Protonaród

Protonaród, inaczej naród bez państwa – typ grupy etnicznej, która dąży do uzyskania własnej suwerenności politycznej.

Tego typu grupy etniczne posiadają własne elity polityczne oraz własnych ideologów, którzy starają się generować ruch narodowy. Protonaród można uznać za fazę tworzenia się z grupy etnicznej narodu, co nie oznacza, że każdy protonaród musi stać się w przyszłości uznanym narodem i uzyskać własną niezależność polityczną w postaci państwa.

Pojęcie protonarodu wprowadzone zostało przez Thomasa Eriksena, dla odróżnienia tego typu grupy etnicznej od miejskich mniejszości etnicznych i ludów tubylczych, znajdujących się w fazie przedindustrialnej rozwoju oraz grup etnicznych w "społeczeństwach pluralistycznych" istniejących w kulturowo heterogenicznych państwach pokolonialnych.

Protonarody zazwyczaj są liczebniejsze od innych typów mniejszości etnicznych.

Niektóre grupy etniczne wykazujące znamiona protonarodów
ProtonaródFlagaJęzyk ojczystyPrzybliżona populacjaDominujące wyznanieKraj zamieszkaniaRegion macierzystyStatut autonomiiStolicaMapa małej ojczyznyPowierzchnia orientacyjna (km²)Kontynent
Ludy bodyjskie
Tybetańczycy
tybetański7 000 000buddyzmChiny, Indie, Nepal, Pakistan, BhutanTybetregionLhasa
Położenie Tybetu
Położenie Tybetu
2 538 394Azja
Ludy celtyckie
Mańczycy
mański90 000chrześcijaństwoZjednoczone KrólestwoWyspa MandependencjaDouglas
Położenie Wyspy Man
Położenie Wyspy Man
572Europa
Szkoci
szkocki5 000 000chrześcijaństwoZjednoczone KrólestwoSzkocjakrólestwoEdynburg
Położenie Szkocji
Położenie Szkocji
77 933Europa
Bretończycy
bretoński4 500 000chrześcijaństwoFrancjaBretaniaregionRennes
Położenie Bretanii
Położenie Bretanii
34 023Europa
Kornijczycy
kornijski500 000chrześcijaństwoZjednoczone KrólestwoKornwaliaksięstwoTruro
Położenie Kornwalii
Położenie Kornwalii
3562Europa
Walijczycy
walijski3 500 000chrześcijaństwoZjednoczone KrólestwoWaliaksięstwoCardiff
Położenie Walii
Położenie Walii
20 779Europa
Ludy germańskie
Fryzowie
fryzyjski750 000chrześcijaństwoHolandia, Niemcy, DaniaFryzjaprowincjaLeeuwarden
Położenie Fryzji
Położenie Fryzji
13 483Europa
Farerowie
farerski70 000chrześcijaństwoDaniaWyspy OwczeterytoriumThorshavn
Położenie Wysp Owczych
Położenie Wysp Owczych
1399Europa
Ludy indyjskie
Sikhowie
Flaga Sikhistanu
Flaga Sikhistanu
pendżabski25 500 000sikhizmIndie, PakistanSikhistanregionAmritsar
Położenie Sikhistanu
Położenie Sikhistanu
355 591Azja
Ludy irańskie
Kurdowie
kurdyjski45 500 000islamTurcja, Iran, Irak, Syria, ArmeniaKurdystanregionIrbil
Położenie Kurdystanu
Położenie Kurdystanu
392 000Azja
Ludy kaukaskie
Czerkiesi
Flaga Czerkiesji
Flaga Czerkiesji
czerkieski8 000 000islamRosjaCzerkiesjarepublikaCzerkiesk
Położenie Czerkiesji
Położenie Czerkiesji
94 360Azja
Czeczeni
czeczeński2 000 000islamRosjaCzeczeniarepublikaGrozny
Położenie Czeczenii
Położenie Czeczenii
17 300Azja
Dagestańczycy
dagestański4 000 000islamRosja, AzerbejdżanDagestanrepublikaMachaczkała
Położenie Dagestanu
Położenie Dagestanu
50 300Azja
Ingusze
inguski700 000islamRosjaInguszetiarepublikaMagas
Położenie Inguszetii
Położenie Inguszetii
3000Azja
Ludy melanezyjskie
Kanakowie
kanacki100 000chrześcijaństwoFrancjaNowa KaledoniawspólnotaNumea
Położenie Nowej Kaledonii
Położenie Nowej Kaledonii
18 576Oceania
Ludy polinezyjskie
Hawajczycy
Flaga Hawajów
Flaga Hawajów
hawajski160 000chrześcijaństwoStany ZjednoczoneHawajestanHonolulu
Położenie Hawajów
Położenie Hawajów
28 311Oceania
Rapańczycy
rapański6000chrześcijaństwoChileWyspa WielkanocnaprowincjaHanga Roa
Położenie Wyspy Wielkanocnej
Położenie Wyspy Wielkanocnej
164Oceania
Tahitańczycy
Flaga Tahiti
Flaga Tahiti
tahitański180 000chrześcijaństwoFrancjaTahititerytoriumPapeete
Położenie Tahiti
Położenie Tahiti
4167Oceania
Tokelańczycy
tokelański4500chrześcijaństwoNowa Zelandia, Stany ZjednoczoneTokelauterytoriumNukunonu
Położenie Tokelau
Położenie Tokelau
13Oceania
Rotumańczycy
rotumański10 000chrześcijaństwoFidżiRotumadependencjaAhau
Położenie Rotumy
Położenie Rotumy
47Oceania
Ludy romańskie
Katalończycy
kataloński10 500 000chrześcijaństwoHiszpania, Francja, Włochy, AndoraKataloniawspólnotaBarcelona
Położenie Katalonii
Położenie Katalonii
112 885Europa
Retoromanie
retycki700 000chrześcijaństwoWłochy, SzwajcariaRecjaregionUdine
Położenie Recji
Położenie Recji
16 537Europa
Quebekczycy
francuski9 000 000chrześcijaństwoKanada, Stany ZjednoczoneQuebecprowincjaQuebec
Położenie Quebecu
Położenie Quebecu
1 542 056Ameryka
Ludy słowiańskie
Łużyczanie
Flaga Łużyc
Flaga Łużyc
łużycki80 000chrześcijaństwoNiemcy, Czechy, PolskaŁużyceregionBudziszyn
Położenie Łużyc
Położenie Łużyc
13 000Europa
Ludy turańskie
Jakuci
jakucki600 000chrześcijaństwoRosjaJakucjarepublikaJakuck
Położenie Jakucji
Położenie Jakucji
3 083 523Azja
Czuwasze
czuwaski1 500 000chrześcijaństwoRosjaCzuwaszjarepublikaCzeboksary
Położenie Czuwaszji
Położenie Czuwaszji
18 300Europa
Baszkirzy
baszkirski2 000 000islamRosjaBaszkortostanrepublikaUfa
Położenie Baszkortostanu
Położenie Baszkortostanu
143 600Europa
Tatarzy
tatarski7 000 000islamRosja, UkrainaTatarstanrepublikaKazań
Położenie Tatarstanu
Położenie Tatarstanu
68 000Europa
Karakałpacy
Flaga Karakałpakstanu
Flaga Karakałpakstanu
karakałpacki600 000islamUzbekistanKarakałpakstanrepublikaNukus
Położenie Karakałpakstanu
Położenie Karakałpakstanu
161 358Azja
Ujgurzy
ujgurski15 000 000islamChinyUjguristanregionUrumczi
Położenie Ujguristanu
Położenie Ujguristanu
1 664 897Azja
Ludy ugrofińskie
Lapończycy
lapoński100 000chrześcijaństwoNorwegia, Szwecja, Finlandia, RosjaLaponiaregionRovaniemi
Położenie Laponii
Położenie Laponii
400 000Europa
Ludy waskońskie
Baskowie
Flaga Baskonii
Flaga Baskonii
baskijski3 000 000chrześcijaństwoHiszpania, FrancjaBaskoniawspólnotaGasteiz
Położenie Baskonii
Położenie Baskonii
20 947Europa

Bibliografia

  • Wojciech J Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań: Zysk i s-ka, 1998, ISBN 83-7150-322-9, OCLC 68676630.
  • Thomas Eriksen, Ethnicity and nationalism. Anthropological Perspectives'', Londyn: Pluto Press, 1993 (ang.).
  • Charles R. Foster, Nations without a State: Ethnic Minorities in Western Europe'', Nowy Jork: Praeger Publishers, 1980 (ang.).
  • Sergio Salvi, Le lingue tagliate: storia delle minoranze linguistiche in Italia'', Mediolan: Rizzoli, 1975 (wł.).