Następca tronu

Zajmuje miejsce władcy na tronie po jego śmierci lub abdykacji. W zależności od panującego prawa sukcesyjnego jest nim zazwyczaj najstarsze dziecko monarchy lub kolejny zstępny. Może to być osoba wyznaczona przez monarchę lub wybrana przez parlament. W niektórych krajach, na mocy prawa salickiego kobiety nie mogą dziedziczyć i tym samym nie mogą być następcami tronu. Następca tronu nie występuje w monarchiach elekcyjnych, chyba że za życia monarchy dojdzie do wyboru jego następcy (łac. vivente rege).

Następca tronu, w momencie gdy monarcha np. z powodu choroby czy nieobecności w kraju nie może wypełniać swojej roli, obejmuje urząd regenta. Współcześnie w niektórych krajach (np. Holandii i Wielkiej Brytanii) następca tronu może brać udział w wykonaniu obowiązków monarchy po osiągnięciu odpowiedniego wieku.

Dawniej następca tronu zostawał z woli panującego monarchy, współwładcą (koregentem). Przysługiwały mu wówczas wszystkie tytuły należne monarsze. Nie posiadał zazwyczaj jednak realnej władzy. Sytuacja ta miała miejsce najczęściej w sytuacji gdy najstarszy syn monarchy nie miał w pełni zagwarantowanej sukcesji tronu, a także w monarchiach elekcyjnych, gdy dochodziło do wyboru jego następcy (vivente rege).

W Belgii pełnoletni potomkowie panującego monarchy wchodzą, na mocy prawa, w skład senatu (izby wyższej parlamentu federalnego).

Następca tronu, co do zasady nosi osobliwy dla tej funkcji i tradycyjny dla danej monarchii tytuł arystokratyczny.

Istniejące monarchie

• Książę Koronny – Królestwo Danii, Królestwo Norwegii, Królestwo Szwecji, Królestwo Arabii Saudyjskiej, Sułtanat Brunei, Królestwo Tajlandii,
• Dziedziczny Wielki Książę – Wielkie Księstwo Luksemburga
• Dziedziczny Książę – Księstwo Monako, Księstwo Liechtensteinu
• Książę Asturii – Królestwo Hiszpanii (poprzednio Kastylia), obecny następca tronu nosi także tradycyjne tytuł:
  • Książę Girony – następca tronu Aragonii,
  • Książę Viany – następca tronu Nawarry,
  • Pan na Balaguer – następca tronu Katalonii,
• Książę Oranii – Królestwo Holandii
• Książę Brabancji – Królestwo Belgii,
• Książę Walii – Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (poprzednio Królestwo Anglii),
  • Książę Rothesay – następca tronu Szkocji,
• Kōtaishi (następca tronu lub książę koronny, gdy cesarzem jest ojciec) lub kōshi (cesarski dziedzic pierwszy w sukcesji do tronu, gdy cesarzem jest starszy brat, jak obecnie od 2020 r.) – Japonia (Państwo Japońskie)
• Tupoutoʻa – Królestwo Tonga (ściślej tytuł szlachecki przypisany następcy tronu)

Historyczne monarchie

• Aetheling – Anglosasi
• Edling – Walijczycy
• Cezar – w okresie tetrarchii tytuł współwładców i następców Augustów
• Król Rzymian – Święte Cesarstwo Rzymskie,
• Królewicz i Wielki Książę – Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie (i następnie Rzeczpospolita Obojga Narodów)
• Cesarzewicz – Imperium Rosyjskie,
• Książę koronny – nowożytne Królestwo Serbii (i następnie Królestwo Jugosławii), Królestwo Albanii, Królestwo Czarnogóry
  • niem. Kronprinz – Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Prus, Cesarstwo Austrii, Królestwo Bawarii, Królestwo Saksonii, Królestwo Wirtembergii
• Delfin – Królestwo Francji,
• Król Rzymu – I Cesarstwo Francuskie,
• Książę cesarski – II Cesarstwo Francuskie, Cesarstwo Brazylii, Cesarstwo Meksyku
• Książę Piemontu/Książę Neapolu – Królestwo Włoch,
• Książę Brazylii – Królestwo Portugalii w latach 1645–1815, następnie
  • Książę królewski Portugalii i Alarve (por. Príncipe Real de Portugal e dos Algarves) 1815-1910
    • Książę Beiry (por. Príncipe da Beira) – tytuł otrzymywał przez pewien okres najstarsze dziecko następcy tronu portugalskiego
• Książę Grão-Para – Cesarstwo Brazylii,
• Książę Turnovo – III Carstwo Bułgarii,
• Książę Alba Julia – Królestwo Rumunii,
• Wielki Książę Grahavo – Królestwo Czarnogóry,
• Książę Kalabrii – Królestwo Obojga Sycylii,
• Diadochos (διάδοχος) (dosłownie następca, tytuł odnosi się do starożytnych diadochów, tłumaczony także jako książę koronny) – Królestwo Grecji
  • Książę Sparty – w 1868 r. król Jerzy I wydał dekret, zgodnie z którym jego nowo narodzony syn Konstantyn, a także każdy przyszły dziedzic korony greckiej, będzie nosić tytuł księcia Sparty. Dekret był sprzeczny z grecką konstytucją, ponieważ zakazywała ona tytułów szlacheckich. Tytuł stał się więc wyłącznie nieformalnym i kurtuazyjnym.

Nie wszystkie wymienione powyżej osoby są pewnymi następcami tronu. Część z nich będzie musiała ustąpić miejsca, gdy urodzi się osoba mająca wedle zasad sukcesji większe prawa do tronu:

• Eleonora, księżna Asturii – przestanie być następczynią tronu w momencie urodzenia się jej brata
• Książę Akishino – przestanie być następcą tronu w momencie, gdy jego bratu urodzi się syn