Mentalność kraba
Mentalność kraba – sposób myślenia według reguły „Jeśli ja tego nie mogę, to ty również nie możesz”[1]. Metafora została zaczerpnięta od zachowania zauważonego wśród krabów uwięzionych w koszu lub wiadrze. Każdy z nich mógłby samodzielnie uciec, jednakże każda próba ucieczki jest utrudniana przez pozostałe osobniki. Skutkiem takiego zachowania jest niepowodzenie, a w efekcie – śmierć całej grupy.
W psychologii stosuje się tę interpretację zachowania zwierząt jako analogiczny obraz grupy ludzi, której członkowie próbują zmniejszyć pewność siebie każdego członka, który osiąga większy sukces niż inni, z zawiści, urazy, złośliwości, spisku lub współzawodnictwa, aby zatrzymać swój postęp[2][3][4]. Zachowanie tego wzorca może się także wiązać ze strachem przed zmianami wprowadzanymi przez wysuwające się przed szereg jednostki.
Wpływ na zachowanie ludzkie
Mentalność kraba w ujęciu behawiorystycznym dotyczy również ludzi, ponieważ zachowują się podobnie jak kraby w kontekście zachowań społecznych[5]. Wpływ zachowania krabów na wyniki został zaobserwowany w badaniu przeprowadzonym w Nowej Zelandii w 2015 roku, które wykazało poprawę wyników egzaminu nawet o 18% u studentów, gdy ich oceny zostały zgłoszone w sposób uniemożliwiający innym wgląd w ich pozycję w opublikowanych rankingach[6].