Bielany (Warszawa)
Bielany – dzielnica Warszawy położona w lewobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 dzielnic – jednostek pomocniczych m.st. Warszawy[3].
| Dzielnica Warszawy | |||||
 Plac Konfederacji na Starych Bielanach | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Miasto | |||||
| SIMC | 0988804[1] | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia | 32,34 (1.01.2023)[2] km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 4092 (1.01.2023)[2] os./km² | ||||
| Tablice rejestracyjne | WD | ||||
Plan Bielan | |||||
Położenie na mapie Warszawy | |||||
| Strona internetowa | |||||
Nazwa
Nazwa „Bielany” została przeniesiona do Warszawy wraz z kamedułami z krakowskich Bielan[4]. Nawiązuje do białego ubioru zakonników[4].
Podział na obszary
Według Miejskiego Systemu Informacji Bielany dzielą się na obszary[5]:
- Chomiczówka
- Huta
- Las Bielański
- Marymont-Kaskada
- Marymont-Ruda
- Młociny
- Piaski
- Placówka
- Radiowo
- Stare Bielany
- Słodowiec
- Wawrzyszew
- Wólka Węglowa
- Wrzeciono
Podział ten został skorygowany z dzielnicą Bielany uchwałą nr 1808 Zarządu Gminy Warszawa-Bielany z dnia 29 maja 2001[6].
Historia
Na obszar dzisiejszych Bielan składały się dawniej wsie znajdujące się daleko poza granicami miasta Warszawy. Do gęściej zaludnionych należały wsie Pólków, Buraków (dzisiejsze Marymont i Las Bielański), Słodowiec i Wawrzyszew. Duże znaczenie dla miejscowej gospodarki miały rzeczka Rudawka, zasilająca liczne młyny wodne i stawy, oraz gospodarka drewnem.
W drugiej połowie XVII wieku na Bielany sprowadzono spod Krakowa zakon kamedułów, który otrzymał tu liczne nadania ziemi i wzniósł zespół budynków klasztornych. Oddzielnie rozwijały się Młociny jako fragment dóbr królewskich – w XVIII wieku powstał tu pałac dla ministra Bruhla. W XVIII wieku została założona wieś Wólka, późniejsza Wólka Węglowa, której nazwa wskazuje na jakąś formę zwolnienia ludności od powinności względem dworu czy starosty. W tym okresie rozwinął się także Marymont wokół królewskiego dworu.
Wiek XIX związany jest z rozbudową Twierdzy Warszawa, szczególnie w latach 80. XIX wieku, kiedy powstały tam umocnienia wewnętrznego i zewnętrznego pasa obrony. W tym okresie powstały Fort I („Bielany”) i Fort II („Wawrzyszew”), na Marymoncie zaś tzw. koszary marymonckie i ziemne umocnienie. Ograniczenia w zabudowie na przedpolu tych obiektów dotknęły także okoliczną zabudowę. W 1830 powstał cmentarz Wawrzyszewski, istniał tam też dwór. W latach 1816–1861 działał też na dzisiejszych Bielanach Instytut Agronomiczny – wyższa uczelnia rolnicza. Tereny zielone przy Wiśle stały się popularnym celem wycieczek mieszkańców Warszawy w Zielone Świątki[7].
Na początku XX wieku na obszary Chomiczówki i Wawrzyszewa zaczęli napływać nowi osadnicy – pojawiła się tu drobna produkcja ogrodnicza. W 1916 nastąpiło poszerzenie granic Warszawy m.in. o Stare Bielany, Marymont i Słodowiec. Pojawiła się nowa zabudowa mieszkaniowa, szczególnie w obszarach objętych granicami miasta. Plany budowy miasta-ogrodu Młociny ostatecznie się nie udały i zrealizowano jedynie fragment planów. W okresie międzywojennym powstały także lotnisko bielańskie oraz Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, a dzielnica uzyskała połączenie linią tramwajową z centrum miasta. W 1939 teren dzisiejszych Bielan częściowo obejmowała gmina Młociny, a częściowo obszar Marymontu w starostwie północnym miasta stołecznego Warszawy. W tym okresie 1639 ha terenu zamieszkiwało 65,8 tys. mieszkańców.
Po II wojnie światowej powstała dzielnica Żoliborz, do której w 1951 dołączono częściowo wsie z gminy Młociny jak Placówka, Młociny, czy Wólka Węglowa. W latach 1952–1953 rozpoczęła się budowa Huty Warszawa, która była jednym z głównych miejsc pracy w dzielnicy. Między ulicami Cegłowską i Marymoncką wybudowano kompleks Szpitala Bielańskiego. W latach 60. XX wieku powstały, zaprojektowane przez małżeństwo architektów Marię i Kazimierza Piechotków, osiedla Bielany I-IV wpisane przez SARP na listę Dóbr kultury współczesnej. W latach 70. XX wieku zalewowe tereny Kępy Potockiej przekształcono w park, a na terenach Wrzeciona, Wawrzyszewa i Chomiczówki zaczęły powstawać osiedla bloków mieszkaniowych.
W 1994 z dzielnicy Żoliborz wyodrębniono dzielnicę Bielany.
Burmistrzowie
- Grzegorz Pietruczuk (od 2018)[8]
- Tomasz Mencina (2015–2018)[9]
- Rafał Miastowski (2010–2015)[10]
- Zbigniew Dubiel (2006–2010)[11]
Rada Dzielnicy
| Ugrupowanie | Kadencja 2002–2006[12] | Kadencja 2006–2010[13] | Kadencja 2010–2014[14] | Kadencja 2014–2018[15] | Kadencja 2018–2024[16] |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 7 (SLD-UP) | 5 (LiD) | 4 | 2 (SLD Lewica Razem) | – |
| Prawo i Sprawiedliwość | 14 | 10 | 8 | 11 | 6 |
| Liga Polskich Rodzin | 1 | – | – | – | – |
| Platforma Obywatelska | 3 | 10 | 13 | 12 | 10 (Koalicja Obywatelska) |
| Razem dla Bielan | – | – | – | – | 9 |
Edukacja i nauka
Wyższe uczelnie
- Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie,
- Akademia Katolicka w Warszawie,
- Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego,
- Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,
- Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie.
Instytuty
- Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych,
- Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej,
- Instytut Sportu.
Szkoły średnie
- CXXII Liceum Ogólnokształcące im. Ignacego Domeyki
- XXII Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jose Marti
- XXXIX Liceum Ogólnokształcące im. Lotnictwa Polskiego
- LIX Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego im. Janusza Kusocińskiego
- LX Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Górskiego
- Publiczne Liceum Ogólnokształcące im bł. ks. Romana Archutowskiego
- Technikum Ekonomiczne nr 5 im. Zofii Jaroszewicz „Kasi”
- Technikum Księgarskie im. Stefana Żeromskiego
- Technikum nr 25 im. Stanisława Staszica
- LII Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Stanisława Reymonta
- XLI Liceum Ogólnokształcące im. Joachima Lelewela w Warszawie
- XCIV Liceum Ogólnokształcące im. gen. Stanisława Maczka w Warszawie
Atrakcje turystyczne
Przyroda
Kultura i sztuka
- Biblioteka Publiczna im. Stanisława Staszica na Bielanach, ul. Romaszewskiego 19 (dawna ul. Duracza)
- Bielańskie Centrum Edukacji Kulturalnej, ul. Szegedyńska 9
- Bielański Ośrodek Kultury, ul. Goldoniego 1
- Centrum Inicjatyw Lokalnych Wrzeciono, ul. Wrzeciono 41
- Dobre Miejsce – centrum kultury, ul. Dewajtis 3
- Mazowiecki Teatr Muzyczny im. Jana Kiepury (scena bielańska)
- Mediateka START-META, ul. Szegedyńska 13A
- Młodzieżowy Dom Kultury „Bielany”, ul. Cegłowska 39
- Młodzieżowy Dom Kultury im. Marii Gwizdak, ul. H.Ch. Andersena 4
- Podziemie Kamedulskie, ul. Dewajtis 3
- Samogłoska Miejsce Aktywności Lokalnej, ul. Samogłoska 9a, lok. 3
Kluby i obiekty sportowe
- Bielański Klub Karate Kyokushin, ul. L. Staffa 3/5
- Centrum Rekreacyjno-Sportowe m.st. Warszawy w Dzielnicy Bielany, ul. Lindego 20 (kompleks sportowy), ul. Conrada 6 (pływalnia)
- Hutnik Warszawa, ul. Marymoncka 42
- Integracyjny Klub Sportowy AWF Warszawa, ul. Marymoncka 34
- Klub Sportowy AZS-AWF Warszawa, ul. Marymoncka 34
- KnockOut Gym, ul. S. Petőfiego 3
- Nastula Club Bielany, ul. Ogólna 9
- Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej „AWF – Bielany”, ul. Marymoncka 34
- Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej „Piaski”, ul. Kochanowskiego 8
- Szkoła Tenisowa Klukowski, ul. Samogłoska 9
- Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Chomiczówka”, ul. P. Nerudy 1
- UKS „Czarodzieje z Bielan”, ul. S. Perzyńskiego 10
- UKS „Judo Sport Szkoła” JSS DRAKO (Szkoła Podstawowa Nr 79), ul. Arkuszowa 202
- Związkowy Klub Strzelecki, ul. Marymoncka 42
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Bielany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 208.
- Dzielnica Warszawa-Bielany – oficjalna strona dzielnicy
- Książka Bielany. Przewodnik historyczny na stronach Urzędu dzielnicy Bielany
- Bielański Ośrodek Kultury
- Bielany w 1935. trasbus.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., w 1946, w 1962, w 1982
