Mniszek pieniński

Liście

Dość zmienne morfologicznie. Przeważnie do połowy, lub 2/3 wcinane, o łatkach zwróconych ku nasadzie. Czasami nie podzielone, a tylko ząbkowane. Sinozielone i nagie^[7].

Kwiat

Pojedynczy koszyczek o okrywie długości 15–20 mm. Zewnętrzne łuski okrywy 16–19, podługowatojajowate, bladozielone, zwykle nabiegłe bladoczerwono i odstające poziomo lub odgięte^[6]. Na ich obrzeżach wąski, błoniasty, jasny i nieco zaróżowiony pasek. Listki wewnętrzne jasnoszarawozielone, pokryte woskiem^[7]. Znamię koloru żółtego. Pyłek obecny^[6].

Korzeń

Ma wyraźną szyjkę korzeniową osłoniętą resztkami zeschłych liści^[7].

Owoc

Dojrzałe niełupki mają czerwono-brunatny kolor, są górą pokryte kolczastymi brodawkami i zakończone dzióbkiem z kończykiem. Mają długość do 5 mm^[7].

Gatunki podobne

Jako bardzo podobny do T. pieninicum podawano Taraxacum hoppeanum Griseb. & Schenk^[7]. Nazwa ta jest jednak nieuprawniona (nomen illegitimum)^[5]; znaczna część populacji, określanych dawniej tą nazwą, należy do Taraxacum janchenii Kirschner & Štěpánek^[5], występującego na Bałkanach i w Rumunii^[6].

Rozwój

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w maju, zapylany jest przez owady. Po dojrzeniu nasion nadziemne części obumierają, ale pod koniec lata roślina wytwarza nowe liście, często o innym kształcie, niż liście wiosenne. Taki tryb życia jest przystosowaniem do braku wody w okresie letnich upałów, roślina ta rośnie bowiem na wystawionych na działanie słońca południowych ścianach skalnych i to na wapiennym, przepuszczalnym podłożu^[7].

Siedlisko

Rośnie w murawach naskalnych na podłożu wapiennym^[7].

Genetyka

Liczba chromosomów 2n=16. Jest to jedyny we florze Polski diploidalny mniszek, którego nasiona powstają w wyniku procesów płciowych (nie występuje agamospermia)^[7].

Kategorie zagrożenia gatunku:

• Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[8]: E (wymierający); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[9].
• Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001, 2014): CR (krytycznie zagrożony)^[10].
• Kategoria zagrożenia podane w monografii sekcji Erythrocarpa Štěpánka & Kirschnera: VU (narażony), w Polsce EN (zagrożony)^[6].

W Polsce objęty jest ochroną ścisłą^[7].

Pierwsze znane miejsce występowania gatunku (locus classicus) znajdowało się przy szlaku turystycznym na Trzy Korony i uległo zniszczeniu w wyniku oberwania się bloku skalnego. Mniszek pieniński uznano wówczas za wymarły. Około 2005 r. odnaleziono ponownie jego egzemplarze w szczelinach skał wapiennych pionowych, południowo-wschodnich ścian Okrąglicy. Są tu dwa skupiska; jedno liczy kilkanaście osobników, drugie około 25, liczby te zmieniają się. Obydwa skupiska są systematycznie monitorowane^[7].

W Polsce mniszek pieniński rośnie na niedostępnych dla turystów i znajdujących się pod ścisłą ochroną obszarach Pienińskiego Parku Narodowego. Jednak mała liczba osobników i mały zajmowany przez nie obszar powodują, że na tym terenie jest to gatunek skrajnie zagrożony. Wymarcie tak niewielkiej populacji mogą spowodować losowe, trudne do przewidzenia zdarzenia^[7].

Na Słowacji rośnie w Małych Karpatach, na Wielkiej Fatrze i Strażowskich Wierchach^[6].