ओडिशाभारतया पूर्वी तटय् लाःगु छगू राज्य ख। ओडिशा १ एप्रिल १९३६ खुनु छगू स्वतन्त्र प्रदेशया रुपय् पलिस्था जूगु ख। सकल दँ थ्व खुनु वा १ एप्रिलय् ओडिशा दिवस वा उत्कल दिवस हनिगु या। थ्व राज्य आपालं ओडिआ भाय् ल्हाइपिं मनुत दु । थ्व राज्य क्षेत्रफल कथं सकल भारतया गुंगु व जनसंख्या कथं ११गु थासय् ला।
हलिमया दकले तःधंगु बांध हीराकुद थ्व राज्यया सम्बलपुर जिल्लाय् ला। नापं थ्व राज्यय् यक्व पर्यटकीय थाय् दु। पुरी, कोणार्क व भुवनेश्वर थनया ऐतिहासिक व धार्मिक स्थल ख। थ्व स्वंगु थाय्या क्षेत्रफलयात भारतया सुवर्ण त्रिभुज नं धाइगु या। पुरीया जगन्नाथ देगः, कोणार्कया कोणार्क सूर्द्यः देगः, भुवनेश्वरया लिङ्गराज देगः, खण्डगिरि व उदयगिरि गुफा, धउलिगिरि, जउगडया अशोकया नांजाःगु व कटकया बारबाटि दुर्ग आदि भारतया मू ऐतिहासिक थासय् ला। बालेश्वरया चान्दिपुरया सामरिक डि.आर.डि.ओ ओ पि.एक्स.इ भारतया सेनाया छगू मू सामरिक केन्द्र ख। ओडिशाय् पुरी, कोणार्कया चद्रभागा, गञ्जामया गोपालपुर बेलाभूमि व बालेश्वरया चान्दिपुर व तालसारि बेलाभूमि बेलाभूमिइ ला ।
इतिहास
वैदिक ओड़िशा - कृष्ण यजुर्वेद बौधायन कल्पसूत्र अनुसार (ख्री.पू. ६ शताब्दी), बैदिक सभ्यता बाहारे कळिङ्ग छगू पृथक सभ्य़ता (न आर्य् न द्राबिड)
ख्री.पू. ३६०-२६० - नन्द-साम्राज्यय् ओडिशाया भाग लानाच्वंगु ।
ख्री.पू. २६१ - कलिङ्ग हताः।
३गु-६गु शताब्दी - गुप्त-राजबंश, हर्षबर्द्धन, द्वितीय़ पुलकेशी, माठर, भौमकर आदि जुजुतयेगु शासनाधीन।
७९५ ख्री. - केशरी राजबंश । इमिसं केशरी कलिङ्ग, कोशल व उत्कलयात छपं यात । याजपुरय् राजधानी पलिस्था ।
१०७८-१४३४ ख्री. - गङ्ग राजबंश ।
१०७८-११५० ख्री. - श्रीजगन्नाथ देगः पुनर्निर्माण प्रारम्भ । कटक न्हुगु राजधानी (११७० ख्री.करिब.) ।
१५६८ ख्री. - ओड़िशाया अन्तिम स्वाधीन हिन्दु शासक मुकुन्ददेब परास्त । बङ्गालया मुसलिम शासक सुलेमान कराणी तथा ताङ्क सेनापति ऽकळापाहाड़ऽ द्वारा ओड़िशा अधिकृत ।
१५७६ ख्री. - मुगल साम्राज्यया ओड़िशाय् राज ।
१७५१ ख्री. - मराठा साम्राज्यया ओड़िशाय् राज ।
१८०३ ख्री. - ब्रिटिश साम्राज्यया ओड़िशाय् राज ।
१९१२ ख्री. - बिहार-ओड़िशा बङ्गरु प्रान्त बायाछ्ह्वःगु ।
१९३६ ख्री. - स्वतन्त्र ओड़िशा प्रान्त गठित । भाषा आधारय् गठित न्हापांगु भारतीय राज्य ।
१९४८ ख्री. - भुबनेश्वर न्हुगु राजधानी (अप्रिल १३) ।
१९५० ख्री. - स्वाधीन भारतया छ्हगु राज्य कथं ओड़िशा मान्य़ता दूगु।
भूगोल
थ्व राज्यया नांजागु झ्वालाय् हाथी पत्थर जल झ्वाला रायगढ़ा, चाटीकोना जल झ्वाला, डुडुमा जल झ्वाला 520 feet, जोरांडा जल झ्वाला 492 feet, खांडाधारा जल झ्वाला 800 feet, बरेहीपानी जल झ्वाला 1308 feet , गांडाहाथी जल झ्वाला, फ़ुरलीझरन जल झ्वाला 30feet, पुटुडी जल झ्वाला, मच्छकुंड जल झ्वाला, बागरा जल झ्वाला, देव कुंड जल झ्वाला, अम्माकुंड जल झ्वाला, सिमलीपाल जल झ्वाला, सोनपुर जल झ्वाला, प्रधानपट जल झ्वाला, नृसिम्हनाथ जल झ्वाला, मिरिगलोठाजल झ्वाला, खंडुआला जल झ्वाला, हरिशंकर जल झ्वाला, स्नाघाघरा जल झ्वाला30 feet, बढ़घाघरा जल झ्वाला60 feet आदि ला।
प्रशासन
ओडिशायात क्वय् बियातःगु जिल्ला व तहसीलय् बायातःगु दु-