Maksimilian Sztajnberg

Syn hebraisty, dzieciństwo spędził w Wilnie, w 1901 przeniósł się do Petersburga^[3]. W 1907 ukończył biologię na Uniwersytecie Petersburskim, a w 1908 Konserwatorium Petersburskie, gdzie studiował kompozycję u Nikołaja Rimskiego-Korsakowa, harmonię u Anatolija Ladowa i orkiestrację u Aleksandra Głazunowa^[1][4]. W tym samym roku ożenił się z córką swojego mentora – Nadieżdą Rimską-Korsakow^[3].

Nadal związany z Petersburskim Konserwatorium, w 1908 rozpoczął tam karierę pedagogiczną, która trwała do jego odejścia na emeryturę w 1946. Początkowo był wykładowcą kompozycji i orkiestracji (od 1915 jako profesor). Następnie był dziekanem Wydziału Kompozycji (1917–1931), kierował Wydziałem Dyrygentury (1931–1934), był prorektorem (1934–1939) i dyrektorem Wydziałem Kompozycji (1939). Jego uczniami byli m.in. Dmitrij Szostakowicz, Galina Ustwolska, Jurij Szaporin, Władimir Szczerbaczow^[1][2][3].

Sztajnberg zyskał reputację twórczego spadkobiercy swojego teścia, który zmarł w 1908. Przygotował pośmiertne publikacje kilku utworów Rimskiego-Korsakowa: suity orkiestrowe z Legendy o niewidzialnym grodzie Kiteziu i dziewicy Fiewronii oraz ze Złotego kogucika, opery Noc majowa i Bojarynia Wiera Szełoga, suitę Antar, a także zbiór pieśni. Był też redaktorem kolejnych wydań (od IX do XIX) publikacji Rimskiego-Korsakowa Prakticzeskij uchebnik garmonii (Praktyczny podręcznik harmonii) (Petersburg/Leningrad, 1912–1956) oraz Osnowy orkiestrowki (Podstawy orkiestracji) (Petersburg, 1913)^[2].

Wczesne kompozycje Sztajnberga były nieco akademickie i naśladowcze, z ewidentnymi wpływami muzyki Rimskiego-Korsakowa i Gładunowa. Z czasem zaczął szerzej wykorzystywać bogaty folklor rosyjskich ludów, dążąc do jego asymilacji. Umiejętne wykorzystanie prostoty i prymitywizmu muzyki ludowej nadały Sztajnbergowi pewnej twórczej indywidualności^[2]. Wprowadzenie w 1932 socrealizmu nie oznaczało dla Sztajnberga poważnej zmiany, ponieważ jego pro-folklorystyczny styl zasadniczo mieścił się w wymaganiach narzucanych twórcom przez władze radzieckie^[3]. W latach 1930–1931 i 1938 dokonał aranżacji 24 pieśni z 16 narodów Związku Radzieckiego. Melodyka pieśni kazachskich i kirgiskich stanowiły podstawę jego IV Symfonii „Turksib” (1933), zaś w V Symfonii (1942) wykorzystał narodowe tematy uzbeckie^[2].

Współcześnie twórczość Sztajnberga jest mało znana, docenia się natomiast jego wkład pedagogiczny^[3].

(na podstawie materiałów źródłowych^[1][2][5])

• Urszula Mieszkieło: Sztajnberg Maksimilian. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 10: Sm–Ś część biograficzna. Kraków: PWM, 2007, s. 264. ISBN 978-83-224-0866-7. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).

• Maximilian Steinberg w bazie AllMusic (ang.)
• Maksimilian Sztajnberg – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Dyskografia Maximiliana Osseyevicha Steinberga w bazie MusicBrainz (ang.)
• Maximilian Steinberg w bazie Discogs.com (ang.)