Język tadżycki

Aż do XX wieku użytkownicy tadżyckiego uważali, że posługują się językiem perskim (farsi), ale od czasów Związku Radzieckiego oficjalnie mówi się o odrębnym od perskiego języku, nazywanym tadżyckim^[2].

Język perski ma trzy główne standardowe odmiany: farsi, dari i tadżycki. Według rodzimych użytkowników różnice między nimi nie stanowią zbytniej przeszkody dla wzajemnego porozumiewania się, chociaż odmiany te nie są identyczne. Na przykład w irańskim farsi występuje więcej zapożyczeń z francuskiego (na przykład مرسی, mersi – dziękuję), w dari – z angielskiego, a w tadżyckim – z rosyjskiego^[3].

W etnolekcie tadżyckim wyróżnia się cztery (sub)dialekty:

• północne (północny Tadżykistan, Buchara, Samarkanda, Kirgistan i region Duszanbe w dolinie Warzob).
• centralne (dialekty górnej Doliny Zarafszan)
• południowe (południe i wschód od Duszanbe, Kulob i rejon Raszt w Tadżykistanie)
• południowo-wschodnie (dialekty regionu Darwoz i Amu-darii w pobliżu Ruszon)

Ponadto za dialekt języka tadżyckiego/perskiego uważa się język bucharski (inaczej judeo-perski lub judeo-tadżycki).

Niekiedy do grona wariantów perskiego też zalicza się język tacki, w którym mówi się na Kaukazie.

Pierwotnie język tadżycki, podobnie jak perski, zapisywany był pismem arabskim.

W składzie ZSRR najpierw w 1923 roku uproszczono pismo arabskie, potem w 1929 roku^[4] zastąpiono je alfabetem łacińskim, a od roku 1940^[4] używa się cyrylicy, z której usunięto zbędne rosyjskie litery po odzyskaniu niepodległości.

Po 1989 władze Tadżykistanu opracowały projekt ponownego wprowadzenia pisma arabskiego, jednak wycofano się z niego w połowie lat 90.

Pismem arabskim nadal posługują się użytkownicy języka w Afganistanie, podczas gdy w Tadżykistanie prawie zanikła już jego znajomość.

• Zasady latynizacji alfabetu tadżyckiego na stronie KSNG
• Narzędzie transkrypcji {{lang}en}}