Maciej Stuhr

Jest synem aktora Jerzego Stuhra i skrzypaczki Barbary Kóski^[1]. Ma młodszą o siedem lat siostrę Mariannę (ur. 1982)^[2][3]. Jego przodkowie, Anna z domu Thill i Leopold Stuhr, przybyli do Krakowa z powiatu Mistelbach w Dolnej Austrii w 1879^[4]. Bratem pradziadka był Oskar Stuhr, adwokat i działacz Stronnictwa Narodowego^[5][6]. Jego ojcem chrzestnym był aktor Jan Nowicki^[7].

Urodził się i wychował w Krakowie, gdzie uczęszczał do przedszkola muzycznego i ukończył Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną I stopnia im. Ignacego Jana Paderewskiego w klasie fortepianu^[8][9][10]. Od dziecka fascynuje się aktorstwem^[10], w młodości często obserwował w pracy ojca, który występował w Starym Teatrze w Krakowie^[11][12]. Był drużynowym w szczepie „Słowiki”^[3]. Ukończył II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie^[13].

W 1999 ukończył studia psychologiczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego^[14], broniąc pracy dyplomowej pt. „Reakcje publiczności kabaretowej”^[15]. W 2003 został absolwentem PWST w Krakowie. W maju 2019 ukończył studia doktorskie na Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, broniąc pracy pt. „Ku reżyserii. Droga aktora do reżyserii poprzez nauczanie studentów”^[16].

Debiut filmowy oraz początki działalności kabaretowej

Na wielkim ekranie zadebiutował rolą Piotrka, syna Jerzego Janickiego (Jerzy Stuhr) w filmie Krzysztofa Kieślowskiego Dekalog X (1988)^[17][18]. Gdy miał 16 lat, wraz z Tomaszem Biernackim zaczął prowadzić audycję dla młodzieży Czacha Kraka w Radiu Kraków^[18]. Po maturze przez rok występował w Kabarecie Artura I w Rabce, z którym zdobył Grand Prix Akademickiego Forum Kultury^[19][20]. W czasie studiów założył własny kabaret Po Żarcie^[20], z którym otrzymał pierwszą nagrodę na przeglądzie PaKA 1997. Jest znany z parodii twórczości i zachowań innych artystów, takich jak Stanisław Sojka^[19], Gustaw Holoubek^[21] czy Mariusz Max Kolonko^[21].

W 1998 wcielił się w Aleksa, głównego bohatera filmu Macieja Dutkiewicza Fuks (1999). Rozpoznawalność przyniosły mu także kreacje w filmach Olafa Lubaszenki: Kuby Brennera w Chłopaki nie płaczą (2000) i Kuby Aksera w Poranku kojota (2001). Jako aktor dubbingowy debiutował rolą Kuzco w filmie animowanym Nowe szaty króla (2000). Za kreację Hipolita Wielosławskiego w ekranizacji Przedwiośnia (2001) był nominowany do Orła w kategorii „najlepsza drugoplanowa rola męska”^[22]. W 2001 czytał wakacyjną powieść Kompletna plaża, czyli dziennik Adama Zawodnego w Radiu Zet w ramach cyklu opowiadań autorstwa Rafała Bryndala i Dariusza Hyski, a także został pierwszym laureatem nagrody „5.10. i co dalej” im. Marcina Kołodyńskiego, przyznawanej młodych ludziom, którzy „robią niezwykłe rzeczy i mogą być wzorem dla swoich rówieśników”^[23].

W 2003 pojawił się w roli Mirosława „Newtona” w niskobudżetowej komedii wytwórni A’Yoy Baśń o ludziach stąd, użyczył głosu tytułowemu bohaterowi gry komputerowej Szymek czarodziej^[24] i poprowadził 47. galę rozdania Złotych Kaczek^[25].

Lata 2004–2009

Wystąpił w roli podkomisarza Artura Banasia w serialu kryminalnym Glina (2004, 2008)^[26][27]. Za „wyrafikowane poczucie humoru” odebrał statuetkę Grubej Ryby, przyznawaną przez słuchaczy Radia Kolor^[28].

W latach 2004–2008 był aktorem Teatru Dramatycznego w Warszawie, zagrał m.in. Iwana Chlestaskowa w Rewizorze^[29] i Ilję Iljicza Obłomowa w spektaklu Obłom-off (oba w reżyserii Andrzeja Domalika). Od 2004 prowadzi ceremonie wręczenia Orłów w latach parzystych^[30][31], w listopadzie poprowadził ceremonię rozdania Effie Awards^[32]. W 2005 został uhonorowany tytułem Mistrza Mowy Polskiej^[33], a za dubbing tytułowego bohatera animacji Kurczak Mały^[34] uzyskał statuetkę Kłapa^[35]. W tym czasie dodatkowo użyczył głosu Pasiowi, tytułowemu bohaterowi Zebry z klasą^[36], Kajko w animacji Kajko i Kokosz^[37] i Kuzco w Nowych szatach króla 2. W 2006 współprowadził z Sophie Marceau ceremonię wręczenia Europejskich Nagród Filmowych w Warszawie oraz z Grażyną Torbicką galę zamknięcia 31. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni^[38], a także czytał ze swym ojcem powieść Edwarda Redlińskiego Telefrenia w radiowej Trójce^[39] oraz zdubbingował Szczycika w filmie 7 krasnoludków – historia prawdziwa^[40] i Trendiksa w Asteriksie i wikingach^[41].

W 2007 zadebiutował w roli homoseksualnego Joe Portera Pitta w sztuce Anioły w Ameryce Tony’ego Kushnera, wystawianej w warszawskim Teatrze Rozmaitości w reż. Krzysztofa Warlikowskiego^[42], a także wykreował postać Cosme McMoona, pianisty Florence Foster Jenkins w spektaklu Boska! Petera Quiltera, prezentowanej na deskach stołecznego Teatru „Polonia” w reż. Andrzeja Domalika. W tym samym roku pojawił się na wielkim ekranie w dwóch filmach: jako Tomek w Korowodzie i Sebastian Tretyn w Testosteronie^[43].

W 2008 został aktorem Nowego Teatru w Warszawie, od tamtej pory zagrał w sztukach, takich jak np. (A)pollonia^[44], Koniec i Kabaret warszawski w reż. Krzysztofa Warlikowskiego (za rolę w Kabarecie... był nominowany do Róży Gali w kategorii „teatr”^[45]), Krzysztof M. Hipnoza w reż. Krzysztofa Materny i Życie seksualne dzikich w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego. Ponadto został okrzyknięty Honorowym Ambasadorem Polszczyzny i czytał powieść Marcina Świetlickiego Jedenaście w Trójce.

W 2009 za wykreowanie postaci Piotra w 33 scenach z życia (2008) Małgorzaty Szumowskiej odebrał Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego^[46] oraz był nominowany do Złotej Kaczki za najlepszą rolę męską i Polskiej Nagrody Filmowej za najlepszą główną rolę męską^[47]. Również w 2009 został felietonistą półrocznika „Royal Magazyn”^[48] oraz czasopisma „Zwierciadło”^[49]. Jego teksty publikowane na łamach miesięcznika ukazały się w formie książek wydanych przez Wydawnictwo Zwierciadło: „W krzywym zwierciadle” (2013), „W krzywym zwierciadle. Ciąg dalszy nastąpił” (2015) i „Tata Tadzika” (2018).

Lata 2010–2019

W 2010 premierę miały kolejne dwa filmy z jego udziałem, Śluby panieńskie^[50] i Mistyfikacja^[51][52], za występ w których był nominowany do Złotych Kaczek za najlepszą główną rolę męską, kolejno w 2010 i 2011. Również w 2010 użyczył głosu Znajdzie w filmie animowanym Jak uratować mamę (2016)^[53] i Flynnowi Riderowi w Zaplątanych (2010)^[54], współprowadził z Grażyną Torbicką galę z okaji 40-lecia TVP2 organizowaną Teatrze Polskim w Warszawie^[55] oraz został nagrodzony Różą Gali w kategorii „aktor”^[56]. W 2011 wystąpił w roli Mikołaja Koniecznego, prezentera radiowego w Listach do M.^[57][58], a w ramach promocji filmu prowadził w Radio Zet program Listy do M^[59]. Ponadto użyczył głosu głównemu bohaterowi animacji Gnomeo i Julia (2011)^[60], odebrał Wiktora w kategorii „osobowość telewizyjna roku”^[61] i wyreżyserował widowisko telewizyjne Smuteczek, czyli ostatni naiwni, za które odegrał Różę Gali w kategorii „media”. W 2012 użyczył głosu tytułowemu bohaterowi animacji Roman barbarzyńca (2011)^[62] i pojawił się w roli Jacka, pracownika Urzędu Bezpieczeństwa w czesko-słowackim kryminale Konfident.

Za występ w roli Józefa Kaliny w Pokłosiu (2012) Władysława Pasikowskiego odebrał Polską Nagrodę Filmową za najlepszą główną rolę męską podczas gali wręczenia Orłów 2013^[63], do których zdobycia był nominowany też w kategorii „najlepsza drugoplanowa rola męska” za rolę Henryka Kondolewicza, czarnego charakteru w Obławie (2012) Marcina Krzyształowicza^[64]. Za rolę w Pokłosiu był też nominowany w plebiscycie Gwarancje Kultury 2013 w kategorii „film”^[65]. Po premierze Pokłosia włączył się w dyskusję dotyczącą stosunków polsko-żydowskich, co było szeroko komentowane w mediach^[66][67] i za co był nominowany do Nagrody Radia Tok FM im. Anny Laszuk^[68]. Po premierze Pokłosia odrzucił propozycję zagrania w Demonie (2015) Marcina Wrony^[69]. Od 5 września 2012 do 29 maja 2013 współprowadził z Kubą Wojewódzkim poranną audycję Zwolnienie z WF-u w Esce Rock^[70][71]. W 2013 dołączył do obsady serialu HBO Bez tajemnic w roli Tomasza^[72], zagrał w teledysku do utworu Pati Sokół „Neverland”^[73] oraz odebrał nagrodę Kryształowego Zwierciadła za „oddanie szpiku kostnego chorej na białaczkę dziewczynce, za talent felietonisty i poczucie humoru”^[74].

W 2014 zagrał młodego Jana Bratka w filmie Jerzego Stuhra Obywatel i pojawił się w rosyjskim serialu Bezsenność w roli Igora Wołkowa^[75]. W kwietniu został odznaczony srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[76], we wrześniu dołączył do rady programowej kanału filmowego Stopklatka TV^[77], a w październiku nakładem wydawnictwa Znak ukazała się książka pt. „Obywatel Stuhr”, będąca wywiadem-rzeką przeprowadzonym z Maciejem i Jerzym Stuhrami przez Ewę Winnicką. W 2015 powrócił na ekran jako Mikołaj Konieczny w komedii romantycznej Listy do M. 2^[78][79], a w ramach promocji filmu ponownie poprowadził audycję Listy do M w Radiu Zet. W październiku 2015 premierę miała książka pt. „Stuhrmówka, czyli wewnętrzny gen wolności”, będąca wywiadem-rzeką przeprowadzonym z aktorem przez Beatę Nowicką.

Za rolę Fabiana Apanowicza w komedii Janusza Majewskiego Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy (2016)^[80] był nominowany do Orła w kategorii „najlepsza główna rola męska”^[81]. W lutym 2016 premierę miała komedia romantyczna Planeta singli, w której zagrał Tomka Wilczyńskiego^[82]. W marcu 2016 wywołał kontrowersje politycznym przemówieniem na 16. ceremonii wręczenia Orłów, w którym nawiązał m.in. do katastrofy w Smoleńsku z 10 kwietnia 2010^[83][84]. W wywiadzie dla NaTemat.pl skomentował przemowę słowami: Nie śmieję się z tragedii, śmieję się z tego, do czego pewne środowisko polityczne tragedię smoleńską sprowadziło^[85]. Zagrał porucznika Richarda Krauza, głównego bohatera czesko-słowacko-polskiego filmu kryminalnego Czerwony kapitan (2016)^[86][87], za dubbing postaci odebrał antynagrodę Węża w kategorii „efekt specjalnej troski”^[88]. W latach 2016–2017 występował w roli nauczyciela języka polskiego Pawła Zawidzkiego w serialu kryminalnym Belfer^{[89][90][91][92][93]}. W 2016 użyczył głosu głównemu bohaterowi animacji Miś Uszatek^[94] (film nigdy nie ujrzał światła dziennego) oraz był nominowany do Róży Gali w kategorii „online”^[95]. W grudniu poprowadził 29. ceremonię wręczenia Europejskich Nagród Filmowych w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu^[96].

W 2017 zadebiutował jako reżyser i scenarzysta, pracując na planie fabularnego filmu krótkometrażowego Milczenie polskich owiec, który zrealizował ze studentami Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie^[97], której wykładowcą jest od 2014^[97]. Film zdobył nominację do nagrody na 42. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni^[98] i znalazł się w konkursie 33. Warszawskiego Festiwalu Filmowego^[99]. W kolejnych latach premierę miały jeszcze trzy wyreżyserowane przez niego filmy z udziałem studentów: Ding dong (2018), Krwawy dziekan (2019) oraz II symfonia na wiolonczelę i orkiestrę (2019). Również w 2017 odebrał Złotego Anioła za niepokorność twórczą na festiwalu Tofifest^[100].

W marcu 2018 ponownie wywołał kontrowersje wystąpieniem podczas 20. gali wręczenia Orłów^[101]. W 2018 dołączył do obsady serialu Diagnoza^[102], zagrał Pawła Rudnickiego, kandydata na prezydenta Warszawy w filmie Jana Komasy Sala samobójców. Hejter (2020) i ponownie wcielił się w Tomka Wilczyńskiego, tym razem w Planecie singli 2^[103][104] i Planecie singli 3 (2019)^[105][106]. W 2019 współprowadził z Agnieszką Więdłochą audycję Planeta singli w Radiu Zet^[107]. Również w 2019 zagrał prokuratora Słotę w Na bank się uda Szymona Jakubowskiego^[108][109] i masażystę Bartka w Polityce Patryka Vegi^[110][111], ponadto występował z Magdaleną Cielecką w krótkometrażowym serialu Pisarze. Serial na krótko^[112][113] i użyczył głosu Timonowi w polskiej wersji językowej filmu Król Lew^[114]. W październiku premierę miała książka pt. „Stuhrmówka. A imię jego czterdzieści i cztery”, będąca kolejnym wywiadem-rzeką przeprowadzonym z aktorem przez Beatę Nowicką.

Od 2020

W lutym 2020 zadebiutował jako reżyser teatralny, przygotowując sztukę Inni ludzie^[115], będącą spektaklem dyplomowym jego studentów z Wydziału Aktorskiego we Wrocławiu Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie^[116]. Ponadto pojawił się w roli Piotra w filmie Bad Boy Patryka Vegi^[117][118]. W marcu poprowadził 22. galę wręczenia Orłów – jego wyjście na scenę w kostiumie papieża wywołało kontrowersje w mediach^[119]. Zagrał Piotra Wolnickiego, seryjnego mordercę w serialu Playera Szadź (2020)^[120]. W 2021 roku zdobył Telekamerę w kat. Aktor, zaś w 2023 roku prowadził program TVN pt. Autentyczni.

Na początku kariery aktorskiej grywał głównie role komediowe^[121], z czasem zaczął kreować też postacie dramatyczne^[122][123]. Często występuje w komediach romantycznych^[124][125], jak i w dramatach wojennych^[126][127] oraz w serialach kryminalnych^[128]. W początkowym okresie kariery kreował m.in. postacie młodych, bezpretensjonalnych chłopaków^[129], później obsadzany był też np. w rolach mundurowych^[128].

Debiutował w filmie Krzysztofa Kieślowskiego^[124], w kolejnych latach zagrał też w produkcjach m.in. Olafa Lubaszenki, Filipa Bajona, Agnieszki Holland, Wojciecha Smarzowskiego, Małgorzaty Szumowskiej, Mitji Okorna, Władysława Pasikowskiego, Andrzeja Wajdy i Patryka Vegi^{[124][121][123]}. Wystąpił u boku swego ojca Jerzego w kilku wyreżyserowanych przez niego filmach (Historie miłosne, Pogoda na jutro, Korowód, Obywatel)^[130][131].

Zagrał w wielu sztukach teatralnych, m.in. u Andrzeja Domalika i Krzysztofa Warlikowskiego^[129], jak też w spektaklu wyreżyserowanym przez Jerzego Stuhra.

Za swoich aktorskich idoli uznaje Krzysztofa Globisza i Anthony’ego Hopkinsa^[132], podziwia też aktorstwo Brada Pitta^[123].

W 2003 fraza „Maciej Stuhr” znalazła się na piątym miejscu w kategorii najpopularniejszych polskich aktorów w opublikowanym przez Google Zeitgeist rankingu najczęściej wyszukiwanych haseł w polskim Internecie^[133], a w 2016 znalazła się na dziesiątym miejscu w tejże kategorii^[134].

Jest jedną ze „100 najcenniejszych gwiazd polskiego show-biznesu” według danych magazynu „Forbes”; jego wizerunek został wyceniony przez reklamodawców na: 300–338 tys. zł w 2006^[135], 393 tys. zł w 2008 (33. miejsce)^[136], 475 tys. zł w 2010 (27. miejsce)^[137], 506 tys. zł w 2012 (22. miejsce)^[138], 428 tys. w 2013 (34. miejsce)^[139], 323 810 zł w 2014 (36. miejsce)^[140]. Wystąpił w kampanii wizerunkowej Raiffeisen Bank Polska (2008–2010)^{[141][142][143]} oraz w kampaniach reklamujących sieć telekomunikacyjną Play (2013)^{[144][145][146]}, piwo Żywiec (2014)^[147], napój mleczny Actimel (2016)^[148], smartfon Sony Xperia XZ (2016)^{[149][150][151]} i drażetki Tic Tac (2019)^[152], ponadto w 2016 został ambasadorem marki samochodów Mitsubishi^[153][154].

Wziął udział w sesjach zdjęciowych, których efekty opublikowano na okładkach czasopism, takich jak „Zwierciadło”^[155], „Viva!”^[156] czy „Newsweek Polska”^[157].

Znany jest z publicznego komentowania wydarzeń politycznych^{[115][158][159][160]}. W 2019 zapowiedział bojkot Telewizji Polskiej, nie zgadzając się na treści prezentowane przez nadawcę publicznego^[161], a także podpisał się pod listem otwartym adresowanym do wicepremiera Piotra Glińskiego, nie zgadzając się na zatrudnienie Piotra Bernatowicza na dyrektora Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski^[162].

W 1999 poślubił aktorkę i fotografkę Samantę Janas^[163], z którą ma córkę, Matyldę (ur. 2000)^[164]. Rozstanie pary w 2013 było szeroko komentowane przez prasę brukową, co Stuhr publicznie krytykował m.in. w wywiadzie dla magazynu „Newsweek Polska”^[165]. W 2014 wraz z już byłą żoną pozwali 24 wydawców prasy kolorowej i serwisów internetowych o show-biznesie za nieprawdziwe publikacje naruszające ich prywatność^[166]; wygrali procesy m.in. z wydawcami serwisów Fakt24.pl i Pudelek.pl^[167], a odszkodowanie od jednego z wydawców w wysokości 100 tys. zł przekazali na rzecz Łódzkiego Hospicjum dla Dzieci^[166]. W 2015 poślubił dietetyczkę Katarzynę Błażejewską^[168], z którą ma syna Tadeusza (ur. 2016). Mieszkają na warszawskim Żoliborzu^[169].

Udziela się w kampaniach społecznych, dotyczących m.in. pomocy zwierzętom. W 2012 był zaangażowany w kampanię Fundacji „Psi Los” i Interia TV pod hasłem „Prawdziwa przyjaźń jest za darmo”^[170]. Angażując się w sprawy społeczne^[169], w 2009 został dawcą szpiku kostnego^[171], w 2017 włączył się w kampanię poświęconą edukacji seksualnej „sexedpl”^[172][173], w 2018 poparł akcję Kampanii Przeciw Homofobii „Ramię w ramię po równość”, zostając sojusznikiem osób LGBT^[174], a w 2020 przyjął pod swój dach czeczeńską rodzinę^[175] i zaangażował się w kampanię edukacyjną Fundacji Nutricia „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą”^[176].

Udzielając się charytatywnie, w 2009 zagrał w meczu „Gra o życie” Fundacji Przyjaciółka^[177], a w 2010 i 2019 zagrał w meczu Fundacji TVN „Nie jesteś sam”^[178][179].

Trenuje triathlon^[160][169]. W wolnych chwilach układa puzzle^[169].

Polski dubbing

• 2001:
  • Jak wam się podoba jako Orlando – PWST Kraków
  • Zbrodnia i kara jako Raskolnikow – Teatr Rozrywki w Chorzowie
• 2002: Rewizor jako Iwan Chlestakow – Teatr Dramatyczny Warszawa
• 2003: Młynarski, czyli trzy elementy jako doktor Edward Opoka-Otuchowicz – Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie
• 2005:
  • Obłom-off jako Obłomow – Teatr Dramatyczny Warszawa
  • Kandyd, czyli optymizm jako Kandyd, Stołek, Zausznik – Teatr Rampa na Targówku Warszawa
• 2006: Siostry jako Wierszynin – Teatr Dramatyczny Warszawa
• 2007:
  • Boska! jako pianista Cosme McMoon – Teatr Polonia
  • Anioły w Ameryce jako Joe – TR Warszawa
• 2009:
  • (A)pollonia jako Agamemnon i Orestes – Nowy Teatr Warszawa
  • Krzysztof M. Hipnoza – Teatr Polonia
• 2010: Koniec jako Józef K. – Nowy Teatr Warszawa
• 2011:
  • Życie seksualne dzikich – Nowy Teatr Warszawa
  • Henryk Sienkiewicz – Greatest Hits – Teatr Imka w Warszawie
  • Smuteczek, czyli ostatni naiwni jako pan Y
• 2012: Zaczarowane podwórko – Teatr Muzyczny „Capitol” we Wrocławiu
• 2013: Kabaret warszawski – Nowy Teatr Warszawa
• 2014: Pinokio – Nowy Teatr Warszawa
• 2015: Francuzi – Nowy Teatr Warszawa
• 2017: Wujaszek Wania jako Astrow – Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie
• 2018: Bal manekinów jako Poseł Paul Ribandel/Manekin – Och-Teatr w Warszawie

Teatr Telewizji

• 1999: Shapiro jako Mordechay White
• 2001: Szczęście Frania jako Franio
• 2002: Oszuści jako Allen, syn Moniki i Sama
• 2003
  • Czwarta siostra jako Kostia
  • Piękna pani Seidenman jako Paweł Kryński
• 2005: Żywot Józefa jako naganiacz Józef
• 2006: Najwięcej samobójstw zdarza się w niedzielę jako Nikodem
• 2007
  • Bezład jako Cezary
  • I. znaczy Inna jako Bongo
• 2011
  • Boska! jako Cosme McMoon
  • Smuteczek, czyli ostatni naiwni jako pan Y
• 2013: Świeczka zgasła jako Pan
• 2014: (A)pollonia

• 2009 – Karimski Club Herbert^[180]

• 2014 – Złoty Krzyż Zasługi^[185][186]
• 2014 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[76]

• Maciej Stuhr w bazie filmpolski.pl
• Maciej Stuhr w bazie Filmweb
• Maciej Stuhr w bazie IMDb (ang.)
• Dr Maciej Stuhr, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2021-09-05] .^{[martwy link]}

• Maciej Stuhr w Polskim Serwisie Kabaretowym. kabarety.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-15)].
• Oficjalna strona WWW aktora