Kapitulacja Warszawy (1939)
Kapitulacja Warszawy – podpisanie w dniu 28 września 1939 przez gen. Tadeusza Kutrzebę i gen. Johannesa Blaskowitza na terenie dawnej Fabryki Silników Lotniczych Skody przy obecnej al. Krakowskiej na Okęciu umowy o kapitulacji Warszawy.
.jpg)
Opis
Podczas posiedzenia Komitetu Obywatelskiego z udziałem przedstawicieli Dowództwa Obrony Warszawy, które odbyło się 26 września 1939 po południu, przeważyły głosy, że dalsza obrona, ze względu na ciężkie położenie ludności cywilnej i brak amunicji, jest bezcelowa[1].
27 września 1939 gen. Tadeusz Kutrzeba i płk. Aleksander Pragłowski udali się do siedziby dowództwa niemieckiej 8 Armii na Okęcie[1]. Zawarto rozejm, który miał trwać od godz. 14.00 tego dnia do 29 września do godz. 12.00[2]. Walki przerwano ok. 14.00[2]. Dalsze rozmowy były prowadzone następnego dnia rano w poszerzonym składzie, m.in. z udziałem prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego oraz przedstawicieli instytucji użyteczności publicznej; omawiane były kwestie przejęcia miasta przez administrację niemiecką[3].
Akt kapitulacji został podpisany o godzinie 13:00 w dniu 28 września 1939 przez gen. Tadeusza Kutrzebę w imieniu dowódcy Armii „Warszawa” i gen. Johannesa Blaskowitza, dowódcę 8 Armii, na terenie dawnej Fabryki Silników Lotniczych Polskich Zakładów Skody[3] (od 1935 zakład był częścią Państwowych Zakładów Lotniczych)[4]. Dokument składał się z sześciu artykułów dotyczących zobowiązań obu stron[5]. Po złożeniu broni i amunicji Wojsko Polskie powinno 29 września wieczorem rozpocząć wymarsz z miasta[5]. Ludność cywilna miała otrzymać żywność od Niemców (160 tys. porcji od 30 września)[5], a uciekinierzy prawo powrotu do domów[1]. Władze polskie zostały zobowiązane do ochrony budynków użyteczności publicznej, rozebrania barykad, ugaszenia pożarów, rozbrojenia ludności, uruchomienia administracji, urzędów i placówek handlowych, wprowadzenia zakazu działalności partii i organizacji politycznych oraz wskazania 12 zakładników w celu „zabezpieczenia przed aktami sabotażu“[5]. Jeszcze w trakcie negocjacji Stefan Starzyński wydał odezwę do mieszkańców miasta[6].
O warunkach kapitulacji poinformował gen. Juliusz Rómmel w swojej odezwie 29 września[6]. Tego samego dnia rozpoczął się wymarsz oddziałów polskich do niewoli[6]. Niemcy rozpoczęli wkraczanie do miasta 30 września[7][8].
Komitet Obywatelski przyjął wniosek uprawniający Stefana Starzyńskiego do wytypowania 12 zakładników[9]. Byli to: Władysław Baranowski, Czesław Klarner, Witold Staniszkis, Abraham Gepner, Ludwik Evert, Antoni Snopczyński, Franciszek Urbański, Zdzisław Lubomirski, Antoni Baryka, Henryk Hilchen, Artur Śliwiński i Szmul Zygielbojm[10][11]. Zostali oni zamknięci pod strażą niemiecką 5 października w ratuszu aby zagwarantować bezpieczeństwo Adolfowi Hitlerowi, który tego dnia przyleciał do Warszawy aby odebrać defiladę wojsk niemieckich w Al. Ujazdowskich[12].
Po kapitulacji Warszawy na początku października 1939 niemieckim Komendantem Miasta Warszawy został gen. Friedrich von Cochenhausen, zaś łącznikiem pomiędzy prezydentem Starzyńskim a generałem – Stanisław Lorentz[13][14].