Antymon
Antymon (Sb, łac. stibium) – pierwiastek chemiczny z grupy metaloidów.
cyna ← antymon → tellur | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
srebrzystoszary | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Widmo emisyjne antymonu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwa, symbol, l.a. | antymon, Sb, 51 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Grupa, okres, blok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stopień utlenienia | III, V | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości metaliczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości tlenków | średnio kwasowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan skupienia | stały | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gęstość | 6697 kg/m³ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura topnienia | 630,63 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | 1587 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) |
Występuje w czterech odmianach alotropowych: żółtej, srebrzystobiałej (antymon metaliczny), czarnej i wybuchowej. Znany od starożytności.
Charakterystyka
Antymon nie reaguje z kwasami nieutleniającymi[b]. Gorący stężony kwas siarkowy wprowadza go do roztworu w postaci jonów Sb3+
, a gorący stężony kwas azotowy przeprowadza go w biały i trudno rozpuszczalny kwas antymonowy. Występuje w roztworze w postaci jonów Sb3+
, SbO−
2 (antymoniny) oraz SbO−
3 (antymoniany).
Antymon tworzy trzy tlenki: SbIII
2O
3, SbV
2O
5 oraz mieszany SbIII
SbV
O
4[4]. Antymonyl (−Sb=O) tworzy rozpuszczalny kompleks z kwasem winowym, winian antymonylu i potasu K(SbO)C
4H
4O
6, znany jako środek wymiotny „emetyk” (łac. emeticus – wymioty).
Izotop 125
Sb emituje cząstki beta o energiach od 94 do 621 keV oraz promienie gamma o energiach od 35 do 671 keV. Gromadzi się w płucach i kościach.
Występowanie
Przybliżona zawartość antymonu w skorupie ziemskiej wynosi od 0,2 do 0,5 ppm (ok. 0,000023% wagowo). Rudami antymonu są antymonit (Sb
2S
3) i ulmanit (NiSbS).
Zastosowania
Stosowany w stopach drukarskich i łożyskowych oraz jako utwardzacz w stopach ołowiu.Jest składnikiem masy pokrywającej główki zapałek.Domieszkuje się nim półprzewodniki (na przykład antymonek indu tworzy półprzewodniki typu „n”).
W postaci antymonoglukonianu sodu stosowany w farmakoterapii lejszmaniozy.Dawniej do wywoływania biegunki używano tzw. pigułki wieczystej – małej kulki antymonu, która po połknięciu powodowała „gwałtowne przeczyszczenie wnętrzności”, po czym mogła być użyta ponownie[5]
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko: Chemia analityczna – 1. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-01-13499-2.
- Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. MON, 1982. ISBN 83-11-06723-6. (pol.).