Sinn Féin[1] (euskaraz: «Gu Geu», ahoskera Xin Fein) Irlandako errepublikar alderdi politiko bat da, gaur egun Irlanda osoan, Irlandako Errepublika nahiz Ipar Irlandan aktibo dagoena. Mugimendu hau 1905eanArthur Griffithek sortutako ondorengo garbi eta bakarra berea dela aldarrikatzen dute. Gainera, gaur egun Irlandako Errepublikako bi indar politiko nagusiak diren Fianna Fáil eta Fine Gael alderdiak Sinn Féin historikoaren ondorengoak dira, alderdi honetatik banandutako kideek sortu baizituzten.
Alderdi hau bai Irlandako Errepublikan (2018anDáil Éireann legebiltzarreko 158 eserlekuetatik 21 dauzka) baita Ipar Irlandan (108etatik 24 eserleku ditu hango asanbladan, alderdi irlandar nazionalista handiena, alegia) dauzka ordezkariak.
Erresuma Batuko Westminster-eko parlamentuan ere baditu 5 eserleku (646etatik), baina bere legebiltzarra ez delakoan Sinn Féineko ordezkariak ez dira aurkeztu.
2014kourriaren 22an, Sinn Feinek iragarri zuen Mairtin O'Muilleoir izango zela alderdiaren hautagaia 2015ean Erresuma Batuan egitekoak ziren hauteskunde parlamentarioetarako[2].
"Sinn Féin" hitzek irlanderaz "Geu" edota "Gu Geu" esan nahi dute, alegia, lehen pertsonaren pluralaren izenorde indartua, irlandarrek beren buruak gobernatzeko ideia adieraziz. Ingelesez "Ourselves" edota "We Ourselves" litzateke.
Halere maiz beste hizkuntzetara "Geu Bakarrik" edota "Gu Geu Bakarrik" bezala oker itzulia ere ikusi ohi da, azken esanahi hori duen XX. mendearen hasierako "Sinn Féin Amháin" leloaren ondorioz, "Amháin" hitzak bakarrik esan nahi baitu.
Dena dela, esanahi guztien mezu politikoa argia da: autodeterminazio nazionala eta independentzia, Ingalaterra eta edozein motako ingeles eraginetatik banatzea, bai politikoa nahiz bestelakoak.
Inprimatuta agertzen den Sinn Féin adierazpenaren erreferentzia zaharrena 1882an Thomas Stanislaus Clearyren Shin Fain (Gu Geu) izenburupeko antzezlan dramatikoan agertzen da. Antzezlan honetako pertsonaien artean Erín eta Independentziaren Espiritua agertzen dira, hauek Sinn Féin leloak zer adierazten duen ongi laburbiltzen dute:
Ez dugu inoiz leporik gehiago makurtuko Eta asmo horrekin geure edalontzia hustutzen dugu Jaio garen lurrarengatik, Jainkoan dugun konfidantzaz Eta beraren bidez: Shin Fain! Shin Fain!
1892anErresuma Batuko Parlamentuko Tim Healy parlamentaria Sinn Féin adierazpena lelo gisa erabili zuen lehenbiziko irlandar politikaria bilakatu zen. Urte hartako ekainean Letterkenny udalerrian emandako hitzaldi batean honakoa esan zuen:
«
Orain gure aurka egiteko (Parnellen aldekoek) gure itxaropenak Alderdi Liberalean jartzen ditugula diote eta haiei hanka-eskuz loturik gaudela. Ez, nik Antzinako Irlandako leloa dakarkizuet: Shin Fain! Gu Geu!
1893anirlandera eta gaeldar kultura bultzatzeko sortutako Liga Gaelikoa erakundeak Sinn Féin leloa aukeratu zuen. 1898anDouglas Hyde lehendakariak Shan Van Vocht aldizkariak olerki batekin kolaboratu zuen (ikus eskuinean).
Frantziaren laguntza itxaroten, Espainiaren laguntza itxaroten, Jendeak Denbora luzez itxaron du, samina bakarrik lortuz. Berriz ere Amerikaren babesa itxaroten: oraindik itxaroten dauden guztiei, Itxaroteagatik, nire haserrea bego haiekin, Ergel horietako bakoitzak lelo guztiek ez dutela axola jakiteko unea da, bat ez beste, Sinn Féin amháin. Gu Geu bakarrik!
XIX. mendearen amaieran Sinn Féin hitzak Irlandan pentsakera estiloa, ikuspuntu edo jarrera bat, ideia multzoa eta pentsatzeko modu bat definitzen zuten hitzak bilakatu ziren. Jendeak sarri "nazionalismo progresista" mentalitate edo jarrera bezala ezagutzen zena deskribatzean erabiltzen zuen izendapena zen: ez zuen independentzia politiko bat bakarrik aldarrikatzen, irlandar singularitatea nabarmendu eta garatu, eta Ingalaterratik atal guztietan banatzeko joera ere adierazten zuen: kirola, hizkuntza, literatura, kultura eta historia. Ingelesaren eraginari erresistentzia ipintzeko asmoa zuten, XIX. mendearen amaieran ingelesak oraindik eta nagusitasun gehiago irabazi zuela beldur baiziren. Nazionalista erradikalek erabat gaelikoa zen Irlanda bat nahi zuten, batzuk baita oldarki irlandarra zena, eta helburu hori lortzeko herrialderan edozein ingeles eragina desegiteko prest zeuden. Jarrera horren ondorioz, "irlandar irlandesistak" izenez ere ezagun egin ziren. Beren ideologia irlanderazko izen bat zuen mugimendu batean adierazteko gai izateak ideia horiek elkarbanatzen zituzten guztien artean garrantzi sinboliko handia zuen[7].
Sinn Féin alderdia sortzea eragingo zuten ideien lehenbiziko proposamenak United Irishman egunkariko Arthur Griffith argitaratzaileak hedabide horretan bertan idatzi zituen. 1900eko martxoko artikulu batean, garaiko erakunde nazionalista guztiak batuko zituen alderdi bat sortzeko deia egin zuen, ondorioz urte horretako amaieraldera Cumann na nGaedheal erakunde politikoa eratu zen. 1902ko alderdi horren biltzarren Griffithek Erresuma Batuko Legebiltzarreko irlandar parlamentariek hartan parte hartzeari uko egiteko proposamena egin zuen. 1903an, Eduardo VII.a Erresuma BatukoakDublin hiriburura egindako bisitaldia zela eta, Maud Gonne irlandar iraultzaileak eta beste zenbaitek Kontseilu Nazionala izeneko bigarren erakundea sortu zuten. Dublingo Udal Batzak Eduardo VII.aren aurrean hitzaldi bat egiteko proposamena egin zen. Hitzaldiaren proposamena gutxigatik baztertua izan zen, baina Kontseilu Nazionala udalerri eta herrietako erakundeetan ordezkaritza nazionalistak areagotzeko presio talde gisa existitzen jarraitu zuen.
1905ekoazaroaren 28an Sinn Féin sortu zen, eta lehenbiziko urteko Batzar Nazionalaren Biltzarrean Arthur Griffithek alderdiaren asmoz "Irlandako hiriburuan irlandarren onarpen morala zuen legealdi nazional bat ezartzea" zela aipatu zuen.[8] Alderdiak 1908koIparraldeko Leitrimgo hauteskundeak inougnatu zituen, hauetan bozken %27a lortu zuen.[9] Hortik aurrera, alderdiaren babes sozialak nahiz kide kopuruak beheruntz egin zuen. 1910eko Ard Fheis (alderdiaren biltzarra) delakoan, bertaratutakoak gutxi izan ziren, eta zuzendaritzan osatzeko kideak topatzea zaila izan zen.[10]
Sorrerako Sinn Féin alderdia nazionalista eta eskuindarra zen, ez zen errepublikarra, autonomista baizik, alegia, Irlandak bere legebiltzar autonomoa izatearen aldekoa zen, baina Erresuma Batua eta Britainiar Koroaren lurralde izaten jarraituz. Gaur egungo Sinn Féin alderdiaren oso bestelakoa, baina Irlandaren historiako gertaerek nahiz alderdi beraren bilakaerak eta beste talde eta alderdietako kideak elkartzearen ondorioz, asko jada bazeuden irlandar talde errepublikarretako kideak, alderdiaren ideologiak ere bilakaera bat izatera suposatu zuen.
Sinn Féinen hauteskunde programa irlandar independentzian sinisten duten irlandar guztiak barne hartzeko adina zabala da, edota izaten saiatzen da, bai errepublikarrak izan ala ez. Errepublikanismoa berez ez dago derrigorrean irlandar nazionalismoari lotua, nahiz eta azken ehun eta hamazazpi urtetan IRBko kideek Irlanda independiente bat gobernatzeko errejimen egokienatzat jo. Irlandar gobernu sistema gai garrantzitsutzat hartu beharra dago, baina ez funtsezkoa. Helburu bera da, eta ez bere ezaugarri exekutiboa, Irlandak nahi duena.
1902ko ekainean argitaratutako bere idazlanetan, Griffithek bere burua separatistatzat deskribatu arren (garai haietan errepublikarrak izendatzeko izendapen jatorra zen), irlandar hiritar asko errepublikarrak ez zirela bazekien, eta horregatik bere iritziz monarkia dualak erdibideko konponbidea errepresentatzen zuen, gehiengoa asebeteko zuelakoan. Xalotasunez, ondorio hau unionistek akordio gisa onartuko zutela proposatu zuen, monarkia mantenduko baitzuen. Ez zirudien unionistek edozein autogobernuri erradikalki aurka egingo ziotela ulertzen zuenik, ezta autogobernu hori mugatua izanda ere, are eta gehiago, legez independiente litzateken Irlanda batek izuikara sortuko lieke, hauteskundeei zegokionez betirako gutxiengo bat ordezkatzera mugatuko bailituzke[12].
Hasiera-hasieratik, Griffithen arrakasta mugimendu berdinaren barnean ikuspuntu zeharo ezberdinetako pertsonak elkartzea izan zen, Sinn Féinen etorkizuneko borroken aleak eta erantzunik gabeko galderak zeuden, oraindik ere gaur egungo errepublikar korrontean pil-pilean daudenak[13]:
Lehenik, usadioak indar fisikoa erabiltzearen aldeko elementu independentistak, tartean Irlandar Errepublikar Anaitasuna, eta helburu politiko bat modu baketsuan lortzeko alde zeudenen arteko gurutzatzea onartzea ezartzen zuen. Griffithek iraultzaileak nagusiki korronte bakezale baten barnean mantentzen saiatu zen. Argi dago, Sinn Féinen zuzendaritzan nahiz kidetzan zeuden Errepublikar Anaitasuneko kideen leialtasuna ez zela Sinn Féin alderdiarekikoa, Errepublikar Anaitasunarekikoa baizik.
Bigarrenik, Errepublikar Anaitasuneko afiliatuek ez zituzten inoiz Sinn Féinen helburuak onartu, ez behinik behin Griffithek Sinn Féinen Politika zelakoan adierazitakoak. Haientzat Sinn Féin alderdia Irlandako Errepublika lortzeko bidea zen, eta ez inolako motako monarkiarik ezartzeko. 1907an Sinn Féin alderdia Errepublikar Anaitasuneko kideak infiltratutako erakundeen artean nabarmen eta garrantzitsuenetakoa izan zen.
Britainiar Gobernuak bere garaian alderdia matxinadaren errudun egin nahiz zuenez arduradunzat jo zuen eta gaur egun oraindik ere jende askok uste arren, Sinn Féin alderdiak ez zuen 1916ko Pazko Matxinadarekin inolako partehartzerik izan, matxinadaren antolatzaileak eta egileak Irlandar Boluntarioak, Irlandako Armada Hiritarra eta Cumann na mBan errepublikar erakundeak izan baitziren. Izan ere, garai honetan Sinn Féin oso alderdi ahula izateaz gain bortizkeriaren erabileraren aurka zegoen.
Matxinadaren porrotaren ondoren eta 1917. urtetik aurrera, berau antolatu zuten errepublikar talde eta erakundeetako kide andana Sinn Féinera igarotzen hasi, horietako asko matxinadan partehartzeagatik espetxean egondakoak, eta alderdi honetako buruzagi garrantzitsuak bilakatuko ziren, baina matxinada jazo zen garaian ez ziren Sinn Féin alderdiko kide.
1926an, nahiz eta hasiera batean Anglo-Irlandar Ituna ez onartu, azkenean De Valerak Sinn Féin alderdia utzi eta noizbait Irlandaren batasuna lortzeko asmoz Irlandako Estatu Askearen legalitatea onartu eta Fianna Fáil sortu zuen
Sinn Féin (Gardiner Place), Sinn Féin Ofiziala bezala ezagutzen zena, bertan korronte sozialista nagusi zen. Alderdiak Langileen Alderdia izena hartu zuen 1982an eta, ondoren, Irlandako Langilen Alderdia izena.
Sinn Féin (Kevin Street), edo Behinbehineko Sinn Féin, bertan korronte nazionalista nagusi zen. Alderdiaren korronte hau da gaur egun Sinn Féin izena daukana.
Sinn Féin alderdiak abstentzioaren alde egin eta bozka bidez Dáil Éireann legebiltzarrean parte ez hartzeko erabakia hartu ondoren, Éamon de Valera eta bere jarraitzaileek alderdiak laga eta Fianna Fáil alderdi berria sortu zuten.
1933
Cumann na nGaedheal alderdia Zentroko Alderdi Nazionala eta Goardia Nazionala erakundearekin elkartu eta Fine Gael alderdi berria sortu zuten.
IRAren eszisioari Sinn Féin alderdiaren eszisioak jarraitu zion: alde batetik, Sinn Féin (Gardiner Place) edota Sinn Féin 'Ofiziala', eta bestetik, Sinn Féin (Kevin Street) edota 'Behin-behineko' Sinn Féin.
'Behin-behineko' Sinn Féin (gaur egun Sinn Féin izen soilaz ezaguna) alderdiak bere ordurarteko Dáil Éireann legebiltzarrean parte ez hartzearen politika abstentzionistari amaiera eman zion; alde ez zeudenak Ruairí Ó Brádaigh politikariaren gidaritzapean Sinn Féin Errepublikarra alderdi berria sortu zuten.
1992
Langileen Alderdiko Proinsias De Rossa buruzagiak alderdia laga eta Ezker Demokrata alderdia sortu zuen.
1996
'Jarraipeneko' IRA zeritzona sortu zen, Sinn Féin Errepublikarrarekin lotura zuena.
Sinn Féin. Un siglo de historia. Ensato histórico, Edhasa, Bartzelona, 2015. Brian Feeney. Itzultzailea: Ignacio Alonso Blanco (Gaztelaniaz) Jatorrizko argitalpena: The O'Brien Press, Ltd. Brian Feeney. Dublin, 2002. (Ingelesez)