Cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung ương mà trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chủ trương và các chính sách lớn thuộc lĩnh vực nội chính và phòng, chống tham nhũng.
Ban này được thành lập lần đầu ngày 05 tháng 1 năm 1966 với tên gọi ban đầu là Ban Pháp chế Trung ương.[1]
Ngày 23 tháng 12 năm 1991, Ban Nội chính lại được giao chức năng, nhiệm vụ mới theo Quyết định số 17-QĐ/TW, do Ủy viên Bộ Chính trị Đào Duy Tùng ký, theo đó "Đặc biệt, đối với một số vụ án quan trọng có ảnh hưởng chính trị rộng hoặc có liên quan đến cán bộ cao cấp mà Bộ Chính trị, Ban Bí thư cần cho phương hướng chỉ đạo thì Ban Nội chính Trung ương có trách nhiệm theo dõi, chuẩn bị ý kiến đề xuất; đồng thời giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng ở các ngành: kiểm sát, toà án, tư pháp, thanh tra, hải quan, trọng tài kinh tế nhà nước, Hội luật gia…".[1]
Quyết định tái thành lập Ban Nội chính trung ương và Ban Kinh tế Trung ương và chỉ định chức vụ Trưởng ban được Bộ Chính trị ra quyết định từ ngày 28 tháng 12 năm 2012 và được chính thức công bố ngày 2 tháng 1 năm 2013.[2]
Nghiên cứu, đề xuất những quan điểm, định hướng lớn của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác xây dựng pháp luật (trọng tâm là những đề án liên quan đến lĩnh vực nội chính và phòng chống tham nhũng); một số chủ trương, chính sách về an ninh quốc gia và phòng chống tham nhũng; về tổ chức và hoạt động của các cơ quan nội chính (được xác định gồm Viện kiểm sát, Tòa án, tư pháp, Thanh tra và các cơ quan có chức năng tư pháp trong công an, quân đội) và Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam. Ban Nội chính có nhiệm vụ đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về phòng chống tham nhũng cho chủ trương, định hướng xử lý một số vụ việc, vụ án.
Hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, theo dõi, đôn đốc các cấp ủy, tổ chức đảng trong lĩnh vực nội chính; phối hợp kiểm tra, giám sát hoạt động ở các cơ quan nội chính và hai tổ chức xã hội nghề nghiệp đã đề cập. Phối hợp với các cơ quan liên quan chỉ đạo, hướng dẫn xử lý một số vụ việc, vụ án được Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng giao.
Thẩm định các đề án trong các lĩnh vực nội chính, phòng, chống tham nhũng và cải cách tư pháp trước khi trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tham gia ý kiến trong việc bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật với các chức danh thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam quản lý trong các cơ quan nội chính theo phân công, phân cấp, bao gồm cả việc thăng hàm cấp Tướng sĩ quan Công an, Quân đội, bổ nhiệm kiểm sát viên cao cấp, thẩm phán tòa án nhân dân Tối cao.
Thực hiện nhiệm vụ cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và Ban Chỉ đạo Cải cách Tư pháp Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.
Thực hiện một số nhiệm vụ khác do Bộ Chính trị, Ban Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam giao.