जाभानी भाषा

प्राचीन जाभानिज

जाभानिज प्राचिन लिपी भएको र यो सन् ४५० देखि प्रचलनमा आएको इतिहास छ। यसको सबैभन्दा प्राचिन अभिलेख सुकबुमी शिलालेख मानिन्छ जुन मार्च २५ सन् ८०४ मा लेखिएको थियो।८ ओ र नवौँ शताव्दीमा जाभानिज साहित्यको ठूलो विकास भएको थियो। त्यसबेला साङ ह्याङ कामाहायानिकनऽ काकाविन रामायण आदिको रचना भएको थियो। यस ताकाका रचनाहरू संस्कृत रामायणकालिन विष्णवी छन्दमा रहेका पाइन्छन्।भाषा र संस्कृतिको व्याख्याका कृतिहरु जाभानिज भाषामा लेखिएको भने सन् १२९३ ताका देखि हो जुन बेला पूर्वी जाभामा माजापाहितऽ मदुराऽ बाली क्षेत्रमा हिन्दू बौद्ध साम्राज्यहरू थिए।

मध्यकाल

मध्यकालको मजापहित साम्राज्यमा जाभानिज भाषाको तीब्र विकास भएको पाइन्छ। यो साम्राज्य सन् 1405 देखी 1406 को बीचमा इस्लाम सुल्तान देमक द्वारा पराजित भएका थिए। सन् 1478 मा अन्तिम हिन्दू साम्राज्यको अन्त्य भएपनि जाभानिज भाषा जिवितै रह्यो।

आधुनिक काल

१६औं शताब्दी देखि मातराम सुल्तानहरूको उदय सँगै जाभानिज भाषाको पनि उत्थान हुन थाल्यो।

यो भाषा योग्याकार्टा मध्य तथा पूर्वी जाभा तथा टापुको उत्तरी तटीय भेकमा समेत बोलिन्छ। अन्यत्र बसोबास गर्ने जाभानिज हरूले पनि यो भाषा बोल्दछन्।दक्षिण पूर्वी एसियाका अन्य देशमा पनि जाभानिज भाषा बोलिन्छ। त्यसका अतिरिक्त नेदरल्याण्डऽ सुरिनाम न्यू क्यालिडोनिया लगायतका अन्य देशमा पनि यो भाषा बोलिन्छ। तलको तालिकाले १९८० मा उपलब्ध भएको जाभानिज भाषा बोल्नेको तथ्याङ्क देखाउँछ। ^[३]

जाभानिज भाषाको आफ्नै जाभानिज लिपी पनि छ तर प्रचलनमा भने ल्याटिन र अरेबिक लिपीको बढी छ। ^[५] जाभानिज भाषामा ल्याटिन लिपीको प्रयोगले ओगटेपछि हाल प्राथमिक र माध्यमिक विद्यालयमा जाभानिज लिपीको अनिवार्य पठन पाठन सुरू गरिएको छ। 

जाभा टापु इन्डोनेसिया।