Półmetale
Półmetale (metaloidy) – pierwiastki chemiczne, które mają własności pośrednie między metalami i niemetalami. Zalicza się do nich antymon, arsen, bizmut, bor, german, krzem, selen, tellur i polon[1], oraz czasami także glin i astat, a w niektórych opracowaniach także węgiel[2], mający najwyższą temperaturę topnienia z dotychczas poznanych pierwiastków, oraz fosfor (tworzący odmianę czarną o właściwościach fizycznych przypominających metal).
| Grupa → | 13 IIIA | 14 IVA | 15 VA | 16 VIA | 17 VIIA | 18 VIIIA |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ↓ Okres | ||||||
| 2 | 5 B | 6 C | 7 N | 8 O | 9 F | 10 Ne |
| 3 | 13 Al | 14 Si | 15 P | 16 S | 17 Cl | 18 Ar |
| 4 | 31 Ga | 32 Ge | 33 As | 34 Se | 35 Br | 36 Kr |
| 5 | 49 In | 50 Sn | 51 Sb | 52 Te | 53 I | 54 Xe |
| 6 | 81 Tl | 82 Pb | 83 Bi | 84 Po | 85 At | 86 Rn |
| 7 | 113 Nh | 114 Fl | 115 Mc | 116 Lv | 117 Ts | 118 Og |
zlokalizowane są wszystkie półmetale.
– metale, – półmetale, – niemetale
– własności nieznane
Półmetale mają szereg fizycznych cech metali, jak połyskliwa powierzchnia w stanie stałym i wysokie temperatury topnienia. Chociaż mają one dużo gorsze przewodnictwo elektryczne i cieplne od typowych metali, to jednak wyższe od typowych niemetali, stąd też są stosowane w materiałach półprzewodnikowych.
Ich własności chemiczne są także pośrednie: z jednej strony wykazują szereg cech niemetali, np. tworzą dość silne kwasy nieorganiczne, a z drugiej – posiadają szereg cech typowych metali: mają większą tendencję do tworzenia zasad niż kwasów i są zdolne do tworzenia związków kompleksowych o podobnym stopniu złożoności geometrycznej, jak w przypadku metali przejściowych.
Zaliczanie polonu i astatu do półmetali jest krytykowane jako błędne[3], gdyż polon wykazuje typowe właściwości metalu[3][4], a astat – niemetalu[3].
Zalecenia IUPAC
Zalecenia Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej – Nomenclature of Inorganic Chemistry (Red Book) z 2005 roku i Compendium of Chemical Terminology (Gold Book) – nie zabraniają wyróżniania półmetali, choć również nie wskazują bezpośrednio na podział pierwiastków na metale, półmetale i niemetale. Termin ten pojawia się jednak w tych zaleceniach przy definiowaniu innych zagadnień[5][6]. Zalecenia IUPAC z 1970 roku sugerowały zaniechanie stosowania terminu metaloid na rzecz półmetal z uwagi na „niespójne użycie terminu w różnych językach”[7]. Obecnie niektórzy autorzy sugerują używanie terminu metaloid zamiast półmetal, aby uniknąć nieporozumień w związku z innym jego znaczeniem w fizyce[8], gdzie półmetalami nazywa się półprzewodniki z zerową przerwą energetyczną[9].