Իտալերեն

Թեև իտալերենի այբուբենը ունի 21 տառ՝ 16 բաղաձայն և 5 ձայնավոր, սակայն ցուցադրվում է 26 տառ, որոնցից վերջին 5-ը օգտագործվում են արտասահմանյան ծագում ունեցող բառերում և չեն պատկանում իտալերեն լեզվի այբուբենին։

Տառադարձություն

Համակարգչային և համացանցային օգտագործում

Ուղղագրություն

Ձայնավորներ

Իտալերեն լեզվում ձայնավորները 5-ն են՝

Բաղաձայններ

Իտալերեն լեզվում բաղաձայնները 16-ն են՝/

B, C, D, F, G, H, L, M, N, P, Q, R, S, T, V, Z.

C տառը՝ a, o, u ձայնավորներից և բաղաձայններից առաջ արտասանվում է {k}(կ)։

Օրինակ՝

cane {կանե} (շուն),

colore {կոլորե} (գույն),

cuore {կուորե} (սիրտ),

clamore {կլամորե} (աղմուկ, աղաղակ),

crudele {կրուդելե} (դաժան)։

C տառը՝ i, e ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {tʃ} (չ)։

Օրինակ՝

cielo {չելո} (երկինք),

dolce {դոլչե} (քաղցր),

cena {չենա} (ընթրիք),

facile {ֆաչիլե} (հեշտ),

cinema {չինեմա} (կինո)։

G տառը՝ a, o, u ձայնավորներից և բաղաձայններից առաջ արտասանվում է {g}(գ)։

Օրինակ՝

gatto {գատտո} (կատու),

gola {գոլա} (կոկորդ),

gusto {գուստո} (համ),

greco {գրեկո} (հույն),

grigio {գրիջո} (մոխրագույն)։

G տառը՝ e, i ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {dj}(ջ)։

Օրինակ՝

gelato {ջելատո} (պաղպաղակ),

giorno {ջորնո} (օր),

giallo {ջալլո} (դեղին),

gente {ջենտե} (ժողովուրդ, մարդիկ)։

GN տառակապակցությունը արտասանվում է {նյ}։

Օրինակ՝

gnomo {նյոմո} (գաճաճ),

agnello {անյելլո} (գառ),

ogni {օնյի} (յուրաքանչյուր),

sogno {սոնյո} (քուն)։

GLI տառակապակցությունը արտասանվում է {լյ}։

Օրինակ՝

figlio {ֆիլյո} (որդի),

voglia {վոլյա} (ցանկություն),

aglio {ալյո} (սխտոր),

biglietto {բիլյետտո} (տոմս)։

Իտալերենում H տառը չունի հնչյուն, երբ h տառը գրվում է c կամ g տառերից հետո, որին հաջորդում է e կամ i ձայնավորը ապա c կամ g տառը արտասանվում է {կ}, {գ}։

Օրինակ՝

chilo {կիլո} (կիլոգրամ),

ghiaccio {գիաչչիո} (սառույց)։

H տառը օգտագործվում է նաև avere - ունենալ օժանդակ բայի ներկա ժամանակում խոնարհված որոշ դեմքերում։

ho {օ} ես ունեմ,

hai {այ} դու ունես,

ha {ա} նա ունի,

hanno {աննո} մենք ունենք։

SC տառակապակցությունը a, o, u ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {սկ}։

Օրինակ՝

scala {սկալա} (աստիճան),

scuola {սկուոլա} (դպրոց),

scopo {սկոպո} (նպատակ)։

SC տառակապակցությունը e, i ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {շ}։

Օրինակ՝

scegliere {շելյերե} (ընտրել),

scienza {շենցա} (գիտություն)։

S տառը երբ գտնվում է երկու ձայնավորների միջև արտասանվում է {զ}, սակայն երբ երկու ձայնավորների միջև գրվում է երկու SS արտասանվում է {ս}։

Օրինակ՝

casa {կազա} (տուն),

cosa {կոզա} (ինչ)։

passare {պասսարե} (անցնել),

bassare {բասսարե} (իջեցնել)։

S տառը հետևյալ բաղաձաններից առաջ b, d, g, l, m, n, r, v նույնպես արտասանվում է {զ}։

Օրինակ՝

sdegno {զդենյո} (զայրույթ),

snello {զնելլո} (բարակ),

svago {զվագո} (զվարճանք)։

Իտալերեն լեզուն ունի 2 սեռ՝ արական և իգական, 2 հոդ՝ անորոշ և որոշյալ, 15 ժամանակաձև՝ սահմանական եղանակ 8 ( Indicativo ), ստորադասական եղանակ 4 ( Congiuntivo ), պայմանական եղանակ 2 ( Condizionale ), հրամայական եղանակ 1 ( Imperativo )^[3]։

Անկատար ներկա (սահմանական ներկա) ժամանակը ցույց է տալիս խոսելու պահին կատարվող գործողություն։

Իտալերեն լեզվում բայերը բաժանվում են 3 խմբի^[3]։

Սահմանական ներկա ժամանակը կանոնավոր բայերի դեպքում կազմվում է ավելացնելով բայի արմատին հետևյալ վերջավորությունները՝

Սահմանական անցյալ ժամանակը ցույց է տալիս ներկա մի ժամանակակետից առաջ կատարված, ավարտված գործողություն։ Կազմվում է avere կամ essere օժանդակ բայի ներկա ձևով և վաղակատար դերբայով ( parl - ato, cred - uto, sent - ito)^[3]։

Անկատար անցյալ ժամանակաձևը ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակում կատարվող, ընթացքի մեջ եղող գործողություն։

Ապակատար ներկա (սահմանական ապառնի ) ժամանակը ցույց է տալիս խոսելու պահից հետո կատարելի գործողություն։

Հանրահայտ ասացվածքներ

" Una buona mamma vale cento maestre " - Լավ մայրը հարյուր ուսուցիչ արժե։

" Prima i denti, poi i parenti " - Սկզբում դու և քո ընտանիքը, այնուհետև բարեկամները։

• Պաշտոնական լեզուների ցանկ
• Լեզվաընտանիքների ցանկ
• Լեզուների ցանկեր

• Berloco, Fabrizio (2018). The Big Book of Italian Verbs: 900 Fully Conjugated Verbs in All Tenses. With IPA Transcription, 2nd Edition. Lengu. ISBN 978-8894034813.
• Canepari, Luciano (1992). Il MªPi – Manuale di pronuncia italiana [Handbook of Italian Pronunciation] (Italian). Bologna: Zanichelli. ISBN 978-8808246240.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

• Բոլոր Վիքիպեդիաների ցանկը և վիճակագրական տվյալները՝ անգլերեն։
• GeoNames
• Ethnologue

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իտալերեն» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 426)։