Кмерски јазик

главен јазик на Камбоџа

Кмерскиот или камбоџански јазик (ភាសាខ្មែរ) е службен јазик во азиската држава Камбоџа и мајчин јазик на Кмерите. Овој јазик е втор најмногу зборуван австроазиски јазик, веднаш зад виетнамскиот јазик со вкупно околу 15,7 до 21,6 милиони говорници. Кмерскиот јазик бил под одредено влијание од санскритскиот и палискиот јазик, особено во кралскиот и религискиот домеин прифатени преку хиндуизмот или бидизмот. Исто така, кмерскиот јазик е најраниот запишан мон-кмерски јазик. Поради самата географска положба на јазикот, кмерскиот имал влијание врз и од тајландскиот, лаоскиот, виетнамскиот и чамскиот, кои пак создаваат една лингвистичка група со слични одлики пред сè поради сличниот санскритски зборовен фонд.[2]

Кмерски
ភាសាខ្មែរ
Изговор[pʰiːəsaː kʰmaːe]
Застапен воКамбоџа, Виетнам, Тајланд, САД, Франција, Австралија
Говорници15,7 до 21,6 милиони (2004)
  • Мајчин јазик: 14,7 до 20,6 милиони
    • Камбоџа: 12,1 милиони
    • Виетнам: 1.055.174[1]
    • Тајланд: 1,2 милиони
    • САД: 190.000
    • Франција: околу 50.000
    • Австралија: 22.000
    • Канада: 16.500
  • Втор јазик: 1 милиони во Камбоџа  
Јазично семејство
австроазиско
Статус
Службен воКамбоџа Камбоџа
Јазични кодови
ISO 639-1km
ISO 639-2khm
ISO 639-3или:
khm — централен кмерски јазик
kxm — северен кмерски јазик

Кмерскиот јазик се служи со свое писмо познато како аксарско или кмерско писмо. За разлика од околните јазици во Индокина, кмерскиот јазик не е тонски јазик. Јазикот е составен од пет главни дијалектни групи, а тие се:

  • Батамбанг - се зборува во северна Камбоџа.
  • Пном Пен - дијалект кој се зборува во и околу главниот град.
  • Северен кмерски - се зборува во североисточен Тајланд.
  • Јужен кмерски или кмерски кром - дијалект кој се зборува во делтата на реката Меконг.
  • Кардамомски кмерски - архаична форма која се зборува на планините Кардамом во западна Камбоџа.[3]

Фонологија

Стандардниот Кмерски јазик го има следниот фонолошки систем:

Согласки

ЛабијалниКорналниНапчаниВеларниГлотални
Звучни експлозивни
Незвучни експлозивниptckʔ
Неексплозивниɓɗ
Носниmnɲŋ
Ликвидниr l
Фрикативниsh
Априксимантниʋj

Согласките /f/, /ʃ/, /z/ и /ɡ/ можат да се сретнат во странски зборови како на пример од Француски или други јазици. Тие не се напишани во табелата затоа што не се сметаат како Кмерски согласки и гласовите не се сретнуваат во Кмерскиот јазик.

Самогласки

Странски гласови (МФА)КмерскиКмерска транскрипција (МФА)
/ɡ/ហ្គ/k/
/ʃ/ហ្ស/s/
/f/ហ្វ/h/ or /pʰ/
/z/ហ្ស/s/

Точниот број и фонетската вредност на самогласките варира од дијалект до дијалект. Кратките и долгите самогласки од ист квалитет се одделени според должината.

Слоговна структура

Кмерските зборови се најчесто од два или три слогови. Има 85 можни структури на две согласки на почетокот на слогот и две- три согласни структури како што е покажано подолу:

pɓtɗckʔmnɲŋjlrshʋ
ppʰt--pʰcpʰk--pʰn-pʰɲ-pʰŋ-pʰj-pʰl-pr-ps-
ttʰp-tʰk--tʰm-tʰn-tʰŋ-tʰj-tʰl-tr-tʰʋ
ccʰp-cʰk--cʰm-cʰn-cʰŋ-cʰl-cr-cʰʋ-
kkʰp-kʰt--kʰc-kʰm-kʰn-kʰɲ--kʰj-kʰl-kr-ks-kʰʋ-
ssp-st--sk--sm-sn---sl-sr-
ʔʔʋ-
mmt--mc-mʰn-mʰɲ-ml-mr-ms-mh-
llp-lk--lm--lh--

Броеви

Броевите се:

0សូន្យ(son)/soːu̯n/
1មួយ(muŏy)/muːə̯j/
2ពីរ(pi)/piː/
3បី(bei)/ɓəj/
4បួន(buŏn)/ɓuːə̯n/
5ប្រាំ(prăm)/pram/
6ប្រាំមូយ(prăm muŏy)/pram muːə̯j/
7ប្រាំពីរ(prăm pi)/pram piː/ (also /pram pɨl/)
8ប្រាំបី(prăm bei)/pram ɓəj/
9ប្រាំបួន(prăm buŏn)/pram ɓuːə̯n/
10១០ដប់(dâp)/ɗɑp/
100១០០មួយរយ(muŏy rôy)/muːə̯j rɔj/
1,000១០០០មួយពាន់(muŏy péan)/muːə̯j piːə̯n/
10,000១០០០០មួយម៉ឺន(muŏy mein)/muːə̯j məɨn/
100,000១០០០០០មួយសែន(muŏy sên)/muːə̯j saːe̯n/
1,000,000១០០០០០០មួយលាន(muŏy léan)/muːə̯j liːə̯n/

Наводи

Надворешни врски

🔥 Top keywords: Главна страницаМакедонски претседателски избори (2024)Македонски парламентарни избори (2024)Специјална:БарајГордана Силјановска-ДавковаМакедонски парламентарни избори (2020)Карлес ПуџдемонСписок на македонски народни поговоркиОче нашСтево ПендаровскиСредоземно МореМакедонијаБилјана ВанковскаМочуриштеГоце ДелчевСпецијална:СкорешниПромениМасакр во СребреницаСкопјеМарија АнтоанетаЛокални избори во Македонија (2021)Министерство за животна средина и просторно планирањеСвети Кирил и МетодијЈане СанданскиКиро ГлигоровСвети Климент ОхридскиСкиентологијаБалканска приказна (ТВ-серија)Втора светска војнаБедија БеговскаДржавни празници во МакедонијаХемофилијаМакедонски претседателски избори (2019)Хороскопски знациГригор ПрличевПретседател на МакедонијаКонстантин МиладиновИзбори во МакедонијаМакедонска крвава свадбаНационален парк Галичица