Суринам
Суринам (нидер. Suriname, [ˌsyːriˈnaːmə], Үлгі:Lang-srn), ресми атауы Суринам Республикасы (нидер. Republiek Suriname, Үлгі:Lang-srn) — Оңтүстік Американың солтүстік-шығысында орналасқан мемлекет.
| Суринам Республикасы нидер. Republiek Suriname Үлгі:Lang-srn | |||||
| |||||
| Ұран: «Justitia — Pietas — Fides (Әділдік, діншілдік, сенім)» | |||||
| Әнұран: «God zij met ons Suriname» | |||||
.svg) | |||||
| Тарихы | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Тәуелсіздік күні | 25 қараша 1975 жыл (Нидерландтан) | ||||
| Мемлекеттік құрылымы | |||||
| Ресми тілдері | Нидерланд тілі | ||||
| Елорда | Парамарибо | ||||
| Ірі қаласы | Парамарибо | ||||
| Үкімет түрі | Аралас республика | ||||
| Президенті Вице-президенті | Дези Баутерсе Асхвин Адхин | ||||
| Географиясы | |||||
| Жер аумағы • Барлығы • % су беті | Әлем бойынша 90-шы орын 163 821 км² 1,1 | ||||
| Жұрты • Сарап (2016) • Санақ (2012) • Тығыздығы | 558 368 адам (166-шы) 541 638 адам 2,9 адам/км² (231-ші) | ||||
| Экономикасы | |||||
| ЖІӨ (АҚТ) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда | 9,044 млрд.[1] $ 15,845[1] $ | ||||
| ЖІӨ (номинал) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда | 4,110 млрд.[1] $ (146-ы) 6,881[1] $ | ||||
| АДИ (2017) | ▬ 0,720[2] (жоғары) (100-ші) | ||||
| Этнохороним | суринамдық, суринамдықтар | ||||
| Валютасы | Суринам доллары | ||||
| Қосымша мәліметтер | |||||
| Интернет үйшігі | .sr | ||||
| ISO коды | SR | ||||
| ХОК коды | SUR | ||||
| Телефон коды | +597 | ||||
| Уақыт белдеулері | UTC-3 және America/Paramaribo | ||||
Суринам Гайанамен батыста, Француз Гвианасымен шығыста және Бразилиямен оңтүстікте шектеседі. Ал солтүстікте Атлант мұхитымен шайылады.
Саяси құрылымы
Суринам парламенттік республика болып саналады. Мемлекет және үкімет басшысы – президент. Ол парламентің бірыңғай шешімі бойынша 5 жылға сайланады. 2010 жылдың тамызында – Дези Баутерсе президент болып сайланды.
Парламент – бір палаталы Мемлекеттік жиын. Депутат тұрғындардың шешімі бойынша 5 жылға сайланады. Жалпы депутаттар саны – 51.
2010 жылдың мамыр айындағы сайлаулардың қорытындысы:
- Мега-комбинация (соның ішінде Ұлттық-демократиялық партия) – 23 депутат
- Демократия мен даму үшін жаңа майдан – 14 депутат
- А-комбинация – 7 депутат
- Өрлеу үшін халықтық альянс – 6 депутат
- Бірлік арқылы демократия мен даму үшін партия – 1 депутат
Әкімшілік-аумақтық бөлінісі
| № | Округ | Әкімшілік орталығы | Жер аумағы, км² | Халық саны | Халық тығыздығы, адам/км² |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Брокопондо | Брокопондо қаласы | 7 364 | 14 215 адам | 1,93 |
| 2 | Коммевейне | Ньив-Амстердам қаласы | 2 353 | 24 649 адам | 10,48 |
| 3 | Корони | Тотнесс қаласы | 3 902 | 2 887 адам | 0,74 |
| 4 | Маровейне | Албина қаласы | 4 627 | 16 642 адам | 3,60 |
| 5 | Никкери | Ньив-Никкери қаласы | 5 353 | 36 639 адам | 6,84 |
| 6 | Пара | Онвервахт қаласы | 5 393 | 18 749 адам | 3,48 |
| 7 | Парамарибо | Парамарибо қаласы | 183 | 242 946 адам | 1327,57 |
| 8 | Сарамакка | Гронинген қаласы | 3 636 | 15 980 адам | 4,39 |
| 9 | Сипаливини | Парамарибо қаласы | 130 567 | 34 136 адам | 0,26 |
| 10 | Ваника | Лелидорп қаласы | 442 | 85 986 адам | 194,54 |
| Барлығы | 163 820 | 492 829 адам | 3,01 |
Тұрғындар
Тұрғындар саны – 566 846 (шілде, 2013)
Жылдық өсімі – 1,15 %
Бала туы – 1000-ға 17,1
Өлімі – 1000-ға 6,15
Өмірдің орташа ұзақтығы – ерлерде – 69 жыл, әйелдерде – 74 жыл
Иммунодефицитті вируспен жұқтыру (АИВ инфекциясы) – 1% (2009 жыл)
Қала халқы – 69% (2010)
Этнос құрамы
Үнділер – 37 %Креолдар (негізінде мулаттар) – 31 %Явандар – 15 %Марондар – 10 %Үндістер – 2 %Қытайлықтар – 2 %Ақтар – 1 %Басқалар – 2 %
Діңдер құрамы
Индуистар – 27,4 %Протестанттар (көбі моравандар) – 25,2 %Католиктар – 22,8 %Мұсылмандар – 19,6 %Басқалар – 5 %