Dymnica pospolita
Dymnica pospolita, dymnica lekarska (Fumaria officinalis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny makowatych. Występuje w stanie dzikim w całej Europie z wyjątkiem dalekiej północy. W Polsce na całym obszarze. Archeofit.
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek | dymnica pospolita |
Nazwa systematyczna | |
Fumaria officinalis L. Sp. pl. 2:700. 1753 |
Morfologia
- Pokrój
- Roślina wzniesiona lub podnosząca się, osiąga 10-40 cm wysokości[3].
- Łodyga
- Jasnozielona lub zielonawobrunatna, pusta i kanciasta[4].
- Liście
- Liście są naprzemianległe, podwójnie pierzastosieczne, z 2 lub 3 odcinkami. Końcowe łatki lancetowate lub jajowate, zielonawoniebieskie i nagie po obu stronach[4].
- Kwiaty
- Małe, zebrane są w luźne grona. Każdy ma krótką szypułkę i jest opatrzony liściokształtną podsadką. Są one różowe lub purpurowoczerwone, ciemnopurpurowe lub brunatne na szczycie. Kielich jest krótki, złożony z dwóch płatkowatych działek, a rurkowata korona z czterech płatków. Górny płatek opatrzony ostrogą. Sześć pręcików złączonych jest nitkami w dwie grupy po trzy[4].
- Owoce
- Nerkowata lub kulista niełupka, średnicy 2-2,5 mm[3], zielona do żółtobrunatnej, z niewielkim wgnieceniem na wierzchołku.
- Korzeń
- Cienki i zwykle nieregularnie pogięty.
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. Kwitnie od kwietnia do października, zapylana jest przez błonkówki. Nasiona roznoszone są przez mrówki (myrmekochoria). Zaraz po dojrzeniu nasiona kiełkują słabo, po przezimowaniu w glebie mają znacznie większą zdolność kiełkowania. Kiełkują przez cały rok, przez co roślina jest uciążliwym chwastem polnym. Siedlisko: wysypiska, pola, winnice, ogrody, gdzie występuje jako chwast. Preferuje gleby gliniaste lub piaszczyste, suche, zasadowe (roślina wskaźnikowa gleb zasadowych). Występuje od niżu po pogórze. W wyższych położeniach porasta tylko południowe stoki. Roślina ruderalna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Veronico-Fumarietum[5].
- Roślina trująca
- Leczenie jej preparatami tylko pod kontrolą lekarza. Wyższe dawki mogą zaburzać pracę serca i wątroby oraz porażać mięśnie gładkie.
Zastosowanie
Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski
- Ziele dymnicy (Fumariae herba) – całe lub połamane, wysuszone nadziemne części rośliny o zawartości minimum 0,40% sumy alkaloidów w przeliczeniu na protopinę[4]. Nieprzyjemny zapach i ostry, słono-gorzki smak nadaje mu alkaloid fumaryna lub protopina. Zawiera ponadto żywicę, flawonoidy, garbniki, śluzy i substancje gorzkie.[potrzebny przypis]
- Działanie
- Żółciopędne, moczopędne, rozkurczające mięśnie gładkie. Ma zastosowanie przy chorobach pęcherzyka żółciowego, odwary i herbatki stosuje się przeciw chorobom skórnym.[potrzebny przypis]
- Zbiór i suszenie
- Zbiera się nadziemne pędy podczas ich kwitnienia, suszy w zacienionym i przewiewnym miejscu[6].
Roślina kosmetyczna
Napar stosowany jest do mycia zanieczyszczonej skóry. Mieszanka świeżego soku z dymnicy i krwawnika pospolitego oraz mąki pszennej stosowana jest jako maseczka do tłustej, trądzikowej skóry z zanieczyszczonymi porami[7].
Przypisy
Bibliografia
- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- BioLib: 3481
- EoL: 590512
- EUNIS: 175549
- Flora of China: 220005380
- Flora of North America: 220005380
- FloraWeb: 2494
- GBIF: 5334217
- identyfikator iNaturalist: 53785
- IPNI: 673050-1
- ITIS: 565200
- NCBI: 200993
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2815499
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30017594-2
- Tela Botanica: 28525
- identyfikator Tropicos: 24000018
- USDA PLANTS: FUOF