2024 жыл

Қаңтар

• 1 қаңтар
  • Мысыр, Эфиопия, Иран, Сауд Арабиясы және Біріккен Араб Әмірліктері БРИКС құрамына кірді.^[1]
  • Таулы Қарабақ аймағы Әзербайжан құрамына қайта кірді де, Арцах Республикасы ресми түрде ыдырады.^[2]
  • Жапонияның батыс жағалауында 7.5 Mww деңгейлі ірі жер сілкінісі орын алды, нәтижесінде 126 адам қайтыс болды, 611 адам жарақат алды.^[3]
  • Эфиопия Сомалилендпен Бербера портын пайдалану туралы келісімге келгенін жариялады. Эфиопия сонымен бірге Сомалилендтің тәуелсіздігін мойындайтын бірінші ел болатынын айтады.^[4]
• 2 қаңтар – Маршалл аралдарында жалпы сайлау өтті. Маршалл аралдарының заң шығару жиналысы Хильда Хайнды президент болып сайлады.^[5]
• 3 қаңтар – Кермандағы лаңкестік әрекет: Қасым Сүлейманиның өлтірілу «мерейтойына» Керман, Иранда Ислам мемлекеті бомбалауы нәтижесінде 89 адам қайтыс болды.^[6][7]
• 7 қаңтар – Бангладеште жалпы сайлау өтті. Оппозициялық партияның наразылығына және дауыс беруге келгендер санының күрт төмендеуіне қарамастан Хасина Шайһ Уазед басқарған Авами лиг партиясы сайлауда төртінші рет қатар жеңіске жетті.
• 8 қаңтар – Эквадордағы қарулы қақтығыс: Лос Чонерос атты картель басшысы Хосе Масиас Вильямар түрмеден қашып кетті. Эквадор президенті Даниэль Нобоа елде төтенше жағдай жариялады. Көшелерге, түрмелерге әскерилер жіберілді.^[8]
• 11 қаңтар
  • Папуа — Жаңа Гвинеяда есептеу кезінде болған болжалды қателік нәтижесінде полицейлер мен сарбаздардың жалақысы берілмей қалды, елде ереуіл басталды.
  • АҚШ хуситтер қозғалысына тауар тасымалдап жатқан ирандық дауды басып, кейін батады. Операция нәтижесінде кеменің бүкіл экипажы ұсталған, екі SEAL теңізде жоғалған.
• 12 қаңтар – Өркендеу күзетшісі операциясы: Хуситтердің Қызыл теңіздегі кемелерге шабуылына жауап ретінде АҚШ бастаған коалиция хуситтердің Йемендегі базаларына әуе шабуылын ұйымдастырды.^[9]
• 13 қаңтар – Тайваньда президент сайлауы өтті. Демократиялық ілгерішіл партияның үміткері Лай Циндэ жалпы дауыстың 40% жинады да, жеңіске жетті.
• 14 қаңтар
  • Таққа отырғанына 52 жыл болған күні Дания патшайымы II Маргрете тақтан бас тартты, оның орнына таққа кронпринц Фредерик отырып, ол X Фредерик атанды.^[10][10]
  • 2024 жылғы Комор аралдарындағы президент сайлауы: халықтың тек 16.3% қатысқан сайлау нәтижесінде халық наразылығына қарамастан президент Азали Ассумани 62.9% дауыспен қайта сайланды.^[11]
• 15 қаңтар Бернардо Аревалоның Гватемала президенті болып ұлықтауы.^[12]
• 19 қаңтар – Жапония SLIM миссиясының көмегімен Айға баяу қондыру жасаған бесінші ел болды.
• 19 қаңтар - Kaspi bank американдық NASDAQ биржасында компания 11 миллионнан астам акция сатты және 1 миллиард доллардан астам қаражат жинады.
• 22 қаңтар – Джозеф Бокайдың Либерия президенті болып ұлықтауы.
• 24 қаңтар – Белгород облысындағы Ил-76 апаты: ресейлік Ил-76 әскери транспорт ұшағы Короча ауданында құлады. Ресей мәліметінше ішінде болған барлық адам, соның ішінде 65 украиналық әскери тұтқын, экипаждың 6 мүшесі және 3 күзетші, қайтыс болды.^[13]
• 26 қаңтар
  • Израиль−Хамас соғысы: БҰҰ Халықаралық әділет соты Израильдің Газадағы геноцидтік әрекетіне жол бермегенін және палестиналықтарға қауіпсіздік бергенін талап етті, алайда әскери операцияның тоқтатылуын талап еткен жоқ.^[14]
  • Тувалуда жалпы сайлау өтті.^[15]
• 28 қаңтар – Финляндиядағы президент сайлауының 1-айналымы өтті.
• 31 қаңтар – Джохор сұлтаны Ибраһим Исмаил Малайзияның 17-Янг ди-Пертуан Агонг тағына отырды.

Ақпан

• 4 ақпан
  • Намибия президенті Хаге Гейнгоб қайтыс болды; орнын вице-президент Нанголо Мбумба алды.^[16]
  • Сальвадорда жалпы сайлау өтті.
• 7 ақпан – Әзербайжандағы президент сайлауы: Оппозицияның наразылығына қарамастан, президент Ильхам Әлиев бесінші рет қайта сайланды.^[17][18]
• 8 ақпан – Пәкістанда жалпы сайлау өтті. Нәтижесінде Ұлттық ассамблея мандаттарының көбісін Партиясыз саясаткерлер жеңіп алды. Партиясыздардың көбі тыйым салынған Әділет үшін қозғалыстың бұрынғы мүшелері болған.
• 11 ақпан – 2024 жылғы Финляндиядағы президент сайлауы: Екінші айналым нәтижесінде президент болып Александр Стубб сайланды.
• 14 ақпан – 2024 жылғы Индонезиядағы жалпы сайлау: Үкіметтік табуляторлардың ресми жылдам санауы бұрынғы әскери офицер Прабово Субиантоны наурыз айында шығарылатын түпкілікті нәтижелерге дейін президенттік сайлаудың жеңімпазы деп таныды.
• 16 ақпан – Харптағы түрмеде ресейлік оппозиционер Алексей Навальный қайтыс болды.
• 22 ақпан – америкалық Intuitive Machines компаниясының Nova-C қонушысы Айға қонған алғашқы коммерциялық көлік болды.
• 23 ақпан – Армения өзінің ҰҚШҰ-дағы мүшелігін де-факто уақытша тоқтатты.
• 25 ақпан – Беларусьтегі парламент сайлауы нәтижесінде биліктегі Белая Русь партиясы мандаттың көпшілігіне ие болды.
• 26 ақпан – Венгриядағы президенттік сайлау^[19]. Тамаш Шайок сайланды^[20].

Наурыз

• 1 наурыз
  • Қазақстан бірыңғай уақыт белдеуіне (UTC+5:00) көшті.^[21]
  • Иранда парламент сайлауы өтті.
• 7 наурыз – Швеция ресми түрде НАТО құрамына енді де, оның 32-мүшесі болды.^[22][23]
• 11 наурыз – Гаити президенті және премьер-министрі Ариэль Анри елдегі қылмыскер топтарының өзара соғысы деп сипатталатын дағдарыс жағдайында екі лауазымнан да отставкаға кететінін хабарлады.^[24]
• 13 наурыз – Еуропа Одағы «Одақтың жасанды зият жайлы регламенті» атты жасанды зиятқа арналған әлемдегі алғашқы толық құқықтық және реттеуші заңды қабылдады.^[25]
• 15–17 наурыз – Ресейде сегізінші президент сайлануы жүрді. Нәтижесінде Владимир Путин бесінші рет қайта сайланды.^[26]
• 22 наурыз – Ресейдің Красногорск қаласындағы Crocus City Hall залында Ислам мемлекеті ұйымына қатысы бар қарулы адамдар концертке келушілерге шабуыл жасап, кем дегенде 137 адамды өлтіріп, 182 адамды жаралады.
• 25 наурыз – БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі Газада «тез арада атысты тоқтатуды» және барлық кепілге алынғандарды дереу және сөзсіз босатуды талап ететін қарар қабылдады.

Сәуір

• 3 сәуір – Тайваньдағы 7,4 және 6,5 баллдық жер сілкіністерінің сериясы^[27].
• 6 сәуір – Словакия Президентін сайлаудың екінші туры^[28].

• 31 наурыз – Болгария мен Румыния теңіз және әуе жолдары арқылы Шенген аймағының құрамына кіреді.^[29]
• 8 сәуір - толық күн тұтылуы Мексикада, АҚШ-тың орталық бөлігінде, Канаданың шығысында көрінеді. Жеке тұтылу Солтүстік Америкада, Орталық Америкада байқалады^[30].
• 5 мамыр – Панамадағы жалпы сайлау.
• 7–11 мамыр – Мальмё, Швецияда Eurovision ән байқауы 2024 өтеді.
• 8 мамыр – Солтүстік Македониядағы парламент сайлауы.
• 12 мамыр – Литвадағы президент сайлауы.
• 19 мамыр – Доминикан Республикасыдағы жалпы сайлау.
• 1 маусым – Исландиядағы президент сайлауы.
• 2 маусым – Мексикадағы жалпы сайлау.
• 6–9 маусым – Еуропалық парламент сайлауы.
• 19 маусым – Бельгиядағы федералды сайлау.
• 22 маусым – Мавританиядағы президент сайлауы.
• 15–16 шілде – Руандадағы жалпы сайлау.
• 26 шілде–11 тамыз – Париж, Францияда 2024 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары орын алады.
• 17 тамыз – Индонезияның астанасы Джакартадан Нусантараға көшеді.
• 13 қазан – Литвадағы парламент сайлауы.
• 27 қазан – Парагвайдағы жалпы сайлау.
• 5 қараша – Америка Құрама Штаттарындағы президент сайлауы.
• 12 қараша – Палау Республикасындағы жалпы сайлау.
• 7 желтоқсан – Ганадағы жалпы сайлау.

Күні белгісіз

• Сәуір немесе мамыр – Үндістандағы жалпы сайлау.
• Мамыр, маусым, шілде немесе тамыз – Оңтүстік Африка Республикасыдағы жалпы сайлау.
• Көктем, жаз немесе қыс – Ұлыбританияның келесі парламент сайлауы.
• Маусым – Шри-Ланкадағы президент сайлауы.
• Күз – Молдовадағы президент сайлауы.
• Қазан
  • Ботсванадағы жалпы сайлау.
  • Чадтағы президент сайлауы.
  • Грузиядағы парламент сайлауы.
  • Венесуэладағы президент сайлауы.
• Қараша
  • Румыниядағы президент сайлауы.
  • Сингапур премьер-министрі Ли Сянь Луң отставкаға кетіп, өз өкілеттігін орынбасары Лоуренс Уоңға береді.
• Желтоқсан
  • Алжирдегі президент сайлауы.
  • Хорватиядағы президент сайлауы.

Тағы қараңыз: Санат:2024 жылы туғандар

Тағы қараңыз: Санат:2024 жылы қайтыс болғандар