Արգաու

Արգաու
flag of Aargau?	Զինանշան
;	;
Երկիր	Շվեյցարիա
Մասն է	Հյուսիսարևմտյան Շվեյցարիա
Կարգավիճակ	Շվեյցարիայի վարչական բաժանում
Մտնում է	Շվեյցարիա
Վարչկենտրոն	Արաու
Ամենաբարձր կետ	Geissfluegrat?
ԲԾՄ	382 մետր
Օրենսդրական մարմին	Grand Council of Aargau?
Պաշտոնական լեզուներ	գերմաներեն
Բնակչություն	▲678 207 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)
Տարածք	1403,77 կմ²
Հիմնադրված է	1803 թ.
Սահմանակցում է	Բազել-Լանդ, Զոլոտուրն, Բեռն, Լյուցերն, Ցուգի կանտոն, Ցյուրիխ և Բադեն-Վյուրթեմբերգ
Ժամային գոտի	UTC+1, UTC+2, Կենտրոնական եվրոպական ժամանակ, Ամառային ժամանակ և կենտրոնաեվրոպական ամառային ժամ
ISO 3166-2 կոդ	CH-AG
Ավտոմոբիլային կոդ	AG
Անվանված է	Աարե
	ag.ch(գերմ.)
	Արգաու Վիքիպահեստում

Արգաու, նաև՝ Աարգաու (գերմ.՝ Aargau, ֆր.՝ Argovie, իտալ.՝ Argovia, ռոմանշ.՝ Argovia) [[Միջազգային հնչյունական այբուբեն|[ˈaːrɡaʊ]]] ( լսել), երբեմն՝ լատինացված ձևոով Argovia), կանտոն Շվեյցարիայի հյուսիսում, Աարե գետի ստորին հոսանքի մերձակայքում (այստեղից էլ՝ կանտոնի Aar-Gau անվանումը, որ գերմաներենից թարգմանած՝ նշանակում է Աարեի մարզ)։ Երկրի ամենախիտ բնակեցված կանտոններից մեկն է^[2]։

Դեռևս մեր թվականությունից առաջ 200 թվականին Արգաուն ու շրջակա տարածքները գտնվել են հելվետների տիրապետության տակ^[3], այնուհետև գրավվել են հին հռոմեացիների, իսկ մեր թվականության 6-րդ դարում՝ ֆրանկների կողմից^[4]։ Հին հռոմեացիները ներկայիս Բրուգգի մոտակայքում խոշոր բնակավայր են հիմնել՝ Վինդոնիսա անվանումով^[3]։ Պատմաճարտարապետական նշանավոր հուշարձաններից են նաև Հաբսբուրգների ամրոցի ավերակները (այդ նույն Բրուգգի մերձակայքում),Քյոնիգսֆելդենի աբբայության վանքը՝ սքանչելի նկարազարդված միջնադարյան լուսամուտներով, Ֆարի վանական համալիրը...

Աշխարհագրություն

Կանտոնի վարչական կենտրոնը Արաու քաղաքն է, որ գտնվում է Աարե գետի ափին։ Հյուսիսում կանտոնը սահմանակից է Գերմանիայի Դաշնության Բադեն-Վյուրտեմբերգ երկրամասին (սահմանագիծն անցնում է Հռենոս գետով)։ Շվեյցարիայի խոշոր գետերից ևս մեկը՝ Ռոյսն էլ է հոսում Արգաուի տարածքով^[4], որն ընդհանուր առմամբ կազմում է 1404 քառակուսի կիլոմետր։

Տարածքի մեծ մասն զբաղեցնում են բերրի դաշտերն ու հովիտները, որոնք ոռոգվում են Աարեի ու նրա վտակների ջրերով։ Հանդիպում են նաև ոչ բարձր, անտառապատ բլուրներ։ Տարածքի 15 տոկոսը գրավում են շինություններն ու ճանապարհները^[5]։ Բնակչության խտությունը նույնպես բավականին բարձր է՝ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա՝ 450 մարդ։

Կանտոնը հռչակված է ծծմբային տաք աղբյուրներով (Բադեն և Շինցնախ-Բադ), ինչպես նաև՝ հանքային աղերով հարուստ աղբյուրներով (Ռայնֆելդեն)։

Պատկերասրահ

Տեսարան Արաուի հին քաղաքամասից
Բադենի կաթոլիկ եկեղեցին
Լայբշտադի ատոմային էլեկտրակայանը

Ժողովրդագրություն

2018 թվականի դեկտեմբերի տվյալներով՝ Արգաուի բնակիչների թվաքանակը եղել է 678.207: Նրանց 21.5%ը օտարերկրացիներ էին։ 2000–ից 2010 թվականն ընկած մեկ տասնամյակի ընթացքում բնակչության թվաքանակի միջին տարեկան փոփոխության ցուցանիշը կազմել է 11%, ընդ որում՝ միգրացիայինը՝ 8.7%, ծնունդներինն ու մահերինը՝ 2.8%^[6]: Բնակիչների մեծագույն մասը՝ ավելի քան 87 տոկոսը, գերմանախոս են։ Երկրորդ տեղն զբաղեցնում են իտալախոսները՝ 3,3 տոկոս։

Կանտոնի բնակչության թվաքանակը պատմական ժամանակի ընթացքում կրել է հետևյալ փոփոխությունները^[7]^[8]^[9].

Պատմական տվյալներ բնակչության վերաբերյալ^[7]
Տարին	Ամբողջ բնակչությունը	Գերմանախոս	Իտալախոս	Բողոքական	Կաթոլիկ	Քրիստ. կաթոլիկ	Հրեա	Այլք	Կրոնը չնշած	Շվեյցարացի	Ոչ շվեյց.
1850	199,852			107,194	91,096		1,562	79		196,890	2,962
1900	206,498	203,071	2,415	114,176	91,039		990	293		196,455	10,043
1950	300,782	291,101	5,335	171,296	122,172	5,096	496	1,722		290,049	10,733
1990	507,508	435,103	24,758	218,379	224,836	3,676	405	29,736	30,476	420,616	86,892
1993^[4]	512,000
2000	547,493	477,093	17,847	203,949	219,800	3,418	342	20,816	57,573

Ծանոթագրություններ

Գրականություն

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արգաու» հոդվածին։

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Search