Germanala lingui

Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

Germanala lingui esas familio di lingui apartenanta a tale nomizita Indo-Europana linguaro. Li konsistas ek tri precipua faki:

  • West-Germanala: Afrikansa, Angla, Friziana, Germana, Yiddisha, Nederlandana e Skota
  • Est-Germanala (mortinta fako): Burgundiana, Gotika e Vandala.
  • Nord-Germanala: Dana, Sueda, Gotlandana, Faerana, Islandana, Norvergiana, Nornada (mortinta).
Nuna distributo dil Germanala lingui in Europa:
Nordala Germanala lingui
  Sueda
  Dana
Westala Germanala lingui
  Skota
  Angla
  Basa-Germana
Punti indikas arei ube existas plureso linguala.

Cirkume 2000 yari ante nun en nordal Germania, Dania e sudal Skandinavia, multa tribui parolis lingui ancestrala de la moderna Germanala lingui. Dum 50 generacioni, Germanala dialekti chanjis tre lente, e nun en ocidentala Europa, on parolas la Germana, l'Angla e la Sueda, inter altri.

Historio

Introdukto

Germa linguaro esas parto del Europana linguaro. Ica lingui dividesis tradicionale en du granda grupi, segun la tratado di palatala okluzivi e labiovelari dil komuna linguo (proto-indoeuropana): palatala soni dil proto-indoeuropana [K] nun konservas en kentum lingui (ek la Latina centum), dum ke en la satem lingui ta sono evolucionis til esar sibilanta (Avestana satəm). Kam en la satem lingui la labiovelara redukta al K sono un ke en las kentum konservas labiala elemento kun la guturala qua tendencas vokaligar su. La Germanika, kun la Tokariana, la Hitita, la Greka, l'Italika, la Kelta e l'Ilirika esas parto dil lingui kentum. Ta difero esas fonetikala, ed existas multa relevanta komuna traiti qui posibligas establisar du granda geografial arei. Ico, qua eventas en la lingui satem, ne povas dicesar dil kentum lingui nam ne aparas havar fazo di komuna developado en lingui antea citate, quankam on povas vidar komuna origino e konstanta koincidi en vortaro, exemple en la Gotika þiuda, a. Nordala þjōđ "populo, gento".

Linguala karakterizivi

La precipua distingivo dil rilato dil Germanala lingui esas la komuna vortaro heredata dil pra-germanika. Ordinare, moderna Germanala lingui montras perdo di distintiva formi, sive en flexiono dil nomo, sive dil verbo. La du maxim konocata Germanala lingui, l'Angla e la Germana, developabas grava quanteso di perifrazala e analitikala formi en la verbo, kontre sintezala formi existinta en la maxim anciena formi di ta lingui: l'Anglo-Saxona e l'ancien Alta Germana.

Lexikala komparo

AnglaAfrikansaDanaNederlandanaFaeranaGermanaGotikaIslandanaSkotaSuedaNorvegianaYiddisha
AppleAppelÆbleAppelSúrepliApfelAplusEpliAipleÄppleEpleעפּל (Epl)
BoardBordBrætBordBorðBrettbaúrdBorðBuirdBordBordברעט (Bret)  
BookBoekBogBoekBókBuchBókaBókBeukBokBokבוך (Buḫ)
BreastBorsBrystBorstBróstBrustBrustsBrjóstBreestBröstBrystברוסט (Brust)
BrownBruinBrunBruinBrúntBraunBrunsBrúnnBrounBrunBrun‫ברױן ‬ (Broyn)  
DayDayDagDagDagurTagDagsDagurDayDagDagטאָג (Tog)
DieSterfStervenDoyggjaSterbenDiwanDeyjaDeeDøyשטאַרבן (Štarbn)
EnoughGenoegNokGenoegNógGenugGa-nóhsNógEneuchNogNokגענוג (Genug)
Father-FaderVederFaðirVaterAttaFaðir-FaderFader(Vater)
GiveGeeGiveGevenGevaGebenGibanGefaGieGiva/GeGi, Gjeגעבן (Gebn)
GlassGlasGlasGlasGlasGlas GlerGlessGlasGlassגלאָז (Gloz)
GoldGoudGuldGoudGullGoldGulþGullGowdGuldGullגאָלד (Gold)
HandHandHåndHandHondHandHandusHöndHaundHandHandהאַנט (Hant)
HeadKopHovedHoofd/KopHøvd/HøvurHaupt/KopfHáubiþHöfuðHeidHuvudHovudקאָפּ (Kop)
HighHoogHøjHoogHøg/urHochHáuhHárHeichHögHøyהױך (Hoyḫ)
HomeHeimHjemThuisHeimHeimHáimóþHeimHameHemHeimהײם (Heym)
HookHaakKrogHaakHakenHaken KrókurHeukHake/KrokKrok 
HouseHuisHusHuisHúsHausHúsHúsHooseHusHusהױז (Hoyz)
ManyMenigeMangeMenigNógvManch, VielManagsMargirMonyMångaMangeאַ סך, פֿיל (A sakh, Fil)  
MoonMaanMåneMaanMániMondMénaTunglMuinMåneMåneלבֿנה (Levone)  
NightNagNatNachtNáttNachtNahtsNóttNichtNattNattנאַכט (Naḫt)
NoNeeNejNeeNeiNein/NöNeiNaeNejNeiנײן (Neyn)
OldOudGammelOudGamal/GomulAltSineigsGamallAuldGammalGammalאַלט (Alt)
OneEenEnEenEinEinsÁinsEinnAneEn/ettEin/ei/eittאײן (Eyn)
OunceOnsUnseOnsUnze ÚnsaUnceUnsUnse 
SnowSneeuSneSneeuwKaviSchneeSnáiwsSnjórSnawSnöSnøשנײ (Šney)
StoneSteenStenSteenSteinurSteinStáinsSteinnStaneStenSteinשטײן (Šteyn)
ThatDatDetDatHattaDasÞataÞettaThatDetDetדאָס (Dos)
TwoTweeToTweeTveirZwei/ZwoTwáiTveirTwaTvåToצװײ (Tsvey)
WhoWieHvemWieHvørWerHasHverWhaVemKvenװער (Ver)
WormWurmOrmWormOrmurWurmMaþaOrmurWirmMask, OrmOrmװאָרעם (Vorem)

Referi

  • Krahe, Hans Lingüística germánica, Cátedra, 1977.
  • John A. Hawkins (1990), Germanic Languages, in The Major Languages of Western Europe, Bernard Comrie, ed. (Routledge). ISBN 0-415-04738-2
  • Robert S. P. Beekes (1995), Comparative Indo-European Linguistics: An Introduction (John Benjamins). ISBN 1-55619-505-2

Extera ligili