Guèrra Civila Chinesa

Lo desvolopament de l'influéncia comunista

Après lo reversament de l'Empèri en 1912, China intrèt dins un periòde d'instabilitat marcat per l'afondrament dau poder centrau que poguèt pas empachar la formacion de poders militars regionaus quasi independents dirigits per de senhors de guèrra. En parallèl, deguèt luchar còntra l'expansionisme japonés sus lo continent. Dins aqueu caòs, s'impausèt la figura de Sun Yat-sen (1866-1925) que formèt una aliança amb certanei caps militars per assaiar de restaurar un govèrn centrau legitim. Foguèt ansin elegit president de la Republica de China en 1921 e revendiquèt la sobeiranetat sus tot lo territòri chinés. Pasmens, mancava de ressorsas per sometre lei senhors de guèrra.

Per faciar aqueu problema, cerquèt de sostèns estrangiers e obtenguèt l'ajuda de l'Union Sovietica. Ansin, lo partit de Sun Yat-sen, lo Kuomintang, recebèt una ajuda de part dau Komintern per organizar una armada vertadiera. Fondat en 1921 per Chen Duxiu (1879-1942) e Li Dazhao (1889-1927), lo Partit Comunista Chinés s'integrèt dins aquela aliança e comencèt son desvolopament. Sei sòcis participèron ansin au movement nacionalistas e a la creacion de l'Armada Nacionala Revolucionària.

La rompedura de l'aliança entre comunistas e nacionalistas

En 1925, la mòrt de Sun Yat-sen devesiguèt la coalicion governamentala. Son successor dirècte, Wang Jingwei (1883-1944), èra lo cap de l'ala senèstra dau Kuomintang e un partisan dau mantenement de l'aliança amb lei comunistas. En revènge, l'ala drecha, dirigida per Chiang Kai-shek i èra ostila. En març de 1926, proclamèt donc la lèi marciala a Canton, sèti dau govèrn republican, e limitèt l'accès dei comunistas au govèrn. Aquò suscitèt de tensions mai lei dos camps demorèron units per començar l'Expedicion dau Nòrd, una ofensiva en direccion de Pequin destinada a reversar lo govèrn de Beiyang, una entitat governamentala concurrenta sostenguda per lei Japonés, e a sometre lei senhors de guèrra.

Leis operacions militaras renforcèron l'influéncia de Chiang Kai-shek sus lo partit. En genier de 1927, Wang Jingwei transferiguèt lo sèti de son govèrn a Wuhan onte lo poder de son rivau èra encara feble. Pasmens, aquò agravèt lei tensions amb Chiang Kai-shek car lei comunistas èran influents dins la region de la capitala novèla. La rompedura se debanèt durant la presa de Sanghai per l'Armada Nacionala Revolucionària. D'efiech, la victòria foguèt fòrça ajudada per l'insureccion organizada per lei comunistas presents dins la vila. Lei milícias liadas au PCC ne'n prenguèron donc lo contraròtle avans lei militars regulars e Chiang Kai-shek decidèt de rompre l'aliança entre lo KMT e lo PCC per fòrça. Fondèt lo sieu govèrn a Nanquin e ordonèt una repression activa còntra lei comunistas dau KMT. Lei conselhiers sovietics deguèron quitar China e, finalament, un Wang Jingwei isolat foguèt obligat de se ralier au govèrn de Nanquin en julhet de 1927.

L'Expedicion dau Nòrd s'acabèt per un succès dau KMT. D'efiech, sei fòrças avancèron fins a Pequin e obtenguèron lo raliment de plusors senhors de guèrra. Ansin, en octòbre de 1928, foguèt reconegut coma lo govèrn legitim dau país per la màger part de la comunautat internacionala. Divèrsei caps militars contunian de refusar son autoritat dins lei regions interioras mai lei regions litoralas, ben pus pobladas, èran sota son autoritat.

Lo premier periòde de la guèrra

Lei premiereis insureccions comunistas

De 1927 a 1930, lei comunistas chinés organizèron d'insureccions armadas dins plusors regions. Tre lo 1^èr d'aost de 1927, d'unitats militaras menadas per Zhu Enlai se revoutèron a Nanchang e comencèron la formacion de l'Armada Roja Chinesa. En foncion dei succès locaus, d'insureccions poguèron formar de pòchis mai ò mens largas dins lo sud e lo centre. Rapidament, Mao Zedong venguèt una dei figuras d'aquelei movements. Ocupat per l'Expedicion dau Nòrd, lo KMT organizèt de còntra-ofensivas per reconquistar lo contraròtle dei vilas coma Canton qu'aviá format un soviet lo 11 de decembre. Pasmens, aviá pas lei mejans d'atacar leis insurgents ruraus. De mai, en 1930, la Guèrra dei Plans Centraus, una confrontacion amb una coalicion de senhors de guèrra encara independents, mobilizèt la màger part de sei fòrças. Lo govèrn de Chiang Kai-shek poguèt donc pas menar d'ofensivas d'amplor còntra lo PCC avans novembre de 1930. Assaièt d'enceuclar lo territòri comunista situat au sud de Jiangxi per n'organizar la reduccion. Pasmens, lei tropas nacionalistas se turtèron a de fòrças ben organizadas e relativament ben equipadas. Foguèron donc rebutadas.

La Republica Sovietica Chinesa e la Lònga Marcha

Lei nacionalistas aguèron pas l'ocasion de concentrar sei fòrças lòngtemps còntra seis adversaris comunistas. D'efiech, a partir de setembre de 1931, deguèron faciar l'invasion japonesa de Manchoria. Aquò permetèt au PCC de renforçar son organizacion e d'estructurar lei territòris sota son contraròtle. Lo 7 de novembre de 1931, foguèt ansin proclamada la Republica Sovietica Chinesa. Mao Zedong, vengut lo personatge centrau dau partit, ne'n venguèt lo president. Lo KMT reagiguèt en isolant lei bastions comunistas per de linhas de fortificacions. Puei, de campanhas de bombardament foguèron organizadas per accelerar l'aparicion de faminas e d'ofensivas foguèron menats per redurre aquelei pòchis. Aquò menèt a la reconquista de plusors regions per lo KMT, especialament aquela de Jiangxi en octòbre de 1934.

En fàcia d'aquela situacion marrida, l'Armada Roja decidèt de plaçar l'insureccion vèrs la region de Shaanxi, jutjada pus favorabla a la perseguida dau combat. Lo 15 d'octòbre de 1934, lo blocus de l'armada nacionalista foguèt romput e lei comunistas comencèron la « Lònga Marcha » en direccion de Shaanxi. Durèt fins au 19 d'octòbre de 1935 e veguèt la disparicion de 90 000 a 100 000 combatents comunistas. Pasmens, la region de Shaanxi venguèt ben lo bastion novèu dau PCC.

La pausa de la Segonda Guèrra Mondiala

Tre 1935, de caps dau PCC coma Wang Ming (1904-1974) avián suggerit l'idèa de crear un frònt comun còntra lei Japonés. Pasmens, tant Mao que Chiang Kai-shek èran pas favorables a aqueu projècte. Pasmens, en 1936, la pression nipona aumentèt au nòrd e, finalament, lo senhor de guèrra Zhang Xueliang (1901-2001) sequestrèt Chiang Kai-shek per l'obligar a negociar amb lei comunistas en decembre. Aquò menèt a la formacion dau Segond Frònt Unit Chinés que venguèt lo quadre de la lucha de China còntra Japon durant la Segonda Guèrra Mondiala.

Pasmens, en despiech de l'aliança, lei fòrças chinesas demoravan inferioras a l'armada imperiala japonesa. Subiguèron ansin plusors desfachas saunosas entre 1937 e 1939. D'un biais generau, la màger part dei combats regulars foguèron menats per l'armada nacionalista. Lei fòrças comunistas preferiguèron se concentrar sus leis accions de guerilha. De combats entre lo PCC e lo KMT en 1941 illustrèron la fragilitat dau Frònt Unit.

Tre l'afondrament de l'armada japonesa en China, d'escaramochas tornèron opausar lei dos camps. D'efiech, l'invasion sovietica de Manchoria permetèt ai comunistas d'estendre son influéncia sus la region. I trobèron de quantitats importantas d'armas car Japon i aviá plaçat son armada pus importanta. Chiang Kai-shek assaièt d'empachar aqueu renforçament, mai sei tropas èran tròp alunchadas per arribar rapidament dins la region. Ansin, se lei Sovietics reconoguèron lo govèrn nacionalista coma l'autoritat legitima, laissèron lo PCC aumentar sei fòrças e installar sa capitala a Harbin.

La represa de la guèrra e la victòria comunista

La revirada deis ofensivas nacionalistas

De combats importants opausèron lei fòrças nacionalistas e comunistas tre lo 10 de setembre de 1945. Pasmens, lei combats pus seriós comencèron en aost de 1946. En teoria, lo govèrn de Chiang Kai-shek aviá l'avantatge. Son armada èra ben pus nombrosa, dispausava d'una ajuda financiera estatsunidenca e una partida de sei tropas èran dotats de restants de l'armada de Washington. Pasmens, multipliquèt leis errors en privilegiant la defensa dei centres urbans e en integrant de tropas dau govèrn collaborator chinés dins l'Armada Nacionala Revolucionària. Deguèt tanben faciar l'iperinflacion laissada per la guèrra e la corrupcion endemica de l'administracion nacionalista agravèt lèu leis efiechs de la crisi economica. En fàcia, lei comunistas adoptèron una estrategia de guerilha per prendre lo contraròtle dei zònas agricòlas e menaçar l'avitalhament de son adversari. De mai, defugiguèron lo combat dirècte car dispausavan pas d'equipaments pesucs.

L'ofensiva nacionalista vèrs lo nòrd foguèt donc malaisada. En març de 1947, lei fòrças dau KMT conquistèron la vila de Yan'an, un important bastion comunista, mai èran menaçadas per de problemas grèus de logistica. De son caire, lo PCC contrarotlava la màger dau nòrd-èst e èra capable d'alinhar tres milions de combatents regulars e de milicians. Dins lo corrent de l'annada 1947, la situacion dei tropas nacionalistas engatjadas en Manchoria s'agravèt e lei comunistas poguèron organizar de còntra-ofensivas. En abriu de 1948, tornèron ocupar Yan'an e capturèron de quantitats importantas d'armaments. En junh de 1948, èran desenant capables de rivalizar amb l'Armada Nacionala Revolucionària en combat dirècte. Dau 12 de setembre au 12 de novembre, una còntra-ofensiva majora dei nacionalistas s'acabèt per una revirada e lei comunistas ocupèron la totalitat de Manchoria.

L'afondrament dau govèrn nacionalista

La desfacha de novembre de 1948 causèt una crisi grèva au sen dau govèrn nacionalista. D'efiech, dins l'armada, plusors generaus e oficiers arrestèron de combatre activament e d'insureccions comunistas menacèron lei rotas dins tot lo país. En parallèl, l'armada comunista regulara avancèt vèrs lo sud e ocupèt Pequin, Tianjin e l'ensemble dau Plan de China dau Nòrd. Lo 21 de genier de 1949, Chiang Kai-shek demissionèt e laissèt lo poder a Li Zongren (1890-1966). Lo president novèu demandèt la dubertura de negociacions que mau capitèron.

En parallèl, lei comunistas contunièron d'avançar vèrs lo sud. Lo 21 d'abriu, passèron lo Fluvi Blau qu'èra la darriera linha de defensa organizada de l'armada nacionalista. Après aquela jorn, l'Armada Nacionala Revolucionària s'afondrèt e lo rèsta de sei fòrças se retirèt vèrs leis illas au larg dau continent (Formosa, Hainan, etc.). Nanquin foguèt lo 23 d'abriu e la darriera pòchi de resisténcia nacionalista, a l'entorn de Chengdu, capitulèt lo 10 de decembre de 1949. Au mens dos milions de civius s'enfugiguèron sus l'illa de Formosa e lei nacionalistas proclamèron Taipei, capitala provisòria de la Republica de China. Lo 1^èr d'octòbre, Mao aviá ja proclamat la creacion de la Republica Populara de China.

Lei combats ulteriors

A la fin de 1949, lei nacionalistas avián encara lo contraròtle de l'ensemble deis illas situadas au larg dau centre e dau sud de China. Dau 5 de març au 1^èr de mai de 1950, un desbarcament permetèt ai comunistas de conquistar l'illa de Hainan. La meteissa annada, d'autreis operacions permetèron la presa deis archipèus de Zhushan e de Wanshan. Dins lo corrent deis ans 1950, leis autreis illas menoras foguèron conquistadas e, en 1958, lo govèrn dau KMT aviá unicament gardat la possession de Kinmen, deis illas Matsu e de Formosa. En 1958-1959, rebutèron d'atacas comunistas que son, a l'ora d'ara, lei darriers combats significatius de la guèrra civila entre la Republica Populara de China e la Republica de China.

Lo bilanç uman e economic de la guèrra es pas simple car la Segonda Guèrra Sinojaponesa, partida chinesa de la Segonda Guèrra Mondiala, devastèt lo país entre 1937 e 1945. Leis estimacions son donc fòrça variablas. Lei chifras pus frequentas mencionan 2 milions de mòrts militars entre 1928 e 1936 e 1,2 milion entre 1949 e 1949. En mai d'aquò, aperaquí 5 milions de civius foguèron tuats durant lei combats.

Au nivèu politic, lei consequéncias de la guèrra foguèron multiplas. Premier, permetèt au govèrn comunista de tornar unificar la China continentala sota una autoritat unica per lo premier còp dempuei la disparicion de l'Empèri. Pasmens, la subrevida duradissa dau govèrn nacionalista refugiat sus l'illa de Formosa, venguda la basa territòriala de l'Estat de Taiwan, enterinèt l'existéncia de dos govèrns chinés rivaus. La question de la reconoissença d'aquelei govèrns animèt la vida diplomatica de la Guèrra Freja. En 1971, la Republica Populara de China foguèt reconegut coma lo govèrn chinés legitim per la màger part de la comunautat internacionala, mai quauqueis Estats contunian de reconóisser la Republica de China coma lo govèrn legau.

La question de Taiwan e de son estatut demòra donc una fònt de tensions importantas dins lo mond actuau. D'efiech, per la Republica Populara de China, Taiwan es totjorn una província rebèla e tota declaracion d'independéncia podriá entraïnar una represa de la guèrra. Pasmens, una tala accion sembla d'èsser complèxa en causa de la posicion particulara deis Estats Units^[1]. Se Washington reconoís Pequin coma lo govèrn legitim de China, protegís activament l'independéncia de facto de Taiwan. Ansin, se lei doas entitats chinesas an de relacions comercialas importantas dempuei leis ans 1990, de crisis militaras e diplomaticas regularas an luòc a l'entorn de l'Estrech de Formosa. De mai, la Republica Populara de China refusa d'establir de relacions diplomaticas amb leis Estats que reconoisson l'existéncia de Taiwan, çò qu'es un factor de pression suplementari en causa de l'importància economica de la China Comunista.

Liames intèrnes

Bibliografia

• (en) Edward L. Dreyer, China at War 1901–1949, Routledge, 2014.
• (en) Christopher R. Lew, The Third Chinese Revolutionary Civil War, 1945–49: An Analysis of Communist Strategy and Leadership, Routledge, 2009.

Nòtas e referéncias