Lingua asturiana
O asturiano[2] (asturianu) é unha lingua románica pertencente ao subgrupo asturleonés, e derivada directamente do latín. É a lingua tradicional do Principado de Asturias[3]. É unha lingua próxima filoxeneticamente ao galego debido a certas características comúns como a conservación do F inicial latino.
| Asturiano asturianu | ||
|---|---|---|
| Falado en: |  Asturias | |
| Total de falantes: | 550.000 (100.000 de lingua materna) | |
| Posición: | Non está entre as 100 primeiras | |
| Familia: | Indoeuropea Itálica Románica Italo-occidental Occidental Galo-ibérica Ibero-románica Asturleonés Asturiano | |
| Estatuto oficial | ||
| Lingua oficial de: | Non é oficial. Recoñecido en Asturias. | |
| Regulado por: | Academia de la Llingua Asturiana | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | -- | |
| ISO 639-2: | ast | |
| SIL: | ast | |
| Mapa | ||
 | ||
| Status | ||
 | ||
Outro dos nomes utilizados tradicionalmente para esta lingua é o de bable[4][5], pero en realidade trátase dun heteroglotónimo despectivo procedente da locución "bla, bla". Os procesos de normativización e estandarización da lingua lévaos a cabo a Academia de la Llingua Asturiana.
Clasificación
Forma parte do subgrupo ibero-románico nomeado asturleonés, formado polo asturiano, o leonés e o mirandés. Segundo a clasificación, é unha lingua indoeuropea, itálica, romance e iberorromance.
Falantes
Segundo o estudo Los Asturianos y la Lengua Asturiana. Estudio Sociolingüístico para el Principado de Asturias (Oviedo, 1994), do profesor da Universidade do País Vasco Francisco Llera Ramo, en Asturias habería 100.000 falantes nativos, ós cales hai que engadir 450.000 máis que usan o asturiano como segunda lingua, podendo falalo e entendelo. Nese estudo cóntanse uns 50.000 falantes de asturiano central, 30.000 de occidental e 20.000 de oriental.
Extensión
O dominio do asturiano esténdese por todo o territorio, se ben na franxa máis occidental de Asturias se fala galego de Asturias, aínda que o goberno asturiano e a Academia de la Llingua Asturiana prefire denominalo galego-asturiano.
Vogais
O sistema vocálico do asturiano distingue cinco fonemas, con tres graos de abertura (mínima, media e máxima) e tres posicións de articulación (central, anterior e posterior).
| anteriores (palatais) | centrais | posteriores (velares) | |
| vogais pechadas (apertura mínima) | i | - | u |
| vogais medias (apertura media) | e | - | o |
| vogais abertas (apertura máxima) | - | a | - |
Consoantes
| labiais | dentais | alveolares | palatais | velares | |
| oclusivas xordas | p | t | - | t͡ʃ | k |
| oclusivas sonoras | b | d | - | ʝ | g |
| fricativas | f | θ | s | ʃ | - |
| nasais | m | - | n | ɲ | - |
| laterais | - | - | l | ʎ | - |
| vibrantes | - | - | ɾ / r | - | - |
Notas
Véxase tamén
Outros artigos
- Wikipedia en asturiano
- Galego de Asturias
- Asturiano occidental
- Asturiano central
- Asturiano oriental
- Aconceyamientu de Xuristes pol Asturianu
Ligazóns externas
- Mapa da lingua asturiana
- O astur-leonés en Ethnologue
- Academia de la Llingua Asturiana
- Informe sobre a lingua asturiana Arquivado 18 de xaneiro de 2012 en Wayback Machine. (en pdf)
- Diccionariu de la Academia de la Llingua Asturiana
- Vídeo pedagóxico do programa Ben falado! sobre o asturiano, presentado por Ferro Ruibal e emitido na TVG o 28 de setembro de 2010.
 | Este artigo sobre lingüística é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre. Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |