Czesław Martyniak

Maturę zdał w 1924 w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Lublinie. Studia prawnicze ukończył w 1928 na Wydziale Prawa i Nauk Ekonomiczno–Społecznych KUL, tytuł magistra prawa uzyskał na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Kolejno rozpoczął na KUL studia filozoficzne, które kontynuował w Institut Catholique, gdzie w 1929 uzyskał licencjat, a w 1931 na podstawie rozprawy Le fondement objectif du droit d’après Saint Thomas d’Aquin doktorat z filozofii^[1]. W 1933 ukończył na KUL studia magisterskie z ekonomii i został zatrudniony jako starszy asystent w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa. W 1933 obronił doktorat z prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza i objął stanowisko zastępcy profesora na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL. W 1939 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy „Moc obowiązująca prawa a teoria Kelsena”^[2]. Mimo wkroczenia Niemców do Lublina podjął zajęcia na uniwersytecie, które prowadził aż do aresztowania 11 listopada 1939 r. w ramach akcji represyjnej Sonderaktion Lublin, wymierzonej w elitę społeczną i intelektualną Lublina. Rozstrzelany wraz z dziewięcioma innymi przedstawicielami lubelskiej inteligencji i dwoma młodocianymi przestępcami kryminalnymi (dla zachowania pozorów) 23 grudnia 1939 r. na starym cmentarzu żydowskim przy ul. Siennej w Lublinie.

Czesław Martyniak krytykował czystą teorię prawa Hansa Kelsena oraz koncepcję normy podstawowej (Grundnorm). Wychodził z założeń personalizmu i neotomizmu. Stał na gruncie nauki katolickiej, wierzył w istnienie Boga, a osoba ludzka jako istota rozumna i wolna miała mieć jego zdaniem dwa cele istnienia: ziemski, czyli osiągnięcie doskonałości doczesnej i wieczny – połączenie się z Bogiem. Prawo w takim razie miało afirmować człowieka jako istotę rozumną i wolną. Prawo wieczne (lex aeterna) objawionego Boga miało być zaś źródłem prawa naturalnego i prawa pozytywnego^[3].

Drukiem (również pośmiertnie) ukazały się takie jego prace jak:

• Moc obowiązująca prawa a teoria Kelsena, TN KUL, Lublin 1938.
• Obiektywna podstawa prawa według św. Tomasza z Akwinu, TN KUL, Lublin 1949.
• Problem filozofii prawa: filozofia prawa, jej przedmiot, metoda i podział, TN KUL, Lublin 1949.

W XXI w. wydano zbiór jego prac pod redakcją Rafała Charzyńskiego i Moniki Wójcik, a Bogdan Szlachta w 2001 opracował zbiór Obiektywna podstawa prawa. Wybór pism Czesława Martyniaka, Antoniego Szymańskiego i Ignacego Czumy.

• Łuszczyńska M., Filozofia prawa Czesława Martyniaka, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.

• Dzieła Czesława Martyniaka w bibliotece Polona