Emomali Rahmon

Studiował na wydziale ekonomicznym Tadżyckiego Uniwersytetu Państwowego, gdzie otrzymał dyplom w 1982 roku^[2]. W 1990 roku został wybrany do Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Tadżyckiej SRR. W listopadzie 1992 roku, objął stanowisko przewodniczącego Rady Najwyższej Tadżykistanu.

Prezydent Tadżykistanu

6 listopada 1994 Rahmonow został wybrany prezydentem, natomiast zaprzysiężony 16 listopada tego samego roku. We wczesnym okresie władzy walczył z islamistycznymi, zbrojnymi ruchami opozycyjnymi wspieranymi przez zagranicznych dżihadystów, w tym; Al-Kaidę^[3], Islamską Republikę Afganistanu, talibów^[4], a także uzbeckich islamistów. Opozycja na czele z Islamską Partią Tadżykistanu domagała się utworzenia w Tadżykistanie państwa islamskiego, a następnie jego przemianę w kalifat rozciągnięty na całą Azję Środkową^[5]. Wojna zakończyła się zwycięstwem sił rządowych i podpisaniem porozumienia pokojowego w 1997 roku.

Dzięki zmianom w konstytucji, w wyborach z 6 listopada 1999 mógł zostać wybrany ponownie na siedmioletnią kadencję na stanowisku. Według źródeł oficjalnych głosowało wówczas na niego w wyborach powszechnych 97% wyborców, choć zagraniczni obserwatorzy zgłaszali liczne zastrzeżenia i podawali przykłady łamania prawa wyborczego. W 2003 roku Rahmonow wygrał referendum, dzięki któremu mógł pozostać u władzy na następne kadencje po upływie mandatu. Opozycja jednak zarzucała mu, iż referendum zostało sfałszowane. 6 listopada 2006 po raz kolejny został wybrany na stanowisko prezydenta, uzyskując ponad 76% głosów. Również te wybory były krytykowane przez międzynarodowych obserwatorów jako niespełniające demokratycznych wymogów.

W kwietniu 2007 roku Rahmonow zmienił^[6] swoje nazwisko na „Rahmon”^[b]. Prezydent odrzucił rosyjską końcówkę -ow i otczestwo, namawiając pozostałych Tadżyków do pójścia w jego ślady. Początkowo oficjalna prezydencka strona internetowa zapisywała nazwisko w formie Эмомалии Раҳмон (Emomalii Rahmon)^[7].

6 listopada 2013 Rahmon po raz kolejny wygrał wybory prezydenckie. Z wynikiem 83,92% głosów zapewnił sobie następną, 7-letnią kadencję na stanowisku. OBWE stwierdziła, iż „Nie było widocznej kampanii wyborczej innych kandydatów”. Frekwencja wyborcza wyniosła 86,6%^[8].

Kryzys wewnętrzny w 2015 i następstwa

Podczas swojej czwartej kadencji Rahmon zaczął zaostrzać swoją politykę antyterrorystyczną w obawie przed islamskim ekstremizmem związanym z działalnością Państwa Islamskiego. W maju 2015 roku prezydent skierował do parlamentu wniosek o likwidację możliwości nadawania arabskich imion nowo narodzonym Tadżykom^[9]. Wkrótce później w kraju rozpoczęła się kampania na rzecz zakazu noszenia bród, charakterystycznych dla tadżyckich muzułmanów^[10].

Na początku września 2015 roku wojska rządowe zdławiły w stolicy kraju – Duszanbe, antyrządową rewoltę inspirowaną według prezydenta przez lokalny odłam Państwa Islamskiego^[11]. Do rozruchów doszło po tym, jak 28 sierpnia 2015 rząd zdelegalizował Islamską Partię Odrodzenia Tadżykistanu i zabronił jej jakiejkolwiek aktywności publicznej^[12]. W strzelaninach mogło zginąć nawet 30 osób, tydzień później wojsko poinformowało o rozbiciu grupy bojowników, którzy mieli być odpowiedzialni za ataki. Na czele rebelii stał były wiceminister obrony i weteran wojny domowej z lat 1992–1997, generał Abdu Chalim Nazarzodah^[13].

W procesie unormowania sytuacji w Tadżykistanie pomoc zaoferował rząd Rosji^[14], zaniepokojenie sytuacją wyraził także prezydent Kazachstanu Nursułtan Nazarbajew^[15].

W listopadzie 2015 roku Zgromadzenie Reprezentantów Tadżykistanu nadało Rahmonowi oficjalny tytuł „przywódcy narodu” oraz twórcy pokoju i jedności narodowej Tadżykistanu^[16]. Miesiąc później wystąpiono z wnioskiem o nadanie prezydentowi i całej jego rodzinie dożywotniego immunitetu^[17]. W lutym 2016 roku władze podjęły decyzję o rozpisaniu na dzień 22 maja 2016 referendum ogólnokrajowego mającego zawierać trzy pytania: o zniesieniu limitu kadencji prezydenckich, o obniżeniu wieku wymaganego do objęcia urzędu prezydenta z 35 do 30 lat oraz o zakazie istnienia organizacji politycznych o podłożu religijnym^[18]. Głosowanie zostało przeprowadzone zgodnie z planem, zmiany w konstytucji poparło ponad 90% wyborców^[19].

Tadżykistan znalazł się na 158 miejscu z 167 krajów objętych badaniem wskaźnika demokracji przez Economist Intelligence Unit w 2015 roku – ex aequo z Uzbekistanem^[20]. Nasilające się prześladowania wobec podejrzanych o islamski ekstremizm oraz powszechne represje wobec przeciwników rządu Ludowo-Demokratycznej Partii Tadżykistanu naraziły władze kraju na krytykę międzynarodową^[21][22]. Napięta sytuacja polityczna w Tadżykistanie przyczyniła się do nasilenia migracji mieszkańców tego kraju do państw Unii Europejskiej^[23].

Rahmon przeżył kilka wymierzonych w siebie zamachów, m.in. w kwietniu 1997 roku oraz w listopadzie 2001 roku^[24].

Jest żonaty, ma dziewięcioro dzieci (w tym siedem córek)^[25].

• Bohater Tadżykistanu (1999)
• Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2008)^[26]
• Order „Za zasługi” I klasy (Ukraina, 2011)^[27][28]
• Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 2009)
• Order Złotego Orła (Kazachstan, 2023)^[29]
• Order „Przyjaźń” I klasy (Kazachstan, 2002)^[30]
• Order „Szlachetność” (Kazachstan, 2018)^[31]
• Medal „10 lat Astany” (Kazachstan)
• Order Pakistanu (Pakistan)
• Order Heydəra Əliyeva (Azerbejdżan, 2012)^[32]
• Order Republiki Serbskiej II klasy (Serbia, 2013)^[33]
• Order Mubaraka Wielkiego (Kuwejt, 2013)
• Order Bitaraplyk (Turkmenistan, 2012)
• Order Aleksandra Newskiego (Rosja, 2017)^[34]

• Oficjalna strona prezydenta (ang.)