Cyrkej swjateju Symana a Judy Tadeja

Prěnja cyrkej w Chrósćicach natwari so prawdźepodobnje hižo w 13. lětstotku na městnje stareho pohanskeho swjatnišća, bu pak hakle w lěće 1346 k prěnjemu razej pisomnje naspomnjena. Při wottorhanju stareje šule při sewjernej kěrchowskej muri namakachu pak w lěće 2004 stare narowne kamjenje z 11. abo 12. lětstotka, kiž słušeja tuž k najstaršim swědkam křesćanskeje wěry w tutej kónčinje. Do załoženja wosady běchu Chrósćicy a wokolne wsy hišće słušeli k Hodźijskej wosadźe. Spočatnje słušachu nimale wšitke dźensniše serbsko-katolske wjeski – hač na Njebjelčicy a Kulowsku wokolinu – ke Chróšćanskej wosadźe a hakle pozdźišo załožichu so dalše wosady w Ralbicach (1752), Wotrowje (1758) a Baćonju (1911). W lěće 1491 – za čas móroweje epidemije – załoži so we wosadźe Bratrowstwo swjateho Bosćana.

Najstarši dźěl dźensnišeho cyrkwinskeho twara je wěža z lěta 1508, kotraž wobsteji z łamaneho kamjenja a při kotrejž so hišće srjedźowěkowske elementy pokazaja. Wěžowa hawba pochadźa hakle z 18. lětstotka. Cyrkej sama bu wot 1769 do 1772 w barokowym stilu znowa natwarjena a w lětomaj 1898/99 přetwarjena. Srjedźowěkowska cyrkej bě gotiske twarjenje, nowa cyrkej bu w stilu rokoka pod nawodom klóšterskeho bohota Marijineje hwězdy Heinricha Loba natwarjena a dnja 27. oktobra 1771 wot z Chrósćic pochadźaceho biskopa Jakuba Jana Wóskeho poswjećena. Nowa cyrkej měješe nimo hłowneho wołtarja hišće štyri pódlanske wołtarje, kiž běchu swjatej Mariji, swjatemu Bosćanej, swjatej swójbje a swjatemu Pětrej poswjećene. 1773 zatwarichu nowe pišćele. 1865 bu dźensniše wołtarne swjećo – předstajenje Jězusoweho donjebjesspěća – wot profesora Ehrhardta z Drježdźan zhotowjene a poswjećene.

Při přetwarje lětow 1898/99 pod nawodom fararja Jakuba Wornarja a Sernjanskeho twarskeho mištra Rocha dósta Chróšćanska cyrkej nowy cyhelowy wjelb, wulke wołtarnišćo a dwě wěžičce ze schodami nad pobóčnymaj chóromaj kaž tež nowu klětku. 1910 instaluje so elektrika. W lěće 1921 wopyta nuncius Eugenio Pacelli, pozdźiši bamž Pius XII., w zwisku z nowozałoženjom Mišnjanskeho biskopstwa tež Chrósćicy.

W lěće 1952 buchu dwójne chóry zwottorhane, pobóčnej wołtarkaj (swjateje swójby a swjateho Pětra) wotstronjenej a klětka přestajena. 1970 buštej tež pobóčnej wołtarkaj swjateje Marije a swjateho Bosćana wotstronjenej. Dotal posledni raz bu cyrkej wot 1988 do 1990 přetwarjena, při čimž dósta tež nowe pišćele Budyskeje firmy Eule (tehdy VEB Orgelbau Bautzen) z 31 registrami. Tež předchadne pišćele z lěta 1914 běchu ze samsneho zawoda.^[1]

Dnja 20. septembra 1975 wopyta kardinal Karol Wojtyła, pozdźiši bamž Jan Pawoł II., Chrósćicy. Při wonkownej muri cyrkwineje wěže nadeńdźe so wopomnjenska tafla.

Zwony z lěta 1955

es', 2050 kg – „Ave Maria! Škitaj, Božo, serbski lud a kraj!“ (swj. Marja)

ges', 1150 kg – „Swjataj Symanje a Juda, proštaj za nas!“ (swj. Syman a Juda)

as', 760 kg – „Swjaty Bosćano! Chorosćam wobaraj, njebjesa wotamkaj!“ (swj. Bosćan)

Zwony pochadźeja z firmy Schilling w Apoldźe a buchu dnja 11. septembra 1955 poswjećene.

Barokne drjewjane postawy

Swj. Syman a Juda Tadej

Ławrjenc z Pankrac

Jan Křćenik

Jan Nepomuk

Kemše swjeća so wot póndźele do soboty jenož serbsce a njedźelu dwójce serbsce a jónu němsce.

• 
  Nawjes z cyrkwinskej horu w pozadku
• 
  Chór z kěrchowom
• 
  Pišćele
• 
  Hłowny wołtar

Ke Chróšćanskej wosadźe słušeja nimo Chrósćic samych tež katolscy wobydlerjo slědowacych wsow: Časecy, Bóšicy, Dobrošicy, Hora, Horni Hajnk, Hórki, Hrańca, Jaseńca, Jawora, Kanecy, Kopšin, Kozarcy, Łomsk, Łusč, Lejno, Liša Hora, Miłoćicy, Nowa Wjeska, Nuknica, Pančicy-Kukow, Prawoćicy, Smječkecy, Stara Cyhelnica, Swinjarnja, Wěteńca, Wětrow, Worklecy, Wučkecy, Wudwor a Zejicy.

Po přestrjeni a ličbje katolikow je Chróšćanska najwjetša serbsko-katolska wosada. Jej přisłušachu w lěće 2018 cyłkownje 3851 wěriwych (2007: 4082).^[2]

Kermuša swjeći so w Chrósćicach kónc oktobra.

• Cornelius Gurlitt: Crostwitz. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 35. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Kamenz (Land). C. C. Meinhold, Dresden 1912, str. 12.
• Měrćin Salowski: Chrósčanska wosada. W: Měrćin Salowski (wud.): Wosady našeje domizny. Krajan 3. Nakładnistwo swj. Bena, Lipsk 1984, str. 85–106

 Commons: Cyrkej swj. Symana a Judy Tadeja – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

• Webstrona wosady
• Digitalizowane cyrkwinske knihi Chróšćanskeje wosady na matricula-online.eu