Delhi

Ti Delhi (/ˈdɛli/; pannakabalikas Dillee in Hindi), ket opisial a ti Nailian a Kapitolio a Teritorio ti Delhi (NCT) a mairaman ti Indiano a kapitolio; ket isu ti maikadua a kadakkelan a metropolis ti India kalpasan ti Mumbai. Nga adda ti populasion iti 16.7 a riwriw idi 2011, ti siudad ket isu ti maikadua a kaaduan ti populasion a metropolis idiay India ken maika-8 a kaaduan ti populasion a metropolis iti lubong.^[1] Ti NCT ken ti urbano a rehionna ket naikkan ti naipangpangruna a kasasaad iti Nailian a kapitolio a Rehion (NCR) babaen ti maika-69 a panagpasayaat a tignay ti 1991 iti Indiano a batay-linteg. Adda dagiti gangani a 22.2 a riwriw nga agtataeng idiay kalatakan nga urbano a lugar ti NCR, a mairaman dagiti kaarrubana a siudad tiBaghpat, Gurgaon, Sonepat, Faridabad, Ghaziabad, Noida ken Kalatakan a Noida ken mairaman pay dagiti babbabassit a kaasideganna nga ili, ken adda dagiti gangani a 22.2 a riwriw nga agtataeng^[2].

Delhi
Pederal a distrito
Nailian a Kapitolio a teritorio ti Delhi
Manipud ti ngato nga agpakanawan: Lotus a templo, Tanem ni Humayun, Connaught a Lugar, Akshardham a templo ken Ruangan ti India.
Delhi Lokasion ti Delhi idiay India.
Nagsasabtan: 28°36′36″N 77°13′48″E / 28.61000°N 77.23000°E / 28.61000; 77.23000 77°13′48″E / 28.61000°N 77.23000°E / 28.61000; 77.23000
Pagilian	India
Gobierno
• Teniente Gobernador	Tejendra Khanna
• Pangulo a Ministro	Sheila Dikshit (INC)
Kalawa
• Pederal a distrito	1,484.0 km2 (573.0 sq mi)
• Daga	159.0 km2 (61.4 sq mi)
• Danum	18.0 km2 (6.9 sq mi)
Kangato	0–125 m (0–409 ft)
Populasion  (2011 a karkulo)
• Pederal a distrito	11,007,835
• Densidad	3,886/km2 (10,065/sq mi)
• Metro	16,314,838
• Demonimo	Delhiite Taga-Delhi
Sona ti oras	UTC+5.30 (Pagalagadan nga Oras ti India)
Kodigo ti koreo	110001-110098, 1100xx
Kodigo ti lugar	+91 11
Website	delhi.gov.in
[urnosen iti Wikidata]

Ti Delhi ket naam-ammuan a daytoy ket nagtultuloy a nataengan manipud idi maika-6 a siglo BC.^[3] Iti amin a pakasaritaanna, ti Delhi ket nagserbi a kas ti kapitolio kadagiti pagarian ken imperio. Daytoy ket rinaut, nasamsamen ken nabangbangon manen kadagiti adu a beses, a naisangsangayan idi Mediebal a panawen, ken isu nga ti moderno a siudad ti Delhi ket maysa a rimpuok kadagiti adu a siudad a naiwarwaras ti ballasiw ti metropolitano a rehion. Ti Delhi ket namatpatian pay nga isu ti sitio ti Indraprastha, ti naisalaysayan a kapitolio ti Pandavas idi las-ud ti Mahabharata. Ti Delhi ket nagungar manen a kas maysa a nangruna a politikal, kultural ken komersio a siudad iti igid dagiti paglaklakuan a dalan a nagbaetan ti amianan a laud ti India ken ti Tanap ti Ganges kalpasan ti panagungar dagiti Delhi a sultanato.^[4][5] Daytoy ket ibalbalayanna dagiti adu a taga-ugma ken mediebal a monumento, dagiti arkeolohiko a sitio ken dagiti tidda.

Idi 1639 AD, ti Mughal nga emperador ti Shahjahan ket nangbangon ti baro a nadidingan a siudad idiay Delhi a nagserbi daytoy a kas ti kapitolio ti Mughal nga Imperio manipud idi 1649 aginggana ti Rebelion ti 1857.^[6][7] Ti Britaniko ken natiliwna ti Delhi babaen idi 1803 ken ni George V ket nagirangarang idi 1911 a ti kapitolio dagiti natengtengngel ti Britaniko a paset ti India ket ti Delhi.^[8] Ti baro a kapitolio a siudad, ti New Delhi, ket nabangon idi idiay abagatn ti daan a siuda idi las-ud ti 1920 a tawtawen.^[9] Idi nakagun-od ti India ti panakawayawaya manipud iti Britaniko a turay idi 1947, ti New Delhi ket nairangarang a kas ti kapitoliona ken tugaw ti gobierno.

Ti nagan a Delhi ket sagpaminsan pay a naus-usar a mangiramn kadagiti urbano a lugar idiay asideg ti NCT, ken ti panagitudo ti New Delhi, a naisanglad ti kaunegan ti metropolis. Urayno daytoy ket teknikal a na-administrado ti pederal a kappon a teritorio, ti politikal nga administrasion ti NCT ti Delhi itan ket asasideg a kapadpada ti maysa nga estado ti India nga adda ti bukodna a lehislatura, nangato a korte ken ti maysa nga ehekutibo a konsilo dagiti ministro nga indauloan babaen ti maysa a Pangulo a MInistro. Ti New Delhi ket kumaduaan nga inadministro babaen ti pederal a Gobierno ti India ken ti lokal a Gobierno tiDelhi, ken isu ti kapitolio ti NCT ti Delhi.