Joker (film 2019)

• Joaquin Phoenix jako Arthur Fleck / Joker, emocjonalnie zaburzony, nieudolny komik, który staje się groźnym przestępcą^[4];
• Robert De Niro jako Murray Franklin, gospodarz programu talk-show, który przyczynia się do upadku Arthura^[6];
• Zazie Beetz jako Sophie Dumond, samotna matka i obiekt uczuć Arthura^[7];
• Bill Camp jako oficer policji Gotham City^[8];
• Frances Conroy jako Penny Fleck, matka Arthura^[9];
• Marc Maron jako Ted Marco^[10];
• Brett Cullen jako Thomas Wayne, milioner i filantrop, który ubiega się o urząd burmistrza Gotham City^[11];
• Glenn Fleshler jako komik^[12];
• Douglas Hodge jako Alfred Pennyworth, lokaj Wayne’a^[13];
• Shea Whigham jako oficer policji Gotham City^[8];
• Josh Pais^[14].

Ponadto filmie wystąpili: Dante Pereira-Olson jako Bruce Wayne, syn Thomasa^[13]; Brian Tyree Henry jako pielęgniarz^[15] oraz Bryan Callen jako striptizer^[12].

Rozwój projektu

Joaquin Phoenix w latach 2014 – 2015 wyrażał zainteresowanie występem w niskobudżetowym filmie przedstawiającym „studium postaci” komiksowego złoczyńcy takiego, jak Joker. Nie wierzył, aby film miał dotyczyć postaci Jokera, ponieważ uznał, że została już ona pokazana w podobny sposób w innych filmach i zastanawiał się nad inną postacią. Agent Phoenixa zaproponował spotkanie z Warner Bros., jednak ten odmówił^[16]. Phoenix odmówił kontraktu na grę w Filmowym Uniwersum Marvela postaci Hulka, a później Doktora Strange’a, ponieważ byłby związany umową na kilka filmów^[17].

W sierpniu 2017 roku Warner Bros. i DC Films poinformowały o planach na film o Jokerze, który miał nie być związany z DC Extended Universe. Na stanowisku reżysera został Todd Phillips, który również stał się jego współscenarzystą i współproducentem. Wspólnie z nim scenariusz ma stworzyć Scott Silver, a drugim producentem ma być Martin Scorsese^[18]. Tekst filmu inspirowany jest filmami Scorsese’a Taksówkarz (1976), Wściekły Byk (1981) i Król komedii (1983) oraz powieścią graficzną Alana Moore’a i Briana Bollanda Batman: Zabójczy żart (1988)^[18][4]. Zapowiedź filmu spotkała się z mieszanymi reakcjami oraz zaskoczyło Jareda Leto, który wcielił się w postać w DCEU^[19].

Na początku 2018 roku, po rozczarowujących wynikach finansowych i recenzjach Ligi Sprawiedliwości Walter Hamada zastąpił Jona Berga na stanowisku szefa produkcji filmowej opartych na komiksach DC^[20]. Hamada zrezygnował z części planów studia. Jednak film o Jokerze miał rozpocząć prace na planie pod koniec 2018 roku z budżetem około 55 milionów dolarów, co stanowiło niewielką część standardowego budżetu przeznaczanego na film na podstawie komiksów^[21]. W lipcu 2018 roku studio oficjalnie dało zielone światło do produkcji filmu^[22] i wyznaczyło datę amerykańskiej premiery na 4 października 2019 roku^[23]. Do grona producentów dołączyła Emma Tillinger Koskoff z ramienia firmy produkcyjnej Scorsese’a, Sikelia Productions. Scorsese z powodów innych zobowiązań zrezygnował ze stanowiska producenta i został producentem wykonawczym^[24]. Poinformowano, że film nie będzie miał wpływu na planowany również filmem z Leto w DCEU^[25], a ten Joker będzie pierwszym filmem niezwiązanym z franczyzą^[21]. Studio również poinformowało, że planuje wyższą kategorię wiekową dla filmu^[26]. We wrześniu 2018 roku Bradley Cooper dołączył do grona producentów filmu^[14].

Casting

• 
  Joaquin Phoenix
• 
  Robert De Niro
• 
  Zazie Beetz

Do września 2017 roku Warner Bros. rozważało obsadzenie w tytułowej roli Leonardo DiCaprio, licząc iż wcześniejsza współpraca z Martinem Scorsese’em przyciągnie go do projektu^[19], jednak w lutym 2018 roku ujawniono, że Joaquin Phoenix jest najlepszym wyborem dokonanym przez Todda Phillipsa^[27]. Padraig Cotter ze Screen Rant zwrócił uwagę, że skoro film jest samodzielną historią, to Phoenix nie musiałby występować w sequelach, w przeciwieństwie do wcześniejszych ofert Marvel Studios^[17]. W lipcu 2018 roku Phoenix podpisał umowę ze studiem^[28]. W tym samym miesiącu Zazie Beetz dołączyła do obsady^[29]. Frances McDormand odrzuciła propozycję zagrania matki Jokera^[30], więc studio rozpoczęło rozmowy z Frances Conroy odnośnie do tej roli^[9]. Pod koniec miesiąca obsadzeni zostali Marc Maron^[31][10] i Bryan Callen^[12]. W następnym miesiącu Robert De Niro rozpoczął negocjacje ze studiem^[32]. W sierpniu Alec Baldwin został obsadzony w roli Thomasa Wayne’a, jednak zrezygnował po dwóch dniach z powodu konfliktu z pracami nad innym filmem^[33].

We wrześniu do obsady dołączyli De Niro, Shea Whigham, Glenn Fleshler, Bill Camp, Josh Pais i Douglas Hodge^[14], natomiast Brett Cullen został obsadzony w miejsce Baldwina^[11]. W październiku poinformowano, że Dante Pereira-Olson zagra młodego Bruce’a Wayne’a, a Douglas Hodge jako Alfred Pennyworth^[13]. W kwietniu 2019 roku ujawniono, że Brian Tyree Henry zagrał jedną z ról w filmie^[15].

Zdjęcia i postprodukcja

Zdjęcia do filmu rozpoczęły się 10 września 2018 roku w Nowym Jorku pod roboczym tytułem Romeo^[34][35]. Za zdjęcia odpowiadał Lawrence Sher, który już wcześniej współpracował z reżyserem^[14]. Pod koniec miesiąca zdjęcia przeniosły się do New Jersey^[35]. Produkcję na planie zakończono 3 grudnia tego samego roku^[36]. Scenografem filmu był Mark Friedberg, a za kostiumy odpowiadał Mark Bridges^[14].

Za montaż odpowiadał Jeff Groth^[14], a za efekty specjalne – Matthew Giampa, Bryan Godwin i Erwin Rivera oraz studia produkcyjne: Scanline VFX i Shade VFX^[37].

W sierpniu 2018 Hildur Guðnadóttir została zatrudniona do skomponowania muzyki do filmu^[38].

Światowa premiera Jokera odbyła się 31 sierpnia 2019 podczas 76. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji^[39]. 9 września został zaprezentowany podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Toronto^[3]. Premiera kinowa w Stanach Zjednoczonych i w Polsce odbyła się 4 października 2019 roku^[23][40].

Box office

Budżet filmu jest szacowany na 55 milionów dolarów. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie film zarobił ponad 335 mln USD. W innych krajach przychody wyniosły około 737 mln, a łączny przychód z biletów ponad 1,07 miliarda dolarów^[41].

Krytyka w mediach

Reakcja krytyków na film była mocno spolaryzowana. Chwalono grę aktorską Phoeniksa, lecz pozostałe role, a także nastrój i wydźwięk filmu, stały się przedmiotem krytyki w części recenzji. W serwisie Rotten Tomatoes 68% z 577 recenzji jest pozytywne, a średnia ocen wyniosła 7,30/10^[42]. Na portalu Metacritic średnia ocen z 60 recenzji wyniosła 59 punktów na 100^[43].

Nagrody

Joker zdobył liczne nagrody, m.in. Złotego Lwa, podczas 76. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji^[44], dwa Złote Globy, trzy nagrody BAFTA oraz dwa Oscary: za najlepszą muzykę filmową i rolę Phoeniksa^[45].

• Joker w bazie Filmweb
• Joker w bazie IMDb (ang.)