Германски јазици
- Не е исто со германски јазик.
Германски јазици — јазична група, дел од семејството на индоевропски јазици. Германските јазици се зборуваат од над 500 милиони луѓе. Германските јазици се зборуваат во Западна, Северна и Централна Европа, како и во Америка и Океанија.
| Германски јазици | |
|---|---|
| Народност: | Германски народи |
| Географска распространетост: | првично северна, западна и централна Европа, денес и Америка и Океанија. |
| Класификација: | индоевропски
|
| Прајазик: | прагермански |
| Гранки: | источногермански јазици (мртви) |
| ISO 639-5: | gem |
 Држави каде германски јазик е првјазик Држави каде германски јазик е службен, но не е прв јазик | |
Во групата на западногермански јазици спаѓаат трите најзборувани германски јазици: англиски со околу 360–400 милиони говорници;[1][nb 1] германски, со над 100 милиони говорници;[2] и холандски, со 24 милиони говорници. Други западногермански јазици се африканс, настанат од холандскиот кој го зборуваат Африканерите во Јужна Африка, со над 7.1 милиони говорници;[3] долногерманскиот, кој се смета за засебна група на нестандардизирани дијалекти, со околу 4.35–7.15 милиони говорници и околу 6.7–10 милиони луѓе кои можат да го разберат[4][5][6] (околу 2.2 милиони во Германија (2016)[5] и 2.15 милиони во Холандија (2003));[7][4] јидиш, зборуван од околу 13 милиони Евреи пред Втората светска војна во Европа,[8] а денес со околу 1.5 милиони говорници; шкотски, со 1.5 милиони говорници; лимбуршки со приближно 1.3 милиони говорници долж холандско–белгиско–германската граница; и фризискиот со околу 500,000 говорници во Холандија и Германија.
Најголеми северногермански јазици се шведскиот, данскиот и норвешкиот, кои се делумно меѓусебно разбирливи и заедно имаат околу 20 милиони говорници во нордиските земји и дополнително уште пет милиони говорници како втор јазик; во Средниот век овие јазици биле под силно влијание на среднодолногерманскиот јазик, кој спаѓа во групата на западногермански јазици, и според различни проценки околу 30–60% од нивниот вокабулар има долногерманско потекло. Други јазици во оваа група се фарскиот, исландскиот и елфдалскиот, кои се поконзервативни и без значајно влијание од долногерманскиот, имаат посложена граматика и ограничена меѓусебна разбирливост со другите северногермански јазици.[9]
Во групата на источногермански јазици спаѓаат готскиот, бургундскиот и вандалскиот јазик, од кои сите се изумрени. Последен изумрел кримско-готскиот јазик, кој бил зборуван до крајот на 18ти век во некои изолирани подрачја на Крим.[10]
Германски јазици
- Источногермански јазици
- Западни германски јазици
- Северногермански јазици (Скандинавски јазици)
Симбол:
† - мртви јазици, вештачки зачувани во црквата или познати на науката по текстови.
Класификација
| предримско железно доба 500 – 100 BC | рано римско железно доба 100 BC – 100 AD | доцно римско железно доба 100 – 300 | миграциски период 300 – 600 | ран среден век 600 – 1100 | среден век 1100 – 1350 | доцен среден век2 1350 – 1500 | ран современ период 1500 – 1700 | современ период 1700 - денес | |
| прагермански јазик | западногерамснки јазици | херминонски јазик (елбско-герамански) | примитивен горногермaнски | старогорногермански јазик, лангобардски јазик1 | среден горногермански јазик | ран нов горногермански | горногермански јазици | ||
| германски јазик | |||||||||
| истевонски јазик (весерско-рајнски) | примитивен франкски | старофранкски јазик | стар централен германски | среден горногермански јазик | ран нов горногермански | ||||
| горногермански јазици | |||||||||
| стар нискофранконски јазик (старохоландски јазик) | ран лимбуршки среднохоландски јазик | доцен лимбуршки среднохоландски јазик | ран лимбуршки јазик | лимбуршки јазик | |||||
| ран среднохоландски јазик | доцен среднохоландски јазик | ран современ холандски | холандски јазик | ||||||
| африканс | |||||||||
| ингвионски јазици (северноморски германски) | примитивен саксонски (југоисточен ингвионски) | старосаксонски јазик | среден долногермански | долногермански јазици | |||||
| англо-фризиски јазици (северозападни ингвионски) | примитивен фризиски | старофризиски јазик | среднофризиски јазик | фризиски јазици | |||||
| примитивен англиски | староанглиски јазик (англосаксонски) | ран средноанглиски јазик | доцен средноанглиски јазик | ран современ англиски јазик | англиски јазик | ||||
| ран шкотски германски јазик3 | среден шкотски германски јазик | шкотски германски јазик | |||||||
| северногермански јазици | пранордиски јазик | рунски старозападнонордиски јазик | староисландски јазик | доцен староисландски јазик | исландски јазик | ||||
| старонорвешки јазик6 | старофарски јазик | фарски јазик | |||||||
| старонорнски јазик | норнски јазик | исчезнат4 | |||||||
| рунски староисточнонордиски јазик | среднонорвешки јазик | норвешки јазик | |||||||
| ран стародански јазик | доцен стародански јазик | дански јазик | |||||||
| ран старошведски јазик | доцен старошведски јазик | шведски јазик | |||||||
| далекриски дијалекти | |||||||||
| рунски старогутниски јазик | ран старогутниски јазик | доцен старогутниски јазик | гутниски јазик | исчезнат5 | |||||
| источногермански јазици | готски јазик | (недокументирани готски дијалекти) | кримско-готски јазик | исчезнат | |||||
| вандалски јазик | исчезнат | ||||||||
| бургундски германски јазик | исчезнат | ||||||||
Статус
Англискиот е службен јазик во Белиз, Канада, Фолклендски Острови, Нов Зеланд, Јужна Африка, Филипини, Порторико, Гуам и поранешните колонии на Британија во Азија, Африка и Океанија. Де факто јазикот е службен во САД, Велика Британија и Австралија.
Германскиот е службен во Германија, Австрија, Швајцарија и Лихтенштајн. Иако Германија имала колонии, јазикот не станал доминантен во тие области, како што е примерот во Намибија. Германскиот има одреден степен на официјализирање во Луксембург, Белгија, Италија, Полска и Данска.
Третиот најголем германски јазик е холандскиот. Тој е службен во Холандија, Аруба, Белгија, Курасао, Свети Мартин и Суринам. Шведскиот е службен во Шведска и Финска. Останатите германски јазици се официјални само во своите матични држави.
Наводи
- ^1 There are conflicting opinions on the classification of Lombardic. It has also been classified as close to Old Saxon.
- ^2 Late Middle Ages refers to the post-Black Death period. Especially for the language situation in Norway this event was important.
- ^3 From Early Northern Middle English.[11] McClure gives Northumbrian Old English.[12] In the Oxford Companion to the English Language (p. 894) the 'sources' of Scots are described as "the Old English of the Kingdom of Bernicia" and "the Scandinavian-influenced English of immigrants from Northern and Midland England in the 12-13c [...]." The historical stages 'Early—Middle—Modern Scots' are used, for example, in the "Concise Scots Dictionary"[13] and "A Dictionary of the Older Scottish Tongue".[14]
- ^4 The speakers of Norn were assimilated to speak the Modern Scots varieties.
- ^5 The Gutnish language today is practically a dialect of Swedish.
- ^6 Mainland Old Norwegian existed along a dialect continuum between West and East Old Norse.
Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „nb“, но нема соодветна ознака <references group="nb"/>.