Dahmer – Potwór: Historia Jeffreya Dahmera

Miniserial opowiada o amerykańskim seryjnym mordercy, nekrofilu i kanibalu Jeffreyu Dahmerze, który w latach 1978–1991 zamordował 17 mężczyzn i chłopców. Fabuła przedstawia dzieciństwo i dorastanie Dahmera, jego relacje z rodziną (zwłaszcza ojcem Lionelem i babką Catherine), problemy z adaptacją społeczną, okres zbrodni, aresztowanie i pobyt w więzieniu. Miniserial skupia się także na perspektywie zabitych mężczyzn i ich rodzin oraz sąsiadki Dahmera, Glendy Cleveland. Porusza ponadto temat niekompetencji i uprzedzeń policji Wisconsin, w wyniku których Dahmer mógł kontynuować swoje zbrodnie^[1].

Główna

Evan Peters

Richard Jenkins

Molly Ringwald

Michael Learned

Niecy Nash

• Evan Peters jako Jeffrey Dahmer
• Richard Jenkins jako Lionel Dahmer
• Molly Ringwald jako Shari Dahmer
• Michael Learned jako Catherine Dahmer
• Niecy Nash jako Glenda Cleveland

Drugoplanowa i gościnna

Ryan Murphy

Ian Brennan

2 października 2020 Netflix ogłosił, że zamówił poświęcony Jeffreyowi Dahmerowi miniserial, wówczas zatytułowany Monster: The Jeffrey Dahmer Story. Został on stworzony przez Ryana Murphy’ego i Iana Brennana, którzy są także jego producentami wykonawczymi. Równocześnie Netflix ogłosił, że w ojca Dahmera wcieli się Richard Jenkins, a rozpoczęcie produkcji jest zaplanowane na styczeń 2021^[4]. 23 marca 2021 producenci ogłosili, że główne role Dahmera i Glendy Cleveland zagrają Evan Peters i Niecy Nash, zaś w obsadzie drugoplanowej znajdą się Penelope Ann Miller, Shaun Brown i Colin Ford^[5]. 31 marca 2021 magazyn Deadline Hollywood doniósł, że Michael Learned wcieli się w Catherine Dahmer, babkę Jeffreya^[6]. Zdjęcia kręcono w Los Angeles.

16 września 2022 Netflix ogłosił, że premiera miniserialu została zaplanowana na 21 września tego samego roku^[1]. W dniu udostępnienia serialu ukazała się także jego ścieżka dźwiękowa, skomponowana przez Nicka Cave’a i Warrena Ellisa^[7].

Recepcja krytyczna

Dahmer – Potwór: Historia Jeffreya Dahmera spotkał się z mieszanym odbiorem pośród krytyków filmowych. Serwis Rotten Tomatoes zagregował 27 jego recenzji, z których 59% była pozytywna. Redaktorzy portalu napisali w podsumowaniu: „Choć Potwór na pozór jest samoświadomy swojej niebezpiecznej gloryfikacji Jeffreya Dahmera, lubieżny styl twórcy Ryana Murphy’ego przenosi ten horror w królestwo delikatnego wyzysku”^[8].

Kayla Cobb z portalu Decider napisała w recenzji: „Monster nie tylko jest dobrze wyreżyserowany, napisany i zagrany. Stanowi nowy przepis na to, jak powinien wyglądać dramat kryminalny, gdy przestaniemy gloryfikować morderców i zaczniemy się skupiać na porażkach systemowych”^[9]. Ed Power z „The Daily Telegraph” nazwał miniserial „kompetentnym i rzetelnym studium postaci, które robi wszystko, by wnętrze widza szarpnęło, a skóra pełzała”^[10]. Maja Mikołajczyk z portalu NaTemat.pl pochwaliła estetykę wizualną, muzykę i rolę Evana Petersa^[11]. Michał Jarecki z serwisu Spider’s Web ocenił miniserial pozytywnie, zwracając uwagę na starania szerokiego przedstawienia historii i rolę Petersa, którą nazwał najlepszą w jego karierze^[12].

Richard Lawson z „Vanity Fair” skrytykował miniserial za gloryfikowanie Dahmera, zbyt długi czas ekranowy poświęcony jego zbrodniom i nieumiejętną analizę jego motywacji^[13]. Jen Chaney z portalu Vulture wytknęła zbyt mały czas ekranowy poświęcony perspektywie ofiar Dahmera, niedostatecznie pogłębiony motyw społeczny oraz kolejne obsadzenie Evana Petersa przez Ryana Murphy’ego w roli czarnego charakteru po tym, jak zrobił to kilkukrotnie w serialu American Horror Story^[14]. Daniel Fienberg z „The Hollywood Reporter” skrytykował miniserial za chaotyczną strukturę i powtarzalność w pierwszych pięciu odcinkach^[15]. Caroline Framke z „Variety” napisała, że miniserial „nie jest w stanie zaspokoić własnej ambicji wyjaśnienia człowieka i nierówności społecznych związanych z jego zbrodniami, nie stając się samemu przy tym wyzyskiem”^[16]. Stuart Heritage z „The Guardian” napisał: „Niezdolność serialu do osiągnięcia finezji jest wręcz patologiczna. Zwłaszcza pierwsze kilka odcinków demonstruje wszystkie najgorsze tendencje, jakie ma do zaoferowania gatunek dramatu kryminalnego. Przydługie odcinki mijają bez żadnego zgłębienia czy analizy, a sceny po prostu mijają, jedna masakra po drugiej”^[17].

Oglądalność

Netflix poinformował, że przez pierwsze pięć dni udostępniania (21–25 września 2022) użytkownicy serwisu obejrzeli łącznie 196,2 miliony godzin miniserialu. Był to najwyższy wynik spośród wszystkich serii (to znaczy pojedynczych sezonów lub miniseriali) serwisu w tygodniu kalendarzowym 19–25 września 2022, zarówno w skali globalnej, jak i w zestawieniach lokalnych w 92 państwach. Był to wynik ponad trzykrotnie lepszy od zajmującego drugiego miejsce w zestawieniu światowym drugim sezonie serialu Przeznaczenie: Saga Winx (60,97 miliony godzin)^[18]. Co więcej, był to piąty najwyższy wynik od czerwca 2021, kiedy Netflix zaczął publikować swoje statystyki (zaraz po pierwszym sezonie Squid Game, pierwszym sezonie All of Us Are Dead, czwartym sezonie Stranger Things i drugim sezonie Bridgertonów)^[19].

W drugim tygodniu kalendarzowym (26 września – 2 października 2022) abonenci Netfliksa obejrzeli łącznie 299,84 miliony godzin miniserialu. Drugi w rankingu tygodniowym był pierwszy sezon serialu Cesarzowa Sisi z 47,2 milionami obejrzanych godzin, czyli ponad sześciokrotnie mniej. Łączny wynik 496,1 obejrzanych godzin w dwóch pierwszych tygodniach kalendarzowych uczynił z Dahmera – Potwora: Historii Jeffreya Dahmera dziewiątą najpopularniejszą anglojęzyczną serię w historii Netfliksa. Serwis poinformował ponadto, że 56 gospodarstw domowych obejrzało wszystkie 10 odcinków^[20].

W trzecim tygodniu kalendarzowym (3–9 października 2022) abonenci Netfliksa obejrzeli łącznie 205,33 miliony godzin miniserialu, co wciąż było najwyższym wynikiem w zestawieniu tygodniowym. Łączny wynik 701,37 milionów obejrzanych do tego czasu godzin uczynił z Dahmera – Potwora: Historii Jeffreya Dahmera drugą najpopularniejszą anglojęzyczną serię w historii serwisu, zaraz za czwartym sezonem Stranger Things^[21].

Do 20 listopada 2022 Dahmer – Potwór: Historia Jeffreya Dahmera jako trzecia seria w historii Netfliksa (po Squid Game i czwartym sezonie Stranger Things) przekroczył próg miliarda obejrzanych godzin^[22].

Nagrody i nominacje

Reakcje społeczne i rodzin postaci

Według obliczeń magazynu „Variety” w tygodniu 19–25 września 2022 w serwisie społecznościowym Twitter pojawiło się ponad 918 tysięcy wpisów na temat Dahmera – Potwora: Historii Jeffreya Dahmera, co było w tym okresie najwyższym wynikiem spośród wszystkich programów telewizyjnych^[40]. W mediach społecznościowych pojawiły się protesty przeciwko zakwalifikowaniu miniserialu przez Netlix w kategorii programów o LGBTQ ze względu na fakt, że Jeffrey Dahmer, choć był homoseksualny, nie stanowi odpowiedniej reprezentacji tej społeczności^[41]. W wyniku krytyki Netflix usunął produkcję z tej kategorii^[42].

Miniserial był również krytykowany w mediach społecznościowych za pogłębianie traum rodzin ofiar Dahmera. Rita Isbell, siostra zamordowanego przez Dahmera Errola Lindseya, napisała w eseju dla portalu Insider, że serial przywraca jej ból z przeszłości^[43].

Miniserial skrytykował też inny krewny Lindseya, Eric Perry^[44].

Shirley Hughes, matka zamordowanego przez Dahmera Tony’ego Hughesa, powiedziała w rozmowie z czasopismem „The Guardian”, że nie rozumie dlaczego producenci mogą wykorzystywać w serialu jej rodzinę^[45]. Lionel Dahmer, ojciec Jeffreya, zapowiedział, że rozważa pozwanie Netfliksa za niewłaściwe przedstawienie go^[46].

Twórca i producent wykonawczy miniserialu, Ryan Murphy, wyznał, że w procesie preprodukcji serialu ekipa skontaktowała się z około 20 członkami rodzin ofiar Dahmera, jednak nikt im nie odpowiedział^[47].

• Dahmer – Potwór: Historia Jeffreya Dahmera w serwisie Netflix
• Dahmer – Potwór: Historia Jeffreya Dahmera w bazie IMDb (ang.)
• Dahmer – Potwór: Historia Jeffreya Dahmera w bazie Filmweb