Czubacz garbonosy

Czubacz garbonosy^[3] (Mitu mitu) – gatunek dużego ptaka z rodziny czubaczy (Cracidae). Endemit Brazylii. Uznany za wymarły na wolności.

Czubacz garbonosy

Mitu mitu[1]
(Linnaeus, 1766)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	grzebiące
Rodzina	czubacze
Rodzaj	Mitu
Gatunek	czubacz garbonosy
Synonimy
Crax mitu Linnaeus, 1766 Pauxi mitu (Linnaeus, 1766)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
wymarły na wolności
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka i wczesne obserwacje

Po raz pierwszy wspomniany w wydanej pośmiertnie w 1648 publikacji Georga Marggrafa^[4], który napotkał go na terenie obecnego brazylijskiego stanu Pernambuco^[5]. W 1766 gatunek został opisany naukowo przez Linneusza, nadał on mu nazwę Crax mitu. Obecnie umieszczany w rodzaju Mitu. Od czasów odkrycia ptak nie był obserwowany przez ponad trzy wieki, przez co przez wiele lat kwestionowano jego istnienie jako osobnego gatunku i utożsamiano go z podobnym czubaczem brzytwodziobym (Mitu tuberosum)^[4], po raz pierwszy opisanym naukowo w 1825. W 1951 ponownie odkryto go w stanie Alagoas. Jeszcze przez pewien czas nie było zgody wśród autorów co do systematyki tego taksonu – jedni uznawali M. mitu za osobny gatunek, inni traktowali M. mitu i M. tuberosum jako podgatunki tego samego gatunku, a niektórzy nadal uznawali je za identyczne^[6].

Wygląd

Upierzenie w większości błyszcząco czarne, z kasztanowato ubarwionym brzuchem i podogoniem oraz szeroką białą przepaską na końcu ogona. Czubek czarny, dziób czerwony, górna połowa z charakterystycznym wysokim grzebieniem^[7]. Długość ciała – 89 cm^[7].

Zasięg, środowisko

Pierwotnie Ameryka Południowa – nizinne lasy pierwotne wschodniego wybrzeża Brazylii^[5].

Zachowanie

Zwykle spotykany w stadach, na ziemi; zaniepokojony wzlatuje na drzewa^[7]. Na wolności ptaki odżywiały się owocami roślin Phyllanthus, Eugenia i Hancornia speciosa (tzw. mangabeira). Samice w niewoli w jednym lęgu składają 2–3 jaja. Najmłodsza samica, która przystąpiła do rozrodu miała 2 lata^[5].

Status

Obecnie gatunek uznany za wymarły na wolności. Ostatniego osobnika w stanie dzikim obserwowano i zabito w 1984. Możliwe, że niektóre przetrwały do 1987 lub 1988^[2]. Ocalała w niewoli populacja została w dużym stopniu skrzyżowana z czubaczem brzytwodziobym (Mitu tuberosum)^[8][9] i pozostało tylko kilkadziesiąt ptaków czystej krwi. Gatunek jest podtrzymywany, ale rozmnaża się tylko w dwóch prywatnych ptaszarniach, głównie ze względu na długotrwałe wątpliwości co do jego odrębności^[6]. Planuje się reintrodukcję tego gatunku^[2].