Park Ujazdowski w Warszawie

W XIX wieku w miejscu parku znajdował się niezabudowany i rzadko zadrzewiony teren^[2] wykorzystywany do organizowania zabaw ludowych^[3][4] oraz jako plac ćwiczeń i rewii wojska^[5]. Odbywały się tam również wystawy, m.in. w 1876 rolnicza, a w 1887 – higieniczna^[6]. Ponieważ był on niewystarczający dla celów wystawowych, postanowiono część nieruchomości przeznaczyć na park^[7]. Jej część wschodnią przekazano Szpitalowi Ujazdowskiemu, natomiast fragment przy placu na Rozdrożu przeznaczono pod budowę cerkwi św. Michała Archanioła^[7].

Park został urządzony w latach 1893–1896 staraniem Komitetu Plantacyjnego. Projektantem był Franciszek Szanior^[5]. Był parkiem krajobrazowym. Znalazły się tam m.in. staw zaprojektowany przez Williama Heerleina Lindleya z wodą spływającą po granitowych skałach o powierzchni 0,4 ha^[8] oraz sztucznie uformowane wzniesienia^[5]. Przy budowie mostka po raz pierwszy na terenie Królestwa Polskiego zastosowano betonową konstrukcję przęsła^[9]. Park początkowo nie był ogrodzony^[10].

W 1913 rosyjski prezydent miasta Aleksander Miller obronił przed zabudową północno-zachodni narożnik parku, w którym planowano wzniesienie Rosyjskiego Domu Ludowego^[11].

W parku ustawiono kilka rzeźb. Z uwagi na jego dużą popularność wśród dzieci i młodzieży, odsłonięcie Ewy Edwarda Wittiga spowodowało protesty organizacji dewocyjnych i ożywioną polemikę w prasie^[12].

We wrześniu 1939 park był miejscem pochówków osób, które zginęły podczas obrony miasta^[13]. W okresie okupacji niemieckiej parkowi nadano niemiecką nazwę Alleepark^[14]. Wiosną 1944 zakazano wstępu do niego dla ludności polskiej^[15].

W kwietniu 1945 oczyszczony z min park przekazano do użytku mieszkańców^[16].

Układ parku zachował się w stanie niezmienionym^[8]. W 1965 został on wpisany do rejestru zabytków^[1]. W 2002 zakończono jego rewaloryzację^[17].

Na terenie parku rosną trzy drzewa – pomniki przyrody: orzech czarny, klon pospolity (odmiana Schwedlera) i dąb szypułkowy^[18].

Powierzchnia parku wynosi 5,7 ha^[17] (według innego źródła 5,3 ha)^[19]. Jest on ogrodzony i zamykany na noc^[17].

Obiekty na terenie parku

• Staw Ujazdowski
• Rzeźba Gladiator Piusa Welońskiego (1880) ofiarowana miastu przez Emanuela Bułhaka^[20].
• Rzeźba Ewa Edwarda Wittiga (1911)^[20].
• Rzeźba Perseusz Theodora Gruyere’a z przełomu XIX i XX wieku^[21].
• Pomnik Ignacego Jana Paderewskiego.
• Kamień upamiętniający Stanisława Jachowicza (1930)^[22].
• Zabytkowa waga osobowa wyprodukowana w 1898 przez Lubelską Fabrykę Wag na Wystawę Światową w Paryżu (1900). Została ustawiona w parku w 1912^[23].
• Plac zabaw dla dzieci^[5].

• 
  Waga osobowa
• 
  Rzeźba Ewa Edwarda Wittiga
• 
  Pergola nad stawem
• 
  Rzeźba Gladiator Piusa Welońskiego

• Park na stronach Urzędu m.st. Warszaway
• Archiwalne widoki parku w bibliotece Polona