ნიქოზია
ნიქოზია (ადგილობრივად ლეფქოზია; ბერძ. Λευκωσία, ასევე ხორა, Χώρα ან თურქ. Lefkoşa) — კვიპროსის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი, ქვეყნის სამთავრობო და საქმიანი ცენტრი.[1] ქალაქი მესაორიის მთათაშორის ბარში, მდინარე პედიეოსის სანაპიროებზეა გაშენებული და ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ყველაზე სამხრეთით მდებარე დედაქალაქია.
| ქალაქი | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ნიქოზია ბერძ. Λευκωσία / თურქ. Lefkoşa | |||||
 ზევით მარცხნიდან: ნიქოზიის სილუეტი, ქუჩა ლედრა ღამით, ნიქოზიური სახლების შიდა ეზო, ნიქოზიის ვენეციური კედლები, ნიქოზიური კარები ძველ ქალაქში, ბუიუკ–ხანი, უბანი ძველ ქალაქში, ვენეციური სახლები, საშობაო ბაზრობა, მაკარიოსის პროსპექტი. | |||||
| |||||
| ქვეყანა |  კვიპროსი | ||||
| დაქვემდებარება | დედაქალაქი | ||||
| კოორდინატები | 35°10′00″ ჩ. გ. 33°21′00″ ა. გ. / 35.16667° ჩ. გ. 33.35000° ა. გ. | ||||
| ფართობი | 111 კმ² | ||||
| ცენტრის სიმაღლე | 149 მ | ||||
| მოსახლეობა | 310 355 კაცი (2011) | ||||
| სიმჭიდროვე | 2800 კაცი/კმ² | ||||
| სასაათო სარტყელი | UTC+2 | ||||
| სატელეფონო კოდი | 22 | ||||
| საფოსტო ინდექსი | 1010–1107 | ||||
| ოფიციალური საიტი | nicosia.org.cy | ||||
  | |||||
ნიქოზია კვიპროსის დედაქალაქის სტატუსს X საუკუნიდან ატარებს. ქალაქის ბერძნული (სამხრეთი) და თურქული (ჩრდილოეთი) ნაწილები ერთმანეთს 1964 წელს გამოეყო, რამაც ჩრდილოეთ კვიპროსსა და კვიპროსის რესპუბლიკას შორის მილიტარისტული საზღვრის შექმნას დაუდო საფუძველი, მას შემდეგ, რაც 1974 წელს კუნძულზე თურქული სამხედრო ძალები შემოიჭრნენ და მისი ჩრდილოეთ ნაწილის ოკუპაცია მოახდინეს. ნიქოზიის ჩრდილოეთი ნაწილი ფუნქციონირებს როგორც ჩრდილოეთი კვიპროსის დედაქალაქი, რომელსაც საერთაშორისო საზოგადოება არ აღიარებს და თურქეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიას უწოდებს.
საკანონმდებლო და ადმინისტრაციული ცენტრის ფუნქციების გარდა დედაქალაქი ქვეყნის ფინანსური ცენტრის სტატუსსაც ითავსებს. ქალაქში არაერთი საერთაშორისო საქმიანი ცენტრია განთავსებული.[2] 2012 წელს გადახდისუნარიანობის მიხედვით ნიქოზია მსოფლიოს მე-5 უმდიდრეს ქალაქად დასახელდა,[3] ხოლო 2018 წელს ქალაქმა ამ სიაში 32-ე ადგილი დაიკავა.[4]
ისტორია
უძველესი ხანა
ნიქოზიის ტერიტორია ბრინჯაოს ხანიდან იყო დასახლებული. მესაორიის მთათაშორისი ბარის ნაყოფიერ მიწებზე პირველი ადამიანები დაახლოებით ძვ. წ. 2500 წელს დასახლდენენ.[5] დღევანდელი ნიქოზიის ადგილას გაშენდა ქალაქ-სახელმწიფო ლედრა, რომელიც ერთ-ერთი იყო კვიპროსის თორმეტ სამეფოთაგან, რომლებიც აქაველებმა ტროას ომის შემდეგ დაარსეს. კვიპროსში ასურელთა მმართველობის პერიოდში, ძვ. წ. 672 წელს ქალაქი ასურეთის იმპერიას ხარკს უხდიდა. ჩვ.წ. 330 წლისთვის ლედრა კვიპროსში უმნიშვნელო და უფუნქციო ქალაქი იყო[6] და როგორც ეკონომიკურად, ასევე პოლიტიკურად ახლომდებარე ქალაქზე იყო დამოკიდებული.[7] ლედრას მცხოვრებნი ძირითადად სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობას ეწეოდნენ . კვიპროსის სხვა სანაპირო ქალაქებისგან განსხვავებით ლედრა ნაკლებად ვითარდებოდა და იზრდებოდა. მისი ეკონომიკა ძირითადად ვაჭრობაზე იყო დაფუძნებული.[8] ძველი ქალაქის ნაშთები ნიქოზიის სამხრეთ ნაწილშია შემორჩენილი.
ბიზანტიური პერიოდი
ბიზანტიურ პერიოდში ქალაქის სახელწოდება ლექფოზია იყო. IV საუკუნეში ქალაქი საეპისკოპოსო გახდა, რომლის პირველი ეპისკოპოსი წმინდა ტრიფილიუსი იყო.[9] არქეოლოგიური გათხრები მოწმობს, რომ ქალაქმა ძველი იერსახე ადრეულ ქრისტიანულ პერიოდში დაიბრუნა. ბაზილიკების და მარმარილოს რელიეფური სკულპტურების არსებობა ქალაქში მცხოვრებ კულტურულ და დახვეწილ ქრისტიანულ საზოგადოებაზე მიუთითებს.[10]
647 წელს არაბთა ლაშქრობების მიერ კვიპროსის სანაპირო ქალაქებისთვის დიდი ზიანის მიყენების და კუნძულის იმჟამინდელი დედაქალაქის, სალამინის დანგრევის შემდეგ, კუნძულის ეკონომიკა ძირითადად ქვეყნის შიდა ქალაქებზე გახდა ორიენტირებული, რაც ნიქოზიისთვის მომგებიანი აღმოჩნდა. ქალაქმა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის მწარმოებლის ფუნქცია მიიღო, რაც უხვი წყალმომარაგების გამო საკმაოდ ხელსაყრელი იყო მის მცხოვრებთათვის. ნიქოზია თანდათან განვითარდა. დაახლოებით 965 წლისთვის, როცა კვიპროსი ბიზანტიის იმპერიას შეუერთდა, იმპერიამ მის დედაქალაქად ნიქოზია გამოაცხადა. ბიზანტიელებმა კუნძულის ადმინისტრაციული ცენტრი ნიქოზიაში გადაიტანეს, რადგან სანაპირო ქალაქები ხშირად დამპყრობელთა თავდასხმის მსხვერპლი ხდებოდა. ნიქოზია სატახტო ქალაქი იყო. მისი უკანასკნელი ბიზანტიელი მმართველი ისააკ კომნენოსი იყო, რომელმაც თავი კვიპროსის იმპერატორად გამოაცხადა და კუნძულს 1183-1191 წლებში მართავდა.[11] ბიზანტიელთა მმართველობის პერიოდში ქალაქის ეკონომიკა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის, ლითონის ნაწარმის და ფუფუნების საგნების წარმოებაზე იყო დაფუძნებული.[12]
შუა საუკუნეები
_(36).JPG)
მესამე ჯვაროსნული ლაშქრობისას, წმინდა მიწისკენ მიმავავალ გზაზე, ინგლისის მეფე რიჩარდ I-ის სამეფო ფლოტი შტორში მოხვდა, რითაც ეს უკანასკნელი მნიშვნელოვნად დაზიანდა. რიჩარდ I თავდაპირველად კუნძულ კრეტაზე, შემდეგ კი როდოსზე გაჩერდა. შტორმის შედეგად ორი ხომალდი თანდათან დაიშალა. სვლა სამმა ხომალდმა გააგრძელა, მათ შორის იყო ხომალდები, რომლებზეც ჯოან ინგლისელი და ბერენგარია ნავარელი, მეფის საცოლე იმყოფებოდნენ. ამ ხომალდებმა ლიმასოლამდე მშვიდობიანად მიაღწიეს, თუმცა ჯოან ინგლისელმა ზმელეთზე გადასვლაზე უარი თქვა, რადგან შიშობდა, რომ ისააკ კომნენოსი დაატყვევებდა, რადგან ამ უკანასკნელს სძულდა ფრანკები. ჯოანის გემს ღუზა ერთი კვირის მანძილზე არ ჩაუშვია, სანამ რვა მაისს ნაპირს მეფე რიჩარდის გემი არ მოადგა. ინგლისის მეფემ კუნძულზე შეჭრა გადაწყვიტა.[13] მან ნიქოზიას ალყა შემოარტყა, ბრძოლაში დაამარცხა ისააკ კომნენოსი და კუნძულის მმართველი გახდა.
ფრანკთა მმართველობა კვიპროსზე 1192 წელს დაიწყო და 1489 წლამდე გაგრძელდა. ამ პერიოდის მანძილზე ნიქოზია კვიპროსის სამეფოს დედაქალაქი და ლუზინიანების სატახტო ქალაქი იყო, ამასთანავე კუნძულის ლათინური ეკლესიისა და ფრანკთა ადმინისტრაციის ცენტრი.
ფრანკთა მმართველობის პერიოდში ქალაქის გალავანი და სხვა მრავალი შენობა-ნაგებობა აშენდა, მათ შორისაა გოთიკურ სტილში აგებული წმინდა სოფიას საკათედრო ტაძარი, სადაც ლუზინიანი მეფეების სამარხებია.
1374 წელს გენუის რესპუბლიკამ დაიპყრო და მიწასთან გაასწორა ნიქოზია, ხოლო 1426 წელს ქალაქი მამლუქების სასულთნომ დაიპყრო.
1489 წელს კვიპროსში ვენეციის რესპუბლიკის მმართველობა დამყარდა. ნიქოზია რესპუბლიკის ადმინისტრაციული ცენტრი და სატახტო ქალაქი გახდა. ოსმალთაგან თავდაცვის მიზნით კვიპროსის თითოეული ქალაქის საფორტიფიკაციო ნაგებობებით აღჭურვას ვენეციელი ხელისუფალნი აუცილებლობად მიიჩნევდნენ.[14] 1567 წელს ნიქოზიაში საფორტიფიკაციო ნაგებობები აშენდა, რომლებიც დღემდე კარგადაა შემორჩენილი. ვენეციელებმა ფრანკთა მიერ აგებული ქალაქის გალავანი და სხვა შენობა-ნაგებობები დაანგიეს, მათ შორის სამეფო და კერძო სასახლეები, ასევე როგორც მართლმადიდებლური, ისე კათოლიკური ტაძრები და სასახლეები.[15] ვენეციელთა მიერ აგებული ქალაქის გალავანი 11 ბასტიონისა და 3 შესასვლელისგან შედგებოდა, რომლებიც ჩრდილოეთით, დასავლეთით და აღმოსავლეთით იყო განლაგებული.[15]
ოსმალთა მმართველობა
1570 წლის 1 ივლისს კუნძულზე ოსმალები ფიალი ფაშას მთავარსარდლობით შეიჭრნენ. მათ აიღეს პაფოსი, ლიმასოლი და ლარნაკა, რის შემდეგაც 22 ივლისს ალყა შემოარტყეს ნიქოზიას.[16] 40 დღიანი ალყის შემდეგ ქალაქი 1570 წლის 9 სექტემბერს დაეცა. ალყის დროს ნიქოზიის 20,000-ზე მეტი მაცხოვრებელი დაიღუპა, ასევე გაიძარცვა ყოველი ტაძარი, სასახლე და საჯარო ნაგებობა.[17] ოსმალთა მიერ დაპყრობამდე ნიქოზიის მცხოვრებთა რიცხვი 21,000 იყო, ხოლო მათ შემდეგ ეს რიცხვი 1,100-1,200-მდე შემცირდა, რასაც 1572 წელს ჩატარებული აღწერა მოწმობს. ოსმალთა პერიოდში კვიპროსის ბევრ სოფელში უფრო მეტი მოსახლეობა იყო, ვიდრე დედაქალაქში.[18][19] დამპყრობლებმა ქალაქის ძირითადი ტაძრები მეჩეთებად გადააკეთეს.
ნიქოზიაში ოსმალთა ფაშას, დრაგომანის, ყადის და ბერძნული საეპისკოპოს რეზიდენციები იყო.
ახლად ჩამოსული თურქული მოსახლეობა ქალაქის ჩრდილოეთ ნაწილში, მდინარის ნაპირებთან სახლდებოდა, მაშინ როცა ბერძენი კვიპროსელები ქალაქის სამხრეთ ნაწილში ცხოვრობდნენ, სადაც საეპისკოპო მდებარეობდა. სხვა ეთნიკური უმცირესობები, მათ შორის სომხები და ლათინოსები, ქალაქის დასავლეთ ნაწილში, პაფოსის კარიბჭესთან სახლდებოდნენ.[20]
ბრიტანელთა მმართველობა
კვიპროსის კონვენციის შედეგად 1878 წლის 5 ივლისს ნიქოზიაში გაერთიანებული სამეფოს მმართველობა დამყარდა.[21] ოსმალთა ადმინისტრაციული შტაბები 1904 წელს ახლადაგებულმა სამართლოს შენობამ, მიწის რეესტრმა, საბაჟომ და ნიქოზიის კომისრის შტაბ-ბინამ ჩაანაცვლა. ამ დაწესებულებათა მიმდებარე ტერიტორიაზე მდებარეობდა ნიქოზიის საპოლიციო სამსახური, ხოლო მის მოპირდაპირე მხარეს – საფოსტო და სატელეგრაფო ოფისები.[22]
1882 წელს ნიქოზიაში დაარსდა მუნიციპალური საბჭო, რომლის სათავეშიც ქალაქის მერი იყო. პირველი საბჭოს შენობა მუნიციპალიტეტის მოედანზე მდებარეობდა, რომელიც 1944 წელს ბასტიონად გადაკეთდა.
1923 წელს ნიქოზიის მუნიციპალური საზღვრები საგრძნობლად გაფართოვდა.[23] ამჟამინდელ მდგომარეობას ქალაქის ფარგლებმა 1938 წელს მიაღწია.[24]
1955 წელს ნიქოზიაში ბრიტანელთა მმართველობის წინააღმდეგ კუნძულის საბერძნეთთან გაერთიანების მოთხოვნით შეიარაღებული კონქლიქტი დაიწყო.[25][26][27][28] საბერძნეთთან გაერთიანება ვერ შედგა და კვიპროსელთა ბრძოლა 1960 წელს დამოუკიდებლობის მოპოვებით დასრულდა.
დამოუკიდებლობა და გაყოფა
1960 წელს ნიქოზია ბერძენ და თურქ კვიპროსელთა მიერ დაარსებული სახელმწიფოს, კვიპროსის რესპუბლიკის დედაქალაქი გახდა. 1963 წელს ბერძნებმა საკონსტიტუციო ცვლილებები მოითხოვეს, რასაც თურქებმა წინააღმდეგობა გაუწიეს.[29] ამ კრიზისის შემდეგ, 1963 წლის 21 დეკემბერს ბერძნებსა და თურქებს შორის ძალადობრივი დაპირისპირება შედგა. ნიქოზია მწვანე ხაზით ორ ნაწილად გაიყო. გამყოფ ხაზს სახელი გაეროს ოფიცერის მიერ გამოყენებული კალმის ფერის გამო ეწოდა, რომელმაც ქალაქის რუკაზე ეს უკანასკნელი გაავლო.[30] თურქი კვიპროსელები მთავრობას ჩამოაშორეს და მათი უდიდესი ნაწილი საცხოვრებლად ნიქოზიის თურქულ ნაწილში გადავიდა.[31]
1974 წლის 15 ივლისს ბერძენ შავ პოლკოვნიკებს გადატრიალების მცდელობა ჰქონდათ, რითაც კუნძულის საბერთნეთთან გაერთიანებას გეგმავდნენ. მათ პრეზიდენტი მაკარიოს III ჩამოაგდეს, რის შემდეგაც უმაღლესი ხელისუფლის პოზიცია ნიკოს სამპსონმა დაიკავა.[32]
პუტჩმა კუნძულზე თურქული სამხედრო ძალების შემოჭრა დააჩქარა, რომელიც 1974 წლის 20 ივლისს განხორციელდა.[33] 14 აგვისტოს თურქულმა არმიამ კვიპროსის ტერიტორიის 37% დაიკავა, რომელიც ნიქოზიის ჩრდილოეთ ნაწილსაც მოიცავდა.
1975 წლის 13 თებერვალს კვიპროსელ თურქთა საზოგადოებამ თურქეთის მიერ ოკუპირებული ტერიტორიები კვიპროსის თურქულ ფედერაციულ სახელმწიფოს გამოაცხადა.[34] 1983 წლის 15 ნოემბერს მათ დამოუკიდებლობა ჩრდილოეთი კვიპროსის თურქული რესპუბლიკის სახელით გამოაცხადეს.
2016 წლის 30 ოქტომბრიდან ნიქოზია მსოფლიოში ერთადერთი დედაქალაქი იყო, სადაც ორი სასაათო ზონა მოქმედებდა, მას შემდეგ, რაც დე ფაქტო ჩრდილოეთი კვიპროსის თურქული რესპუბლიკის პარლამენტმა ოფიციალური თურქეთის დრო დააწესა.[35][36] მათ გადაწყვეტილებას კვიპროსელ თურქთა პროტესტი მოჰყვა, რის შემდეგაც მთავრობამ სტანდარტულ სასაათო ზონაზე დაბრუნება გადაწყვიტა.
გეოგრაფია
ჰავა
ნიქოზიაში ცხელი ნახევრად უდაბნოს ჰავაა, რომლისთვისაც დამახასიათებელია ცხელი, მშრალი, ხანგრძლივი ზაფხული და ზომიერი ზამთარი. ნალექის წლიური რაოდენობა და წლიური ტემპერატურული ამპლიტუდა საკმაოდ დაბალია.[37] ქალაქში დაფიქსირებული ისტორიული ტემპერატურული მაქსიმუმი 44.7 °C-ია.[38]
ღირშესანიშნაობები
ქალაქის სამხრეთი ნაწილი
ლედრას ქუჩა, რომელიც ნიქოზიის ცენტრში მდებარეობს, ისტორიულად ქალაქის ყველაზე ხალხმრავალი ქუჩა იყო. მის მიმდებარე ვიწრო ქუჩებზე ბუტიკები, ბარები და და კაფეები მდებარეობს. ლედრას ქუჩა, რომელიც ისტორიული მნიშვნელობის მონუმენტია, ძველი ქალაქის ჩრდილოეთ და სამხრეთ ნაწილებს ერთმანეთს აკავშირებს. მისი სიგრძე ერთი კილომეტრია. კვიპროსის გათავისუფლების ეროვნული ორგანიზაციის ბრძოლის დროს, რომელიც 1955-1959 წლებში გრძელდებოდა, ქუჩამ არაფორმალური წოდება – „სიკვდილის მილი“ მიიღო.[39][40] 1963 წლიდან ქუჩა გადაკეტილი იყო, ხოლა 1974 წლიდან ბუფერული ზონის ნაწილს შეადგენდა. ბერძნულ და თურქულ მხარეებს შორის შეთანხმების მიღწევის არაერთი უშედეგო მცდელობის შემდეგ, ქუჩა საბოლოოდ 2008 წლის 3 აპრილს გაიხსნა.
ლედრას ქუჩის სამხრეთით, ფანერომენის მოედანი მდებარეობს, რომელიც 1974 წლამდე ნიქოზიის ცენტრი იყო. მოედანზე არაერთი ისტორიული მნიშვნელობის ნაგებობა და მონუმენტი მდებარეობს, მათ შორისაა 1872 წელს აგებული ფანერომენის ტაძარი, ფანერომენის სკოლა, ფანერომენის ბიბლიოთეკა და მარმარილოს მავზოლეუმი.
მეუფე კიპრიანოს მოედანზე 1956 წელს ვენეციურ სტილში აგებული მეუფის სასახლე მდებარეობს, რომელშიც ბიზანტიური მუზეუმია გახსნილი. სასახლის მიმდებარედ გოთიკური სტილის წმინდა იოანე ნათლისმცემლის სახელობის საკათედრო ტაძარია, რომელიც 1665 წლით თარიღდება და დიდებული ფრესკებით გამოირჩევა.
ქალაქის გალავანს სამი კარიბჭე აქვს: კირენიის კარიბჭე ჩრდილოეთით, პაფოსის კარიბჭე დასავლეთით და ფამაგუსტას კარიბჭე აღმოსავლეთით, რომელიც ქალაქს ფამაგუსტასთან, ლარნაკასთან, ლიმასოლთან და კარპასიასთან აკავშირებს. სამივე კარიბჭე კარგადაა შემორჩენილი.
ქალაქის სამხრეთი ნაწილის მთავარი მოედანი და ცენტრი თავისუფლების მოედანია, სადაც ქალაქის მერია, საფოსტო ოფისი და ბიბლიოთეკა მდებარეობს. მოედანი ქალაქის ძველ ნაწილს განახლებულ ნაწილთან აკავშირებს. თავისუფლების მოედანზე ქალაქის პრესტიჟული სავაჭრო ქუჩები და გამზირები გადის.
ლევენტის მუნიციპალური მუზეუმი ნიქოზიაში ერთადერთი ისტორიული მუზეუმია. ქალაქის სხვა მუზეუმებს შორისაა ფოლკლორული ხელოვნების მუზეუმი, ეროვნული ბრძოლის მუზეუმი და კვიპროსის ეთნოლოგიური მუზეუმი.
ნიქოზიაში სომხური საეპისკოპო, ბუდისტური ტაძარი, მარონიტების საეპისკოპო და რომაული კათოლიკური ტაძარი მდებარეობს.
ქალაქის ჩრდილოეთი ნაწილი
ქალაქის ჩრდილოეთი ნაწილის ცენტრი ათათურქის მოედანია, რომელიც ისტორიულად თურქ კვიპროსელთა საზოგადოების კულტურული ცენტრი იყო.[41] მოედნის ცენტრში ვენეციური სვეტი დგას, რომელიც ქვეყნის მთავრობის სიმბოლიკას წარმოადგენს.[41] ადგილობრივები სვეტს „ობელისკს“ უწოდებენ. ეს უკანასკნელი კვიპროსის ანტიკურ ქალაქ სალამინში ვენეციელებმა 1550 წელს ჩამოიტანეს.[42] გირნის გამზირი ათათურქის მოედანს კირენიის კარიბჭესთან აერთებს. გამზირზე უამრავი მაღაზია და რესტორანი მდებარეობს.[43] მას „გალავნიანი ქალაქის სიმბოლოს“ უწოდებენ.
ლედრას ქუჩის გვერდით არასტას საცალფერო ქუჩებია განლაგებული, რომლებზეც აღმოსავლური ვაჭრობის ტრადიციებია წარმოდგენილი.[44]
ქალაქის ერთ-ერთი ღირშესანიშნაობა სელიმიის მეჩეთი, ყოფილი წმინდა სოფიას საკათედრო ტაძარია, რომელიც ჩრდილოეთი კვიპროსის რელიგიურ ცენტრს წარმოადგენს.
ხელისუფლება
ნიქოზიის მუნიციპალიტეტი
ნიქოზიის მუნიციპალიტეტი გალავნიან ქალაქსა და მის მიმდებარე ტერიტორიებზე მუნიციპალური ვალდებულებების შესრულებაზეა პასუხისმგებელი. კონსტიტუციის მიხედვით სამთავრობო შენობები აუცილებლად ნიქოზიის მუნიციპალურ ფაგრლებში უნდა მდებარეობდეს.[45] ნიქოზიის მუნიციპალიტეტის ლეგიტიმაცია ქალაქის სამხრეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებზე ვრცელდება. დედაქალაქის ადმინისტარცია 1958 წელს დაარსდა.
ნიქოზიის თურქული მუნიციპალიტეტი
ნიქოზიის თურქული მუნიციპალიტეტის დაარსების პირველი მცდელობა 1958 წელს განხორციელდა. 1959 წლის ოქტომბერში ბრიტანეთის კოლონიურმა ადმინისტრაციამ თურქული მუნიციპალიტეტის კომიტეტის შესახებ კანონი მიიღო. 1960 წელს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, კვიპროსის რესპუბლიკამ თურქ კვიპროსელებს საკუთარი მინიციპალიტეტის დაარსების უფლება მიანიჭა,[46][47][48] თუმცა ორ მხარეს შორის არსებული მოლაპარაკებები 1962 წელს ჩაიშალა.[49][50] 1974 წელს კუნძულზე თურქული სამხედრო ძალების შემოჭრის შემდეგ, ნიქოზიის თურქული მუნიციპალიტეტი ჩრდილოეთი ნიქოზიის დე ფაქტო ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო გახდა. მისი ლეგიტიმაცია ქალაქის ჩრდილოეთ და ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილებზე ვრცელდება.[51] ნიქოზიის თურქული მუნიციპალიტეტი კვიპროსის თურქული მუნიციპალიტეტების გაერთიანების წევრია.[52] მისი მერი ერთიანი დემოკრატიული პარტიის წევრი მეჰმეთ ჰარმანცია.
ეკონომიკა
ნიქოზია ქვეყნის ეკონომიკური და ფინანსური ცენტრია. ქალაქში კვიპროსის ყველა ბანკის სათავო ოფისი მდებარეობს. დედაქალაქში ასევე არაერთი საერთაშორისო ბიზნეს ფირმის ოფისია. ნიქოზიის ფინანსური გაზეთებია Financial Mirror და Stockwatch.
2011 წლის აგვისტოს კვლევის მიხედვით, ნიქოზია აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთის რეგიონში უმდიდრესი ქალაქია, ხოლო მსოფლიოში გადახდისუნარიანობის მიხედვით მე-10 ადგილს იკავებს.[53]
კულტურა
ნიქოზიის კვიპროსის მუზეუმი ქვეყანაში უდიდესი და უძველესი არქეოლოგიური მუზეუმია.
ეთნოლოგიური მუზეუმი ოსმალთა ბატონობის პერიოდის ურბანული არქიტექტურის მნიშვნელოვანი ნიმუშია. მუზეუმში ბიზანტიელთა მმართველობის, შუა საუკუნეების და ოსმალთა ბატონობის პერიოდის არტეფაქტებია წარმოდგენილი.[54]
ქალაქის გალერეებს შორის გამორჩეულია ლევენტის გალერია, სადაც კვიპროსელი, ბერძენი და ევროპელი მხატვრების 800 ნამუშევარია წარმოდგენილი.
ნიქოზიაში ხშირად ტარდება მუსიკალური და თეატრალური ღონისძიებები. ქალაქის ყველაზე ცნობილი სასცენო სივრცე კვიპროსის ეროვნული თეატრია.[55]
2000 წელს ნიქოზიამ მის სამყაროს 49-ე სილამაზის კონკურსს უმასპინძლა. [56]
განათლება
ნიქოზიაში რვა უნივერსიტეტი მდებარეობს. ესენია:
- კვიპროსის უნივერსიტეტი
- ნიქოზიის უნივერსიტეტი
- კვიპროსის ევროპული უნივერსიტეტი
- კვიპროსის ღია უნივერსიტეტი
- ფრედერიკის უნივერსიტეტი
- ახლო აღმოსავლეთის უნივერსიტეტი
- ხმელთაშუა ზღვის უნივერსიტეტი
- კვიპროსის საერთაშორისო უნივერსიტეტი
საერთაშორისო ურთიერთობები
დაძმობილებული ქალაქები[57]
რესურსები ინტერნეტში
- English-language website for Municipality of Nicosia (Λευκωσια)
ნიქოზია, ტურისტული მეგზური ვიკივოიაჟზე- "Nicosia in Dark and White" A photo project about the city's old abandoned buildings
- Organisational structure of Islamic religion in Cyprus
- Echoes Across the Divide დაარქივებული 2012-02-24 საიტზე Wayback Machine.
