ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ

Archaeopteryx; ଜୀବାଶ୍ମ କାଳ: Late Jurassic, 150.8–148.5 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
	The Berlin Archaeopteryx specimen (A. siemensii).
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ
ସାମ୍ରାଜ୍ୟ:	ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ
ଗୋଷ୍ଠୀ:	ବାଇଲାଟେରିଆ
ପର୍ବ:	କୋର୍ଡାଟା
ମହାଶ୍ରେଣୀ:	ଟେଟ୍ରାପୋଡା
ଗୋଷ୍ଠୀ:	ଡାଇନୋସରିଆ
ଗୋଷ୍ଠୀ:	ଥେରୋପୋଡ଼ା
ଗୋଷ୍ଠୀ:	ଆଭିଏଲେ
Family:	†Archaeopterygidae
Genus:	†Archaeopteryx; Meyer, 1861; (conserved name)
Other Species
	†Archaeopteryx siemensii; Dames, 1897
Synonyms
	Griphosaurus ; Wagner, 1862 (rejected name); Griphornis ; Woodward, 1862 (rejected name); Archaeornis ; Petronievics, 1917; Jurapteryx ; Howgate, 1984; Wellnhoferia ; Elżanowski, 2001;

ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ କିମ୍ବା ଉର୍ଭୋଗେଲ ହେଉଛି ଏକ ବିଲୁପ୍ତ ପକ୍ଷୀ ସଦୃଶ ଡାଇନୋସର ପ୍ରଜାତି ଯାହାକି ପର ଥିବା ଡାଇନୋସର ଓ ଆଧୁନିକ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରାଣୀ । ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ ନାମଟି ଗ୍ରୀକ୍ (ଆର୍କାୟୋସ-ପୁରାତନ + ପ୍ଟେରିକ୍ସ-ପକ୍ଷ ବା ପର) । ପ୍ରାୟ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ସର୍ବପ୍ରଥମ ପକ୍ଷୀ (ଆଭିଆଲେ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ) ବିଦିତ ହୋ‍ଇସାରିଥିଲା ^[୧] ଯଦିଓ ପରେ ଆହୁରି ପୁରାତନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ଯଥା ଆଙ୍କିଓର୍ନିସ, ଜିଆଓଟିଞ୍ଜିଆ, ଆଉରର୍ନିସ ଆଦି ଆବିଷୃତ ହୋ‍ଇଥିଲେ ।^[୨]

ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ ପ୍ରାୟ ୧୫କୋଟି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଜୁରାସିକ ଯୁଗର ଶେଷଆଡେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଦକ୍ଷିଣ ଜର୍ମାନୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଇଉରୋପ ଏକ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଥିଲା । ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସର ଦେଖିବାକୁ କାଉ ଆକାରର ଥିଲା । ^[୩] ଏହାର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଜାତି ପ୍ରାୟ ୦.୫ ମିଟର ଆକାରର ଥିଲା । ଛୋଟ ଆକାର, ଚ‍ଉଡା ପକ୍ଷ ଓ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉଡିବାର କ୍ଷମତା ସତ୍ତ୍ୱେ ଏଗୁଡିକର ଆଜିର ପକ୍ଷୀଙ୍କ ତୁଳନାରେ ତତ୍କାଳୀନ ଡାଇନୋସରଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସମାନତା ଥିଲା । ପାଟିରେ ଥିବା ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଦାନ୍ତ, ତିନି ନଖ ବିଶିଷ୍ଟ ପଞ୍ଝା, ହାଡ ବିଶିଷ୍ଟ ଲମ୍ବା ଲାଞ୍ଜ, କଙ୍କାଳ ସଂରଚନା ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନେ ଡ୍ରୋମାୟୋସର ଓ ଟ୍ରୁଡଣ୍ଟିଡ ପରି ଡାଇନୋସରର ସମତୁଲ୍ୟ ଥିଲେ ।^[୪]^[୫]

ଏହା ପକ୍ଷୀଙ୍କ କ୍ରମବିକାଶ (evolution) ଓ ଡାଇନୋସରର ଅଧ୍ୟୟନରେ ସହାୟକ । ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସର ଗୋଟିଏ ପର ୧୮୬୧ରେ ମିଳିଥିଲା ଓ ସେଇଥିରୁ ନାମକରଣ ମଧ୍ୟ ହୋ‍ଇଥିଲା । ^[୬] ସେଇ ବର୍ଷ ଏହାର ଗୋଟେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କଙ୍କାଳ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା । ଆଗାମୀ ବର୍ଷ ମାନଙ୍କରେ ଏହାର ଆହୁରି ୧୦ଗୋଟି ଜୀବାଶ୍ମ ମିଳିଛି । ଏହି ପ୍ରଥମ କଙ୍କାଳ, ଚାର୍ଲ୍ସ ଡାର୍ୱିନଙ୍କ On the Origin of Speciesର ପ୍ରକାଶନର ଦୁଇ ବର୍ଷ ପରେ ଆବିଷୃତ ହୋ‍ଇଥିଲା ଓ ତାଙ୍କ କ୍ରମବିକାଶ ମତର ଦୃଢ଼ ପ୍ରମାଣ ହୋ‍ଇଥିଲା ।

Archaeopteryx sizes ranging between about 25 and 50 cm long and between 25 and 60 cm in wingspan — ଆଠଟି ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ ନମୁନା ମନୁଷ୍ୟ ତୁଳନାରେ

ବର୍ଣ୍ଣନା

ଜୀବାଶ୍ମ ବିଜ୍ଞାନ

ଉଡାଣ

ବୃଦ୍ଧି

ଇତିହାସ

ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ

ନିମ୍ନୋକ୍ତ cladogramଟି ୨୦୧୩ରେ Godefroit ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୭]

Avialae

Aurornis

Anchiornis

Archaeopteryx

Xiaotingia

	Shenzhouraptor

	Rahonavis

Balaur

	Avebrevicauda

ପ୍ରଜାତି

ବିବାଦ

ଜୀବାଶ୍ମ-ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁସାରେ ଅବସ୍ଥାନ

ଆଧାର

ଆହୁରି ପଢନ୍ତୁ

G. R. de Beer (1954). Archaeopteryx lithographica: a study based upon the British Museum specimen. Trustees of the British Museum, London.
P. Chambers (2002). Bones of Contention: The Fossil that Shook Science. John Murray, London. ISBN 0-7195-6059-4.
A. Feduccia (1996). The Origin and Evolution of Birds. Yale University Press, New Haven. ISBN 0-300-06460-8.
Heilmann, G. (1926). The Origin of Birds. Witherby, London.
T. H. Huxley. (1871). Manual of the anatomy of vertebrate animals. London.
H. von Meyer (1861). Archaeopterix lithographica (Vogel-Feder) und Pterodactylus von Solenhofen. Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefakten-Kunde. 1861: 678–679, plate V. [Article in German]. Full text, Google Books.
P. Shipman (1998). Taking Wing: Archaeopteryx and the Evolution of Bird Flight. Weidenfeld & Nicolson, London. ISBN 0-297-84156-4.
P. Wellnhofer (2008). Archaeopteryx — Der Urvogel von Solnhofen (in German). Verlag Friedrich Pfeil, Munich. ISBN 978-3-89937-076-8.

ବାହାର ଲିଙ୍କ

All About Archaeopteryx, from Talk.Origins.
Use of SSRL X-ray takes 'transformative glimpse' — A look at chemicals linking birds and dinosaurs.
Archaeopteryx: An Early Bird — University of California Museum of Paleontology.
Are Birds Really Dinosaurs? — University of California Museum of Paleontology.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

Search