Orangutan sumatrzański

Orangutan sumatrzański występuje endemicznie w północno-zachodniej Sumatrze (Aceh i Sumatra Północna), na północny zachód od jeziora Toba^[9].

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1827 roku francuski zoolog René Lesson nadając mu nazwę Pongo abelii^[2]. Holotyp pochodził z Sumatry, w Indonezji^[10].

W przeszłości orangutana sumatrzańskiego uznawano za podgatunek w obrębie Pongo pygmaeus. Obecnie uznaje się je za odrębne gatunki^[7]. Wśród obecnie żyjących wielkich małp orangutany są najmniej spokrewnione z człowiekiem^[7]. Dane molekularne i morfologiczne potwierdziły niedawno istnienie trzeciego gatunku należącego do rodzaju Pongo, P. tapanuliensis, który pierwotnie uważano za populację P. abelii^[9]. Dane molekularne wykazują, że P. tapanuliensis jest taksonem siostrzanym w stosunku do P. pygmaeus a nie do P. abelii, który oddzielił się od pozostałych dwóch gatunków około 3,97 milionów lat temu^[9]. Istnieją także krzyżówki międzygatunkowe^[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[9].

Etymologia

• Pongo: nazwa mpongi oznaczająca w bantu (Kongo) dużą małpę człekokształtną; Lacépède użył tej nazwy na określenie orangutana^[12]; Palmer sugeruje również, że jest to rodzima nazwa z Borneo^[13].
• abelii: dr Clarke Abel (1780–1826), brytyjski lekarz i przyrodnik^[14].

Długość ciała (bez ogona) samic 68–84 cm, samców 94–99 cm; masa ciała samic 30–45 kg, samców bez kryzy 30–65 kg, samców z kryzą 60–85 kg^[15]. W przeciwieństwie do Pongo pygmaeus ma na twarzy długie włosy^[16].

Orangutan sumatrzański prowadzi częściowo samotny tryb życia, w przypadku spotkania szukających pokarmu zwierząt - w 20% napotyka się więcej niż jednego osobnika. Tym samym struktura społeczna orangutanów różni się znacząco chociażby od żyjących w stadach szympansów. Być może odpowiada za to specyfika środowiska, w którym jeden osobnik potrzebuje dużej powierzchni, by się wyżywić^[11].

Odnotowano też różnice w zachowaniu zwierząt zamieszkujących różne tereny, nie wydaje się jednak, by wynikały one z różnic w środowiskach. Mogą one stanowić pewnego rodzaju kulturę^[11].

Cykl życiowy

Samiec osiąga dojrzałość płciową w wieku 15 lat, samica natomiast już w wieku 8 lat^[11].

Osobowość

Osobowość orangutanów mierzy się za pomocą Orangutan Personality Questionnaire (OPQ)^[11].

Liczebność tego gatunku ulega spadkowi, przez ostatnie 75 lat wyniósł on ponad 80%^[7]. W 2016 r. ich populację szacowano na 13.846 osobników zamieszkujących na obszarze 16.775 km², z czego 82,5% na terenie prowincji Aceh. W latach 1985–2007 obszar występowania gatunku zmniejszył się o 60%. Orangutan sumatrzański jest gatunkiem krytycznie zagrożonym wyginięciem^[7].