Šach

Zakładna pozicija

Šach je klasiska deskowa hra za dweju hrajerjow. Hraje so na šachowej desce (šachownicy), kotraž so do 8 × 8 běłych a čornych polow dźěli. Wobaj hrajerjej (běły a čorny) mataj na spočatku 16 figurow – dwě wěži, dwaj konikaj, dwaj běharjej, jednu damu, jednoho krala a wósom burow.

Šach
Wot lěweje: běły kral, čorna wěža a dama, běły burik, čorny konik a běły běhar.
Ličba hrajerjow	2
Starobne poručenje	Wot 4-5 lět abo wjace
Čas přihotowanja	30-60 sekundow
Čas hry	Wot sekundow na ćah ale tež 1-3 minuty na partiju, 5 minutow (tzw. błyskospěšneho šacha) do samo někotrych lět w připadźe dalokeho šacha. Najčasćišo pak je čas hry to wot 10 minutow (spěšny šach) do 4 hodźin za hrajerja
Kompleksnosć prawidłow	srědnja
Strategija	Wjele
Připadnosć	Pobrachowanje
trěbne kmanosće	strategiske a taktiske myslenje

Šachowe figury
	Kral
	Dama
	Wěža
	Běhak
	Konik
	Bur

Hru započina běły, hrajerjej so potom prawidłownje wotměnjujetej. Žadyn hrajer njesmě hrać dwaj razaj abo wupuščić ćah. Jedyn ćah woznamjenja přeco pohib z jednej figuru, wuwzaće je rošada, hdźež so ćehnje z kralom a wěžu. Zaměr hry je popadnyć krala přećiwnika (šachmat).

Notacija

• Hornjoserbsce: K = Kral, D = Dama, W = Wěža, B = Běhar, S = Konik(Skakar), Burik nima pismik.
• Delnjoserbsce: K = Kral, D = Dama, T = Torm, B = Běgaŕ, S = Kónik(Skokaŕ), Burik nima pismik.
• Němsce: K = König, D = Dame, T = Turm, L = Läufer, S = Springer
• Mjezynarodnje: K = Kral (King), Q = Dama (Queen), R = Wěža (Rook), B = Běhar (Bishop), N =Konik (Knight).
• Rusce: Кр(Kr) = король (♔),Ф(F) = ферзь (♕),Л(L) = две ладьи (♖),С(S) = два слона (♗),К = два коня (♘) и восемь пешек (♙)