، معیارهایی چند پیش از گنجاندن مقاله باید مد نظر قرار گیرد.
این رهنمود سیاست ویکیپدیا نیست و همانا سرشناسی افراد بسیار مناقشهبرانگیز است. با این حال، نظر بسیاری، ولی نه همهٔ ویکینویسان، این است که این ضوابط و معیارها سنجشی است منصفانه که آیا شخص به اندازهٔ کافی در دنیای بیرونی شناخته شدهاست که بتوان با استفاده از اطلاعات منابع قابلاطمینان و از دیدگاهی بیطرفانه بدون انجام تحقیقی دستاول مقالهای پیرامونش داشت یا خیر.
لطفاً برای دانستن سیاست حذف سریع به ویکیپدیا:معیارهای حذف سریع رجوع کنید. اینکه مقالهای دارای شرایط مطرح شده در این رهنمود نیست لزوماً به معنی آن نیست که میتوان آن را حذف سریع کرد؛ چراکه صرف ادعای سرشناسی فرد (حتی اگر مورد اعتراض باشد) طبق معیار م۷ از حذف سریع جلوگیری میکند. گرچه دادن پیشنهاد حذف مقاله میتواند پس از پنج روز بحث منجر به حذف مقاله شود.
بهطور کلی متن مقاله باید اطلاعات کافی برای توضیح اینکه چرا فرد سرشناس است داشته باشد و چنین اطلاعاتی باید اثباتپذیر باشد. در مورد زندگینامههای زندگان محدودیتهای بیشتر هم تواند بود.
یک شخصسرشناس است اگر موضوع چندین منبع ثانویهٔ منتشرشدهٔ[۱]معتبر باشد که از یکدیگر استقلال فکری دارند[۲] و نسبت به شخص نیز مستقل هستند.[۳]
اگر عمق پوشش منبع چندان زیاد نباشد، میتوان چندین منبع مستقل را در کنار هم برای تشخیص سرشناسی به کار گرفت؛ پوششهای جزئی موضوع توسط منابع ثانویه ممکن است برای اثبات سرشناسی کافی نباشند.[۴]
منابع اولیه را میتوان برای اثبات محتوای مقاله به کار برد، اما این منابع کمکی به اثبات سرشناسی فرد نمیکنند.
آنچه در بالا آمد معیار اصلی گنجایش است. آنچه در زیر میآید معیارهایی است که کم و بیش ثابت میکنند اطلاعات کافی قابلاطمینان در مورد شخص وجود دارد. کسانی که یکی از شرایط زیر را دارند میتوانند مقالهای پیرامون خویش در ویکیپدیا داشته باشند، چرا که به احتمال زیاد مقدار زیادی اطلاعات اثبات پذیر راجع به ایشان وجود دارد و عموم مردم علاقهٔ زیادی به (دانستن پیرامون) ایشان دارند. از سوی دیگر، صرف این که فردی یک یا چند معیار را دارد لزوماً به این معنی نیست که سرشناس است.
این فهرست دربردارندهٔ همهٔ موارد نیست. صرف اینکه هیچیک از شرایط زیر برای کسی صادق نیست به این معنی نیست که مقالهٔ وی باید بهطور خودکار حذف شود.
فرد مشارکتی در خور و پررنگ داشته و در رشتهای خاص مشهور است. به طوری که این مشارکت بخشی از تاریخ آن علم/رشته شدهاست.[۵]
شخصیتهای سیاسیای که صاحب مناصب بینالمللی، ملی یا استانی بودهاند و نیز نمایندگان مجالس ملی یا استانی.[۶] (برای نامزدان منصبی خاص هنوز توافق کامل حاصل نشدهاست)
شخصیتهای سیاسی محلی اصلیای که مورد پوشش چشمگیر خبری هستند یا بودهاند.[۵] صرف انتخابشدن فرد برای منصبی محلی سرشناسی وی را تضمین نمیکند.
شخصیتهای بسیار معروف سرگرمکننده و نظر سازان.
شخصیتهای ورزشی در لیگهای حرفهای یا مسابقاتی در آن سطح برای ورزشهایی که لیگ حرفهای ندارند (مثلاً شنا لیگ حرفهای ندارد) یا بالاترین سطح ورزش غیرحرفهای یا هر فعالیت رقابتی دیگری که بااهمیت و سرشناس باشد مثل مسابقات دانشگاهی در ایالات متحده.
هنرپیشگان و شخصیتهای تلویزیونی سرشناس که در فیلمها، تئاترها و تولیدات تلویزیونی معروف ظاهر شدهاند. سرشناسی به طرق زیر قابل تعیین است:
داشتن چندین مقالهٔ اختصاصی برگزیده در نشریات فرهنگ عامه مانند … یا روزنامههای ملی.[۵]
داشتن خیل عظیم هواخواهان و مریدان یا وجود نوعی کیش «شخص مزبور پرستی»
وجود یک زندگینامهٔ مستقل راجع به شخص.
در فیلمها، تئاترها و برنامههای تلویزیونی متعددی نقشی قابل توجه و مهم را ایفا کرده باشد.
نقاشان، مجسمهسازان، معماران، و سایر صاحبحرفی که سخت شناختهاند (چه خوشنام و چه بدنام) و به احتمال زیاد به بخشی از تاریخ آن حرفه پیوستهاند.
کسانی که به خاطر نقش داشتن در حادثه یا واقعهای به شهرت یا نامی (بد یا خوب) رسیدهاند و پوشش خبری و رسانهای بسیاری داشتهاند. (مثلاً ارتکاب معروف و تاریخی جرمی یا انجام کاری قهرمانانه و بسیار معروف)
نویسندگان، سردبیران، روزنامهنگاران، فیلمسازان، عکاسان، هنرمندان، معماران، و دیگر افرادی که آثاری دارند:
شخص بهعنوان یک چهرهٔ مهم در نظر گرفته میشود یا همتایان و اخلاف بهطور گستردهای به وی استناد کردهاند.
شخص به واسطهٔ ارائهٔ یک مفهوم، نظریه یا روش جدید قابل توجه شناخته میشود.
شخص پدیدآورنده یا دارای همکاری مهمی برای ایجاد یک کار مهم و شناختهشده یا کار گروهی است؛ کاری که خود موضوع یک کتاب یا فیلم بلند مستقل، یا موضوع چندین نقد و مقاله در نشریههای ادواری مستقل بودهاست.
اثر شخص، الف) به یک یادبود مهم تبدیل شدهاست؛ ب) بخش قابل توجهی از نمایشگاهی درخور توجه بودهاست؛ ج) بهطور بارزی مورد توجه انتقادی بودهاست؛ یا د) در مجموعههای دائمیِ گالری یا موزههای سرشناس گوناگونی به نمایش گذاشته شدهاست.
عاملان یا قربانیان یک جنایت
افرادی که در راستای یک جنایت یا پیگیری قضایی شناخته شده هستند، معمولاً نباید یک مقالهٔ جدا داشته باشند بلکه باید در خصوص آن جنایت یا ماجرا مقالهای ساخته شود و به آن افراد هم در آن مقاله اشاره بشود.
در صورت لزوم میتوان در مقالهٔ مربوط به آن جنایت یک بخش برای فرد یا افراد مربوط ایجاد کرد، اما این بستگی به اندازهٔ مقاله دارد. اگر در خصوص آن جنایت مقالهٔ مستقلی وجود ندارد، در آن صورت فقط در شرایط زیر میتوان برای افراد مرتبط با آن جنایت مقالهای جدا ایجاد کرد:
برای قربانیان جنایت و کسانی که به نادرستی متهم شدهاند
ضمن رعایت ویکیپدیا:زندگینامه زندگان و تنها در شرایطی که فرد قربانی یا فردی که به نادرستی متهم شده، در یک واقعهٔ تاریخی که اسناد بسیاری در موردش موجود است نقش داشتهاست. اهمیت تاریخی واقعه بر این اساس ارزیابی میشود که منابع ثانویه معتبر توجه جالبی را به صورت متداوم (و نه مقطعی) به نقش آن فرد در آن رویداد اختصاص داده باشند.
برای عاملان جنایت
عامل جنایت، یک جنایتکار با شهرت ملی یا بینالمللی است، نظیر یک سیاستمدار یا یک چهرهٔ شناختهشده، اما به سیاستمداران و افراد مشهور محدود نمیشود.
انگیزهٔ جنایت یا نحوهٔ ارتکاب آن غیرعادی است — یا به دلیلی دیگر حائز اهمیت دانسته شده — به شکلی که تبدیل به یک واقعهٔ تاریخی شده که اسناد بسیاری در موردش موجود است. برای تعریف اهمیت تاریخی واقعه، بالاتر را ببینید.
نکته همهٔ افراد زنده بیگناه دانسته میشوند مگر آن که یک دادگاه آنها را مجرم شناخته باشد. ویرایشگران باید دقت بسیار داشته باشند که مقالهای بر اساس اتهامات اثبات نشده که در موردش حکم دادگاه صادر نشده ایجاد نکنند.
افرادی که در حوزهٔ سرگرمی فعالیت میکنند و همچنین افراد و دستاندرکاران صنعت پورنوگرافی (نظیر بازیگرها، صداپیشگان، نظریه پردازان، مانکنها و چهرههای شاخص) تنها در موارد زیر سرشناس هستند:
نقش قابل توجهی در چندین فیلم یا برنامه تلویزیونی یا برنامهٔ سر صحنه (یا نظایر آن) داشته باشند که خود این فیلمها و برنامهها سرشناس باشند.
کاری نوآورانه یا منحصر به فرد در حوزهٔ خود انجام داده باشند. نوآوری یا منحصر به فرد بودن بر اساس اشارههای متعدد توسط منابع ثانویه به صورت متداول (و نه مقطعی) ارزیابی میشود. (سابقاً شماره ۳)
اگر سرشناسی دوبلورها از طریق معیار عمومی سرشناسی قابل تشخیص نباشد میتوان از معیارهای زیر برای احراز سرشناسی استفاده کرد.[۷] هر چه تعداد بیشتری از معیارهای زیر برای یک فرد احراز شود پذیرش ادعای سرشناسی وی نیز آسانتر است.
بخشی از یک مؤسسهٔ معتبر دوبلاژ باشد که قواعد سختگیرانهای برای استخدام دوبلورها اعمال میکند. عضویت فرد در این مؤسسه باید برای مدتی طولانی باشد و نه در چند اثر محدود و خود مؤسسه باید سرشناسی واضح داشته باشد و آثارش موضوع نقد منتقدان معتبر بودهباشند. علاوه بر این، فرد باید در دوران عضویتش در این مؤسسه حداقل در دوبلهٔ چند نقش اصلی در آثاری سرشناس نقش داشتهباشد.
منظور از «نقش اصلی»، نقشی است که در فیلم یا مجموعهٔ تلویزیونی حضوری مستمر دارد و منتقدان شناختهشده در نقدشان از اثر اصلی و/یا دوبلهشده به این نقش بهطور گستردهای پرداختهاند.
منتقدان معتبری که به بررسی نسخهٔ دوبله پرداختهاند، بهطور گسترده به دوبلور/دوبلهٔ نقشی که توسط دوبلور دوبله شده اشاره کرده باشند. این شرط باید دست کم برای دو فیلم یا مجموعهٔ تلویزیونی مستقل برقرار باشد.
کاری نوآورانه یا منحصر به فرد در حوزهٔ خود انجام داده باشد. نوآوری یا منحصر به فرد بودن بر اساس اشارههای متعدد توسط منابع ثانویه به صورت متداول (و نه مقطعی) ارزیابی میشود.
ملاحظات
برخی از دوبلورها ممکن است از شرایط این رهنمود برخوردار باشند، اما به دلیل وجود نداشتن منابع معتبر و مستقل، کماکان موضوع مناسبی برای ایجاد مقاله در ویکیپدیا نباشند.
سیاستمدارانی که در سطح بینالمللی، ملی یا استانی منصوب یا انتخاب شدهاند. از جمله اعضای هیئت دولت، وزرا و استانداران دارای سرشناسی هستند.[۸] این مورد همچنین شامل کسانی میشود که برای چنین منصبی انتخاب شدهاند اما هنوز در آن منصب شروع به کار نکردهاند.[۹]
اعضای فعلی و سابق قوهٔ مقننهٔ یک کشور، ایالت یا استان. این مورد همچنین شامل کسانی میشود که برای چنین منصبی انتخاب شدهاند اما هنوز در آن منصب شروع به کار نکردهاند یا به هر دلیلی از این امر محروم شدهاند.
قضات و دادستان دادگاههای بینالمللی، رئیس سازمانهای سیاسی و قضایی بینالمللی که زیر نظر سازمان ملل یا سازمانهای منطقهای یا فرامنطقهای مانند ناتو و اکو هستند یا سازمان آنها دارای سرشناسی قابل توجه باشد.
سیاستمداران مهم محلی که در رسانهها مورد توجه بسیار قرار گرفتهاند.
صرف عضویت در شورای شهر باعث احراز سرشناسی نمیشود.[۱۱]
توجه شود که صرف این که شخصی برای یک منصب محلی انتخاب شده باشد یا برای یک منصب ملی نامزد شده باشد، به معنی برخورداری از سرشناسی نیست، اما وقتی چنین شخصی معیار اصلی سرشناسی را (که عبارت است از «پوشش قابل توجه در منابع مستقل و معتبر») داشته باشند، سرشناس محسوب میشود.
سنجشهای دیگری نیز برای گنجاندن مقاله پیشنهاد شدهاست که لزوماً اجماع لازم را کسب نکردهاند. اینها از قرار زیرند:
ویکیپدیا:سنجش استاد دانشگاه: بسیاری از دانشمندان، محققان، فیلسوفان و دیگر پژوهشگران (که در مجموع برای راحتی با نام دانشگاهیان شناخته میشوند) بدون اینکه زندگینامهشان در منابع ثانویه آمده باشد، در جهان ایدهها تأثیر قابل ملاحظه و سرشناسانهای دارند.
ویکیپدیا:اثباتپذیری: آیا تمام اطلاعات موجود در مقاله را میتوان بهطور مستقل (بعضی میگویند ۱۰سال دیگر) بررسی و اثبات کرد.
گسترشپذیری: آیا مقاله هرگز از یک مقالهٔ چندخطی ناقص فراتر خواهد رفت؟ آیا میتوان یک مقالهٔ عالی راجع به این موضوع نوشت؟
سنجش صدسال (حدس آیندهمدار): آیا صد سال دیگر هیچکسی که ارتباط مستقیمی با شخص ندارد مقاله را مفید خواهد یافت؟
سنجش صدسال (حدس گذشتهمدار): اگر ما صد سال پیش چنین مقالهای راجع به شخص نوشته بودیم آیا کسی امروز (بی داشتن ارتباط مستقیم با شخص) آن را مفید مییافت؟
زندگینامه: آیا مقاله به دست شخص یا کسی از نزدیکانش نوشته شدهاست؟ (عکس آن باید برقرار باشد)
اگر شخص الف با شخص سرشناس ب رابطه داشته باشد دلیل این نیست که شخص الف هم مقالهای برای خود داشته باشد (مگر اینکه مطالب کافی و قابل اشاره در مورد شخص الف نیز موجود باشد). البته میتوان در مقاله شخص ب به شخص الف نیز اشاره کرد.
اگر مقاله ادعایی در باب سرشناسی نکند میتوانید در صفحهٔ بحث ایجادکنندهٔ مقاله پیغامی گذاشته و وی را از نامزدی حذف مقاله باخبر کنید. این باعث میشود که کاربر دریابد که اگر چنین ادعایی در مقاله نگنجاند بیم حذف سریع مقاله میرود. معمولاً نویسنده میتواند که چنین ادعایی بیفزاید لیکن نمیدانستهاست که باید چنین میکردهاست.
اگر چنین ادعایی موجود است اما احساس میکنید که شرایط لازم را دارا نیست، ممکن است بخواهید که پیش از دادن پیشنهاد حذف مقاله موضع خود را نزد کاربر تشریح کنید. باشد که وی بتواند آن را بهتر کند یا مدرکی برای ادعایش ارائه دهد.
معمولاً گذاشتن یک متن شخصی و پیامی بهخصوص راجع به دغدغههای شما پیرامون مقاله بهتر از گذاشتن یک برچسب فلهای در صفحهٔ بحث کاربر یا بحث مقاله نتیجه میدهد. اگر از نویسنده ادعایی سر نزد میتوانید مقاله را نامزد حذف سریع کنید و دلیل را هم ذکر کنید. اگر فکر میکنید ادعا در نزد دیگران باارزش است از {{پیشنهاد حذف}} استفاده کنید.
حالتهای خاص
اگر موضوع معیارهای اصلی را نداشته باشد اما معیارهای بیشتر را برآورد کند
اگر موضوع (مقالهٔ مستقل) به گونهای است که معیارهای اصلی را ندارد و منابع مناسب و قابل قبول وجود ندارد، اما یک یا چند معیار اضافی را برآورد میکند:
از ویرایشگر مقاله در مورد منابع موضوع مقاله بپرسید.
برچسب سرشناسی به مقاله اضافه کنید تا کاربران دیگر متوجه مشکل مقاله شوند و از برچسب الگو:سرشناسی استفاده کنید.
اگر مقاله در مورد یک زمینه تخصصی است، از برچسب الگو:متخصص استفاده کنید تا کاربرانی که در ویکیپدیا:ویکیپروژه عضو هستند و به موضوع مقاله آشنایی دارند، آگاه شوند و ممکن است که یکی از کاربران در مورد این زمینه منابع معتبر داشته باشند و از منابع برای مقاله استفاده کنید.
زمانی که فردی بخاطر نقشش در یک تکرویداد اهمیت پیدا میکند، ممکن است این ابهام پیش بیاید که آیا باید در مورد آن شخص مقاله نوشت، یا در مورد رویداد، یا هر دو. برای تصمیمگیری در مورد نوشتن مقالههای جدا (برای فرد و برای رویداد) باید میزان اهمیت رویداد و میزان اهمیت فرد در آن رویداد هر دو مد نظر قرار گیرد. قانون کلی آن است که در مورد رویداد مقاله نوشته شود، و نه در مورد فرد. با این حال اگر پوشش رسانهای رویداد و نقش شخص هر دو گسترش یابد، ساخت دو نوشتار جداگانه قابل توجیه است.
اگر رویداد از سرشناسی بالایی برخوردار است و نقش فرد در آن رویداد هم نقش بزرگی است، بهتر است هر کدام یک مقالهٔ جدا داشته باشد. به عنوان نمونه، کسانی که رهبران بزرگ سیاسی را به قتل رساندهاند (لی هاروی اسوالد که جان اف. کندی رئیسجمهور آمریکا را ترور کرد) در این دسته قرار میگیرند چنانکه منابع معتبر متعددی مورد نقش وی در این واقعه را مورد پوشش قرار دادهاند.
زمانی که نقشی که فرد در رویداد مورد نظر ایفا کرده از اهمیت کمی برخوردار است، یک مقالهٔ مستقل مورد نیاز نیست و ایجاد تغییرمسیر کافی است. برای نمونه در ویکیپدیای انگلیسی مقالهٔ مربوط به «جورج هالیدی» که شاهد ضرب شتم «رودنی کینگ» توسط پلیس لس آنجلس بوده، تنها به مقالهٔ «رودنی کینگ» تغییر مسیر میدهد. در مقابل، اگر رویداد از اهمیت خیلی بالایی برخوردار باشد، آن وقت افرادی که نقش کمتری داشتهاند هم ممکن است نیاز مقالهٔ جداگانه داشته باشند، چنانکه در ویکیپدیای انگلیسی هاورد برنان که شاهد ماجرای قتل جان اف کندی بوده یک مقالهٔ جدا دارد.
یک مشکل دیگر زمانی رخ میدهد که فرد نقشی بزرگ در رویداد کماهمیت داشتهاست. در این شرایط بهطور کلی مناسب نیست که دو مقالهٔ جدا برای شخص و رویداد داشته باشیم. در این شرایط بهتر آن است که نام فرد تغییرمسیری باشد به مقالهٔ مربوط به آن رویداد، به ویژه اگر فرد تنها بابت آن رویداد سرشناسی داشته باشد. برای نمونه مقالهٔ «استیو بارتمن» در ویکیپدیای انگلیسی به مقالهٔ «ماجرای استیو بارتمن» تغییر مسیر میدهد. با این حال، در بعضی موارد شخص مورد نظر بیشتر شناخته شدهاست تا رویدادی که باعث سرشناسی وی شدهاست؛ مثال آن «مرد تانکی» است. در این حالت، بهتر آن است که عنوان مقالهٔ مربوط به رویداد همان نام شخص باشد و در آن مقاله هم شخص و هم رویداد توضیح داده شوند.
فهرست افراد
مقالههایی چند هستند که شامل فهرستی از افرادند؛ مثلاً مقالهای راجع به یک دانشگاه ممکن است فهرستی از فارغالتحصیلان بدارد. هدف این فهرستها هرگز دربرداشتن همگان نیست (مثلاً همهٔ کسانی که از این دانشگاه فارغالتحصیل شدهاند). برعکس این فهرست باید محدود به افراد سرشناس باشد: کسانی که مقالهای جداگانه در ویکیپدیا دارند میتوانند در این فهرست هم بیایند.
خویشاوند بودن با افراد سرشناس به خودی خود هیچ اعتباری از سرشناسی به شخصی نمیدهد. همچنین اگر در مقاله فردی سرشناس، ذکر شده باشد که خانوادهاش از دنیا رفتهاند، نشان دهنده سرشناسی آن افراد نیست. همچنین ببینید: معیارهای غلط
مقالههای ویکی پدینها
بعضی از ویراستارهای ویکیپدیا در مورد خودشان مقاله دارند (ببینید: ویکی پدینها و مقالهها). با این وجود، وضعیتشان به عنوان ویراستار به تنهایی هیچ تأثیری بر سرشناسیشان ندارد، صرفنظر از اینکه آنها بعد از ساخته شدن مقالهشان، یا بعد از آن ویراستار شدند (رهنمود تعارض منافع را باید در ویرایش مقالههای خودشان درنظر گرفت). تمام مقالهها باید به تنهایی بر پایه محتوی قابلقبول و شامل رهنمودها و سیاستها، همچون رهنمود: ویکیپدیا:زندگینامه افراد زنده، ویکیپدیا:تحقیق دست اول ممنوع و ویکیپدیا:اثباتپذیری قضاوت شوند.