Andrzej Seweryn
Andrzej Teodor Seweryn (ur. 25 kwietnia 1946 w Heilbronn[1]) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, od 2011 dyrektor naczelny Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie.
Andrzej Seweryn (2019) | |
Imię i nazwisko | Andrzej Teodor Seweryn |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 25 kwietnia 1946 |
Zawód | |
Współmałżonek | 1. Bogusława Blajfer |
Lata aktywności | od 1964 |
Zespół artystyczny | |
Teatr Ateneum w Warszawie (1968–1980) Comédie-Française (1993–2013) Teatr Polski w Warszawie (od 2011) | |
Odznaczenia | |
Przez Gustawa Holoubka, Tadeusza Łomnickiego i Zbigniewa Zapasiewicza został w 1990 uznany za jednego z trzech największych polskich aktorów dramatycznych po 1965 (obok Piotra Fronczewskiego i Wojciecha Pszoniaka)[2].
Życiorys
W młodości należał do walterowców[3]. Ukończył XLI Liceum Ogólnokształcące im. Joachima Lelewela w Warszawie[4]. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1968), studiował na roku m.in. z Piotrem Fronczewskim.
W listopadzie 1968 został aresztowany za produkcję i kolportaż ulotek skierowanych przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Został osadzony w tzw. więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie. Zwolnienie uzyskał na mocy amnestii z lipca 1969. W drugiej połowie lat 70. prowadził zbiórkę pieniędzy na rzecz Komitetu Obrony Robotników, był inwigilowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa PRL[5].
15 sierpnia 1968 zadebiutował jako aktor teatralny. Od tegoż roku do 1980 był członkiem zespołu aktorskiego Teatru Ateneum w Warszawie[1]. W pierwszej połowie lat 70. wykładał na stołecznej PWST[6]. Grywał w Teatrze Telewizji, większą rolę filmową otrzymał w 1970, gdy zagrał w Albumie polskim Jana Rybkowskiego[1]. Wystąpił w wielu filmach Andrzeja Wajdy (Ziemia obiecana, Dyrygent, Pan Tadeusz, Zemsta), grał także m.in. u Agnieszki Holland, Stevena Spielberga, Jerzego Hoffmana i Jacka Bromskiego[1][7].
W 1980 wyjechał do Francji, gdzie pozostał w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego[6]. Został aktorem teatrów francuskich i kinowych produkcji filmowych. Zaangażowany – jako trzeci cudzoziemiec w historii teatru francuskiego – do jednego z najbardziej prestiżowych teatrów na świecie Comédie-Française (1993). W 1995 został 493. socjetariuszem Komedii Francuskiej, a w 2013 socjetariuszem honorowym (fr. sociétaire honoraire)[8][9]. Był profesorem w École nationale supérieure des arts et techniques du théâtre w Lyonie oraz w Conservatoire national supérieur d’art dramatique (CNSAD) w Paryżu[10]. W 2006 zadebiutował jako reżyser filmowy swoim obrazem Kto nigdy nie żył… z Michałem Żebrowskim w roli głównej.
Na stałe do Polski powrócił w 2010 i zamieszkał w Warszawie. 1 stycznia 2011 objął stanowisko dyrektora Teatru Polskiego[11].
W 2000 został członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności[12]. Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2010[13] oraz w 2015[14].
W 2024 został jurorem w programie telewizyjnym TVN Czas na show. Drag me out (dotyczącym tematyki drag queen)[15][16].
Życie prywatne
Był mężem Bogusławy Blajfer (1970–1973), następnie Krystyny Jandy (1974–1979), z którą ma córkę Marię Seweryn, również aktorkę. Jego trzecią żoną była Laurence Bourdil (1982–1987), z którą ma syna Yanna, a czwartą Mireille Maalouf (1988–2012), z którą ma syna Maximiliena[17]. Piątą żoną aktora w 2015 została Katarzyna Kubacka. Jego krewnym był Wojciech Seweryn[18].
Filmografia
Filmy fabularne[1][7]
- 1964: Beata jako uczeń w klasie Beaty
- 1968: Wniebowstąpienie jako Niemiec
- 1970: Album polski jako Tomek
- 1973: Dziewczyna i gołębie jako Stach, brat Edka
- 1973: Przejście podziemne jako Michał
- 1974: Ziemia obiecana jako Maks Baum
- 1975: Noce i dnie jako Anzelm Ostrzeński, syn Michaliny i Daniela
- 1975: Zaklęte rewiry jako Henek (głos)
- 1975: Opadły liście z drzew jako Smukły
- 1975: Obrazki z życia jako prawdziwy literat
- 1976: Człowiek z marmuru jako lektor
- 1977: Granica jako Zenon Ziembiewicz
- 1978: Roman i Magda jako Roman Barwiński
- 1978: Bestia jako ksiądz
- 1978: Bez znieczulenia jako Jacek Rościszewski
- 1979: Golem jako lekarz „tworzący” Pernata
- 1979: Kung-fu jako Marek Kamiński
- 1979: Dyrygent jako Adam Pietryk
- 1979: Manchmal besucht der Neffe die Tante jako Diener
- 1981: Człowiek z żelaza jako kapitan Wirski
- 1981: Dziecinne pytania jako Bogdan
- 1982: Danton jako Bourdon
- 1982: Rosa
- 1983: Marynia jako Edward Bukacki
- 1984: Haute Mer
- 1986: Kobieta mego życia jako Bernard
- 1986: La Coda del diavolo jako Optyk
- 1986: Qui trop embrasse... jako L'ami d'Anne
- 1987: Na srebrnym globie jako Marek
- 1989: Rewolucja francuska jako Maximilien de Robespierre
- 1990: La bonne âme du Setchouan jako Wang
- 1991: Wyrok jako Giovanni Malatesta
- 1992: Indochiny jako Hebrard
- 1993: Amok jako Steiner
- 1993: Lista Schindlera jako Julian Scherner
- 1994: Podróż na wschód jako Jakub
- 1995: Całkowite zaćmienie jako Maute De Fleurville
- 1997: Lucie Aubrac jako pułkownik Schlondorff
- 1997: Gąszcz jako Andrzej
- 1997: Genealogia zbrodni jako Christian
- 1998: Billboard jako dyrektor agencji reklamowej
- 1999: Pan Tadeusz jako Sędzia Soplica
- 1999: Ogniem i mieczem jako Jeremi Wiśniowiecki
- 2000: Prymas. Trzy lata z tysiąca jako Stefan Wyszyński
- 2002: Zemsta jako Rejent Milczek
- 2003: Par amour jako François
- 2003: Dom Juan jako Dom Juan
- 2004: Jak dwie krople wody jako profesor Cardoze
- 2006: Kto nigdy nie żył… jako ordynator
- 2007: Cyrano de Bergerac jako hrabia de Guiche
- 2007: Nightwatching jako Piers Hasselburg
- 2007: L'âge de l’amour jako André
- 2008: Możliwość wyspy jako Slotan
- 2008: Fanny jako panisse
- 2009: Les précieuses ridicules jako Mascarille / La Grange
- 2010: Różyczka jako Adam Warczewski vel Janusz Wajner
- 2011: Uwikłanie jako prezes Witold
- 2012: Bitwa pod Wiedniem jako Jan Andrzej Morsztyn
- 2012: Sęp jako prof. Reatorski
- 2016: Ostatnia rodzina jako Zdzisław Beksiński
- 2018: Solid Gold jako Tadeusz Kawecki
- 2019: Czarny mercedes jako hrabia Leon Przewiedzki
- 2020: Zieja jako ksiądz Jan Zieja
- 2022: Śubuk jako sąsiad Feliks
- 2022: Niebezpieczni dżentelmeni jako Joseph Conrad
- 2022: Liczba doskonała jako Joachim
- 2023: Ukryta sieć jako Henryk Wójcicki
- 2023: Kos jako Duchnowski
- 2023: Przysięga Ireny jako Schultz
- 2023: Doppelgänger. Sobowtór jako Roman Wieczorek
Seriale[1]
- 1972: Chłopi jako Michał, bratanek organisty
- 1973: Wielka miłość Balzaka jako przyjaciel Balzaca
- 1973: Stawiam na Tolka Banana jako Szymek Krusz vel Tolek Banan (głos)
- 1975: Dyrektorzy jako inżynier Krzysztof Szymczak
- 1975: Ziemia obiecana jako Maks Baum
- 1976: Polskie drogi jako Sturmbahnfuhrer Kliefhorn
- 1977: Noce i dnie jako Anzelm Ostrzeński, syn Michaliny i Daniela
- 1978: Rodzina Połanieckich jako Edward Bukacki
- 1979: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy jako Hipolit Cegielski
- 1989: The Mahabharata jako Yudhishthira
- 1990: Napoleon jako Aleksander III Romanow
- 1994: Syn szewca jako Célestin
- 2000: Ogniem i mieczem jako Jeremi Wiśniowiecki
- 2007: Ekipa jako prezydent Julian Szczęsny
- 2008: 39 i pół jako dyrektor teatru
- 2017: Ucho Prezesa jako Jarosław, wicepremier, minister szkolnictwa wyższego
- 2018: Rojst jako Witold Wanycz
- 2018: Nielegalni jako Hans Jorgensen
- 2020: Król jako prokurator Jerzy Ziembiński
- 2021: Rojst’97 jako Witold Wanycz
- 2022: Królowa jako Sylwester Borkowski vel Bork[19]
- 2023: Mój agent jako on sam
- 2024: Rojst. Millenium jako Witold Wanycz
Reżyser[1]
- 2006: Kto nigdy nie żył…
Odznaczenia i wyróżnienia
- 1980 – Srebrny Niedźwiedź za rolę w Dyrygencie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie
- 1994 – Główna nagroda aktorska za rolę w Amoku na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Kairze
- 1994 – Order Sztuki i Literatury (Francja)
- 1996 – Nagroda Sekcji Krytyków Teatralnych PO ITI
- 1997 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[20]
- 1999 – Narodowy Order Zasługi (Francja)
- 2000 – Nagroda Telewizji Polskiej za rolę w filmie Prymas. Trzy lata z tysiąca na 25. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych
- 2001 – Nagroda Złotej Kaczki za rolę w filmie Prymas. Trzy lata z tysiąca
- 2006 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- 2006 – Legia Honorowa (Francja)
- 2008 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[21]
- 2009 – Nagroda Specjalna im. Zbyszka Cybulskiego (odmówił jej przyjęcia, nie zgadzając się z uzasadnieniem werdyktu jury)[22]
- 2014 – Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego
- 2016 – Srebrny Lampart za rolę w Ostatniej rodzinie (reż. Jan P. Matuszyński) na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno[23]
- 2016 – Nagroda za pierwszoplanową rolę męską (Zdzisława Beksińskiego w filmie Ostatnia rodzina) na 41. Festiwalu Filmowym w Gdyni[24]
- 2017 – Orzeł za najlepszą główną rolę męską (Zdzisława Beksińskiego w filmie Ostatnia rodzina)[1]
- 2017 – Kamień Optymizmu oraz tytuł Aktora NieZwykłego na Festiwalu Filmów-Spotkań NieZwykłych w Sandomierzu[25]
- 2018 – Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Mazowsza”[26]
- 2023 – Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę męską (sąsiada Feliksa w filmie Śubuk)[27].
Przypisy
Bibliografia
- Andrzej Seweryn w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2024-03-03].
- Andrzej Seweryn w bazie IMDb (ang.). [dostęp 2015-03-21].
- Andrzej Seweryn, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-08] .
- Andrzej Seweryn: Biographie. comedie-francaise.fr. [dostęp 2015-03-21]. (fr.).