Suriname
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Suriname | |||
| |||
| |||
| Basisgegaevens | |||
| Officieel taal | Nederlands | ||
| Huidsjtad | Paramaribo | ||
| Sjtaotsvörm | Rippebliek (democratisch) | ||
| Sjtaotshoof (lies) | Chan Santokhi (sinds 2020) | ||
| [[{{{titelhoofregering}}}]] | {{{naomhoofregering}}} | ||
| [[{{{titelhoofregering1}}}]] | {{{naomhoofregering1}}} | ||
| [[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
| [[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
| Religie | {{{religie}}} | ||
| Opperflaakde – % water | 163.820 km² 1,1% | ||
| Inwoeners – Deechde: | 579.633 (2015) [1] 3,5/km² | ||
| Biekómmende gegaeves | |||
| Munteinheid | Surinaamsen dollar (SR$) | ||
| Tiedzaone | UTC -3 | ||
| Nationale fiesdaag | 25 november | ||
| Vouksleed | God zij met ons Suriname | ||
| Web | Code | Tel. | .sr | SUR | +597 | ||
Suriname is e land aon de noordkös vaan Zuid-Amerika, grenzend aon Guyana in 't weste, Brazilië in 't zuie en Frans Guyana in 't ooste. De bevolking is gering in aontal. Hoofstad en groetste stad is Paramaribo; daoboete gief 't eigelek gein stei vaan beteikenis. 't Land waor tot 1975 'n kolonie vaan Nederland, boemèt 't nog ummer sterke diplomatieke ben heet.
Bestuurleke indeiling
Suriname is ingedeild in tien distrikte, die al in de kolonialen tied zien vasgelag. De distrikte zeen wijer ingedeild in 62 ressorte.
| Distrik | Hoofstad | Oppervlaakde (km²) | Opp. (%) | Inwoeneraontal (2012)[2] | Inw. (%) | Bev.diechheid (inw/km²) | Kaart | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Brokopondo | Brokopondo | 7.364 | 4,5 | 15.909 | 2,9 | 2,2 |  |
| 2 | Commewijne | Nieuw-Amsterdam | 2.353 | 1,4 | 31.420 | 5,8 | 13,4 | |
| 3 | Coronie | Totness | 3902 | 2,4 | 3.391 | 0,6 | 0,9 | |
| 4 | Marowijne | Albina | 4.627 | 2,8 | 18.294 | 3,4 | 4,0 | |
| 5 | Nickerie | Nieuw-Nickerie | 5.353 | 3,3 | 34.233 | 6,3 | 6,4 | |
| 6 | Para | Onverwacht | 5.393 | 3,3 | 24.700 | 4,6 | 4,6 | |
| 7 | Paramaribo | Paramaribo | 183 | 0,1 | 240.924 | 44,5 | 1323,8 | |
| 8 | Saramacca | Groningen | 3.636 | 2,2 | 17.480 | 3,2 | 4,8 | |
| 9 | Sipaliwini | gein | 130.567 | 79,7 | 37.065 | 6,8 | 0,3 | |
| 10 | Wanica | Lelydorp | 442 | 2,7 | 118.222 | 21,8 | 266,9 | |
| Suriname | Paramaribo | 163.820 | 100,0 | 541.638 | 100,0 | 3,3 |
Taole
Umtot in Suriname väöl aofzunderleke etnische gróppe bestoon heet me de koloniaal taol, 't Nederlands, es insegste officieel taol aongehawwe. Nederlands zouw ouch de twiede volkstaol (nao aontal sprekers gemete dus) zien; 't weurt veural in de hoofstad väöl es umgaankstaol gebruuk. De groetste taol is de creooltaol Sranantongo, die door ederein in 't noorde verstande weurt. De taol vaan de Hindoestaone is Sarnami Hindoestani, die vaan de Javaone Javaans. De Indiane spreke taole wie 't Arowaks en 't Kalina.
Historie
Suriname woort in de zeventiende iew door Ingeland es kolonie bezat, en in d'n Twieden Ingelsen Oorlog door de Zeeuw Abraham Crijnsen voor Nederland vereuverd. In de Vrei vaan Breda woort vasgelag tot Nederland 't gebeed moch behawwe, in ruil veur 't stedsje Nui Amsterdam, 't later New York, wat toch al umringk waor door Ingels gebeed.
In de Napoleontischen tied bezatte de Ingelse de kolonie veur te veurkoume tot de Franse 't zouwe goon exploitere. Bij 't Congres vaan Wene in 1815 mós Nederland wel 't westelek deil vaan de kolonie aofstoon aon Groet-Brittannië; dit woort Brits Guyana.
In de volgenden tied vestegde ziech väöl Nederlandse boere in Suriname en veurde 't land ouch, naotot de slaovehandel gestop waor en de slavernij per verdraag aofgesjaf, gojekoupe arbeiders in: vaan 't euverbevolk Java, en oet Brits Indië. Zoe woort 't land vaan 'n oongewoen etnische diversiteit. In 1954 woort 't Statuut vaan 't Keuninkriek opgestèld, boe-in Suriname gein kolonie mie, meh 'nen otonome staot binne 't keuninkriek woort. Op 25 november 1975 woort 't land oonaofhenkelek. Vaan 1980 tot 1988 waor 't land 'n militair dictatuur oonder Desi Bouterse. Sinds deen tied is 't land democratisch, meh nog ummertouw beröch um zienen ermooj en hoeg criminaliteit. In de jaore negeteg verbeterde de relatie mèt Nederland get.