Enklawy i eksklawy Włoch

Eksklawy

Osobny artykuł: Campione d’Italia.

Jedyną włoską eksklawą jest obecnie Campione d’Italia, która jest enklawą na terytorium szwajcarskiego kantonu Ticino. Campione jest w znacznym stopniu zintegrowane gospodarczo i administracyjnie ze Szwajcarią. Używa się tam zarówno franka szwajcarskiego jak i euro. Obecnie w użyciu są tam szwajcarskie tablice rejestracyjne. Również sieć telefoniczna obsługiwana jest przez Swisscom. Przesyłki pocztowe można przesyłać używając szwajcarskiego kodu pocztowego albo włoskiego. Na mocy umów dwustronnych Włosi mieszkający w Campione korzystają m.in. z opieki zdrowotnej Szwajcarii. Podobnie jak miejscowość Livigno eksklawa stanowi obszar strefy wolnocłowej, w związku z czym sprzedawane tam towary nie są obciążone podatkiem VAT ani akcyzą. Campione korzysta ze swojego statusu, posiadając znane kasyno (Casinò di Campione), gdyż prawo dotyczące hazardu jest tu mniej restrykcyjne niż we Włoszech i w Szwajcarii^[1].

Osobny artykuł: Zadar.

Po I wojnie światowej na podstawie Traktatu z Rapallo w 1920 roku włoską enklawą stał się Zadar wraz z kilkoma przyległymi, niewielkimi miejscowościami – w sumie zaledwie 104 km². Podczas II wojny światowej wojska niemieckie wkroczyły do Zadaru. Miasto zostało silnie zbombardowane w 1944 roku. W 31 października 1944 r., po wycofaniu wojsk niemieckich i ucieczce włoskich urzędników Zadar zajęli jugosłowiańscy partyzanci i stał się on częścią Jugosławii^[2][3].

Terytorium	Powierzchnia	Populacja (2014)	Prowincja	Region	Enklawa w
Campione d’Italia	2,6 km²	2 067	Como	Lombardia	Szwajcaria
Zadar	104 km²	–	Zara	–	Królestwo SHS,  Jugosławia

Enklawy

Na terytorium Włoch znajdują się obecnie dwa z trzech istniejących na świecie państw-enklaw. Są to San Marino oraz Watykan.

Osobny artykuł: San Marino.

San Marino uważa się za najstarszą republikę świata utworzoną w 301 roku. Nie przyłączyło do ruchu Risorgimento, mimo iż było to sprzeczne z jego ideą. Do 8 grudnia 1859 r. San Marino było enklawą na terytorium Państwa Kościelnego. Natomiast od 17 grudnia 1860 jest enklawą na terytorium Włoch. w międzyczasie sąsiadowało z Królestwem Sardynii i Państwem Kościelnym.

Osobny artykuł: Watykan.

11 lutego 1929 roku przez papieskiego sekretarza stanu, kardynała Pietra Gasparriego i Benita Mussoliniego zostały podpisane Traktaty laterańskie wyodrębniające politycznie i terytorialnie państwo Watykan, uznających jego niezależność i niepodległość. Tym samym została utworzona druga enklawa na terytorium Włoch o powierzchni 0,44 km².

Ekaklawa	Powierzchnia	Populacja	Sąsiadujące regiony
San Marino	61 km²	31 373	Emilia-Romania,  Marche
Watykan	0,44 km²	805	Lacjum

Regiony

	Eksklawa/enklawa	Populacja[4]	Przynależność administracyjna			Enklawa w
			Gmina	Prowincja	Region	Prowincja	Region
1	koryto rzeki Pad	0	Frascarolo	Pavia	Lombardia	Alessandria	Piemont
2	San Pio	0	Pieve del Cairo
3	Lama	0	Corte Brugnatella	Piacenza	Emilia-Romania	Pavia	Lombardia
4	Valle Inferiore	1
5	San Pellegrino	8	Frassinoro	Modena		Lukka	Toskania
6	Ca’ Raffaello	289	Badia Tedalda	Arezzo	Toskania	Rimini	Emilia-Romania
7	Monte Ruperto	0	Città di Castello	Perugia	Umbria	Pesaro i Urbino	Marche
8	Iesce	0	Matera	Matera	Basilicata	Bari	Apulia

Prowincje

	Eksklawa/enklawa	Populacja[4]	Przynależność administracyjna			Enklawa w
			Gmina	Prowincja	Region	Region
1	San Colombano al Lambro	7.507		Mediolan	Lombardia	–
2	Carutti	26	Barge	Cuneo	Piemont	Turyn
3	Piaggiolino	81	Monte Porzio	Pesaro i Urbino	Marche	Ankona
4	Poggiovalle	9	Fabro	Terni	Umbria	–
5	Rocchette	1	Gallese	Viterbo	Lacjum	–
6	Pannarano	2.069		Benewent	Kampania	Avellino
7	Montalipe	6	Locorotondo	Bari	Apulia	Tarent
8	Nunzio	0
9	Gelatura	4
10	La Precesa	0	Tricarico	Matera	Basilicata	Potenza
	Serra del Ponte	0
11	Resuttano[5]	2.239[6]		Caltanissetta	Sycylia	Palermo
12	Bruca	0	Bisacquino	Palermo		Agrigento
	San Biagio	0
13	Canneti	3	Enna	Enna		Caltanissetta
	Corfidato	12

Gminy

	Eksklawa/enklawa	Populacja[4]	Przynależność administracyjna		Enklawa w
			Prowincja	Region	Gmina
1	Surbo	14.511	Lecce	Sycylia	Lecce
2	San Giovanni Gemini	8.089	Agrigento	Apulia	Cammarata