युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारशांची यादी

युनेस्को ने जगभरातील महत्त्वाच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारशांचे अधिक चांगले संरक्षण आणि त्यांच्या महत्त्वाची जाणीव करून देण्याच्या उद्देशाने अमूर्त सांस्कृतिक वारशाची यादी स्थापित केली.^[१] ही यादी अमूर्त सांस्कृतिक वारशाच्या सुरक्षेसाठी आंतर-सरकारी समितीने प्रकाशित केली आहे, ज्याचे सदस्य राज्य पक्षांच्या बैठकीद्वारे सर्वसाधारण सभेत निवडले जातात.^[२] जगभरातील मानवजातीच्या विविध मौखिक आणि अमूर्त खजिन्याच्या संकलनाद्वारे, कार्यक्रमाचा उद्देश अमूर्त वारसा संरक्षित करण्याच्या महत्त्वाकडे लक्ष वेधण्याचा आहे, ज्याला युनेस्को ने एक आवश्यक घटक म्हणून ओळखले आहे आणि सांस्कृतिक विविधतेचे आणि सर्जनशील अभिव्यक्तीचे भांडार म्हणून ओळखले आहे.^[३][४]

२००३ मध्ये अमूर्त सांस्कृतिक वारशाच्या सुरक्षेसाठीचे अधिवेशन सुरू झाले. ही यादी २००८ मध्ये स्थापित करण्यात आली.

२०१० पर्यंत प्रोग्राम दोन सूची संकलित करत होता. मानवतेच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारशाची लांब, प्रातिनिधिक यादी, सांस्कृतिक "सराव आणि अभिव्यक्ती जे या वारशाची विविधता प्रदर्शित करण्यास आणि त्याच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता वाढविण्यास मदत करतात." तातडीच्या सुरक्षिततेच्या गरजेतील अमूर्त सांस्कृतिक वारशाची छोटी यादी, त्या सांस्कृतिक घटकांची बनलेली आहे ज्यांना जिवंत ठेवण्यासाठी संबंधित समुदाय आणि देश तातडीच्या उपाययोजनांची आवश्यकता मानतात.^[५][६]

२०१३ मध्ये, तातडीच्या सुरक्षिततेची गरज असलेल्या अमूर्त सांस्कृतिक वारशाच्या यादीवर चार घटक कोरले गेले होते. जे संबंधित समुदायांच्या सहभागाने या वारशाचा प्रसार सुनिश्चित करण्यासाठी राज्य पक्षांना आंतरराष्ट्रीय सहकार्य आणि मदत एकत्रित करण्यास मदत करतात. अर्जंट सेफगार्डिंग लिस्टमध्ये आता ३५ घटक आहेत. आंतरशासकीय समितीने मानवतेच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारशाच्या प्रतिनिधी सूचीवर २५ घटक देखील कोरले आहेत, जे अमूर्त वारसाबद्दल जागरूकता वाढवतात आणि समुदायांच्या परंपरा आणि त्यांची सांस्कृतिक विविधता दर्शविणारी माहिती कशी ओळखतात. सूची उत्कृष्टतेचे किंवा अनन्यतेचे कोणतेही मानक गुणधर्म देत नाही किंवा ओळखत नाही. दोन्ही यादी मिळून एकूण ५८४ घटक आहेत. २०२१ च्या यादीनुसार यात १३१ देशांशी संबंधित वारसा स्थळे आहेत.^[७]

सूचीमध्ये कोरलेले घटक मानवतेच्या अमूर्त वारशाचे महत्त्वपूर्ण प्रकटीकरण मानले जातात, जागतिक स्तरावर अमूर्त वारशाचा सर्वोच्च सन्मान आहे.